यही असारको अन्तिम साता । मन्दिर दर्शन र भेटघाटका लागि हिँडेको यो यात्रा नितान्त निजी र पारिवारिक भ्रमण थियो ।

टुर मुकाम कलैया थियो । बर्खाको बाटो छिचोल्दै सुमोमा बल्खुदेखि वीरगन्ज पुगेका थियौँ हामी ।

अनि, वीरगन्ज बाइपासको प्रतिमा चोकदेखि कलैयासम्म बिजुली टेम्पोमा ।

भोलिपल्ट भलुवाही पुग्नैपर्ने थियो । लामो समयदेखि भलुवाहीस्थित डिहवारनीथानको दर्शन गर्ने कुरो भए पनि मौका मिलिरहेको थिएन ।

यसपटक औरही जाँदा जाने । जनकपुरसम्म पुगिहालिन्छ, त्यहीँबाट भलुवाहीतिर लागौँला । थान दर्शनको विषयमाथि यस्ता सामान्य कुरो भइरहन्थ्यो ।

कोठामा पटकपटक भएको थियो यस्ता कुरो । तर, विषय जसरी उठ्थ्यो, त्यसरी नै सकिन्थ्यो पनि । ‘लु, जाऊँ न त जाऊँ’ भनेर कहिल्यै खसोखास कुरो भएन ।

त्यसैले २०७१ सालदेखि नै यो यात्रामा अलमलअलमलको मात्रा अधिक रह्यो ।

यसपटक भने भलुवाही जाने निधो नै भयो । सँगसँगै राजविराजस्थित छिन्नमस्ता सखडादेवी मन्दिर, जनकपुरका रामजानकी र संकटमोचन मन्दिर पनि दर्शन गर्दै फर्कने तारतम्य मिल्यो ।

भ्याए जलेश्वरधाम पनि दर्शनका लागि जाने कुरोको टुंगो लाग्यो । यसै मेसोमा यात्रा सुरु भएको थियो, बल्खुदेखि कलैयासम्मको ।

हामीसँगै प्रमोद दाइ र दिदी पनि यो तीर्थयात्रामा जाने कुरोले कलैयादेखि नै स्कोर्पियो जीप लिने तय थियो ।

शनिबार बिहानै हामी हुइँकियौँ दिनभरको यात्रामा । चालकसहित कुल ६ जनाको समूह । 

कलैया छोड्दा भरतचोकको घयटाघरले ६ को घण्ट हान्दै थियो ।

हामीलाई चियाको तलतलले समाएपछि उहिलेको चन्द्रनिगाहपुर (अहिले चन्द्रपुर भन्छन् क्यार)मा केही बेर टी–ब्रेक लिने कुरो भयो । सडकछेउको एउटा चिया पसलमा हामी रोकियौँ ।

मधेसतिरको चियामा बेग्लै स्वाद हुन्छ । सानो ग्लासमा थोरै चिया भएकाले पनि स्वादिलो भएको हो कि ! अथवा, तराई झरेपछि आफ्नो गाउँठाउँ पुगेको अनुभूति हुने भएर होला कि !

चिया पिउँदापिउँदै परिचित साहित्यकारहरू माधव काफ्ले सर र रेणुका जिसीको सम्झना भयो । तर, आफूसँग समय नभएकाले फोनै पनि गर्न सकिनँ । सबैतिर भ्याएर साँझै कलैया फर्कनुपर्ने चटारोले गाँजेको थियो ।

जे होस्, मिठो चिया पिएपछि हामी पूर्वतिर दौडियौँ । पूर्व पनि कोसी नजिकनजिक पुग्नुपर्ने थियो । त्यसैले कतै नअल्मलिएर वाग्मती छिचोल्दै कमला नदी पनि तर्यौँ ।

सललल हुइँकिँदै आएको जीपको गति बन्दीपुरदेखि आधाभन्दा मुनिमा झर्यो । कारण, राजमार्ग मर्मतको काम हुँदै रहेछ । खाल्डाखुल्डी गज्याङगुजुङ राजमार्गमा हल्लिँदै चोहर्वा पुग्यौँ ।

चोहर्वादेखि भलुवाही जाने दक्षिणी बाटो समाउँदा पिच सडक भेटियो । चालक भाइ दंग परे । अनि, आफ्नै लबजमा बोले– यी रस्ता ठिक बा !

गाउँले भाइ शिवजी कामती घरै होलान् भनेर बन्दीपुरबाटै फोन लगाएँ । उनी त लहान पुगेका रहेछन् । गाउँ फर्कंदै गरेको जनाउ दिए ।

अनि, मित्र महेश कामतीलाई फोन गरेँ । उनले आफू छर्रापट्टीको मुखमै नहरतिर बसिरहने बताउँदै ‘आउनुस् न’ भने ।

यता, बन्दै गरेको राजमार्गले डर पैदा गर्यो । चोहर्वाको बाटो भएर राजविराज जाँदा लामो समय लाग्न सक्ने अनुमान गरेँ । यसैबारे प्रमोद दाइसँग सल्लाह भयो ।

“दाइ, यही बाटो भएर जाँदा राजविराज पुग्दै २ बज्ने हो कि ? यसरी त जनकपुर पुग्दा त ७ बज्लाजस्तै छ, अब के गर्ने ?”

हाम्रो यो समस्याको समाधान भलुवाहीमा महेशले दिए । उनले सिरहादेखि राजविराजसम्मको हुलाकी बाटो राम्रो भएको बताए । र, एकडेढ घण्टामा राजविराज पुग्न सकिने कुरोमा हामीलाई ढुक्क बनाए ।

डिहवारनीथानको दर्शनपश्चात् चोकस्थित महेशको स्कुलमा पुग्यौँ । शिवजी पनि त्यहीँ आइपुगे ।

महेश चियापानीको तारतम्यतिर लागे । हामीलाई राजविराज पनि पुग्नुपर्ने भएकाले पानी मात्रै पियौँ । र, लाग्यौँ सिरहा हुँदै सखडामाईतिर ।

“यी रस्ता हमरा मालुम नैखे,” ड्राइभर भाइ बोले ।

“सिधै छ रे !,” महेशका अनुसार हामीले भन्यौँ ।

सिरहा थानादेखि केही परबाट पूर्वतिर पिच सडक जाँदो रहेछ । हाम्रो गाडीले त्यही बाटो समायो र कुद्न थाल्यो फिलिली...।

बाटोमा स्थाननाम लेखिएका बोर्डहरू देखिन थाले । मल्हनिया, बरियारपट्टी, बरसाइन, सुखीपुर, प्रीतमपुर, अर्नाहा यस्तैयस्तै ।

मैले महेशलाई मनमनै धन्यवाद दिएँ । चालक भाइ पनि बाटो राम्रो फेला परेकामा दंग भएर एक्सिलेटर थिच्दै थिए ।

कतैकतै ठाडो उभिएका माइलस्टोनमा अंक उडाइदिएको देखियो । १६ किलोमिटर बाँकी हुनुपर्नेमा १ लाई केरकार गरिदिएर राजविराज ६ किलोमिटरमा झारिदिएका रहेछन्, कसैले । कतै ६ नै केरकार गरिदिएका ।

नयाँ चालकलाई यस्तो माइलस्टोनले कति अप्ठेरोमा पार्ला ! मैले सोचेँ मात्रै ।

हामी किलोमिटर अनुमान लगाउँदै अघि बढ्यौँ । अनुमान लगाउनु पनि टाइमपासको एउटा बहाना बनेको थियो ।

अचानक नजर पर्यो, खर्साल टोलको बोर्डमा । अर्थात्, हामी राजविराज छिरिसकेका रहेछौँ ।

हठात् चालक भाइ बोले, “हमरा मालुम बा सखडा जाए बाला रस्ता ।” लगत्तै उनले गाडी दाहिनेतिरको साँघुरो बाटोमा मोडे ।

राजविराजदेखि करिब १३ किलोमिटरको डगहर छिचोल्न समय लाग्यो ।

सखडामाई मन्दिर जाँदा यसअघि राजविराजदेखि रिक्सामा गएको थिएँ, २०५६ सालको अन्तिमतिर, सपरिवार । २०८० असारमा फेरि पुग्दा २४ वर्ष टेकिसकेको छ । त्यसबखत लामो समय लागेको सम्झना छैन ।

यसपटक भने अत्यायो, १३ किलोमिटरले ! राजविराज–सखडाको बाटो धेर लामो लाग्यो । सायद, कलैयादेखि आएकाले होला ।

सखडामा थोरै बजार विस्तार भएको रहेछ । गाडी पार्किङ गर्ने ठाउँ बनाइएको रहेछ । पसलहरू पनि टन्नै देखिए ।

मन्दिरमा दर्शनार्थीको भीडै थियो । दर्शनमा केही समय लाग्यो । उप्रान्त केही सेल्फी हानियो !

सखडामाईको दर्शनपश्चात् केही खानु जरुरी थियो । किनभने, दिउँसोको १ बजिसकेको थियो । भोकले घण्टी बजाएको अघिदेखि नै हो, तथापि दर्शन गरेरै खाऊँ भनिरहँदा समय घर्किएको थियो ।

भातको भोक मेट्ने ठाउँ सखडा बजारमा फेला परेन । भात खान राजविराज नै पुग्नुपर्ने देखियो ।

छोरीको रहर जनकपुर पुगेर सेफ सन्तोष साहको होटेलमा मिथिला भोजन खाने थियो । तर, जनकपुर पुग्न अर्को अढाईतीन घण्टा लाग्ने भएकाले त्यहीँ सहज भोजन दही–चिउरा खानुको विकल्प देखिएन ।

फर्कंदा ड्राइभर भाइले भने, “आएकै रस्ता जाऊँ, पर्मोद दाइ । यी हे छोट लागल बाटे ।”

गाडी खर्सालटोलबाट आएकै बाटोतिर मोडियो । चालक भाइ भन्दै थिए, “उता हाइवेको रस्ता सबतिर बनाइरहे होला, रुपनीदेखि बन्दीपुरसम्म त खत्तम होला !”

उनले राम्रै कुरोे गरे । आएकै बाटो फर्कने विषयमा कुनै नाइँनास्ती गर्ने कुरोे थिएन । चोहर्वाबाट थोरै मात्र बिग्रेको बाटो पर्थ्यो । त्यसैले ४७० मिटर लामो बलान पुल पार गर्दै गाडी सिरहातिर लम्कियो ।

चलिरहेको रमाइलो गफगाफमा अचानक गाडीको ब्रेकसँगै ब्रेक लाग्यो । बरियारपट्टी चोकमा ढेङ, बाँसका भाँटालगायत सामान लडाएर चक्काजाम गरेका रहेछन् ।

यो अवरोध पार गर्न सक्ने अवस्था देखिएन । अब के गर्ने ? फेरि राजविराज फर्केर रुपनीकै बाटो जानुपर्ने हो कि ! दिमागले सिधै उल्टो सोच्यो । बीचबाट पनि राजमार्ग निस्कने बाटो होला भन्ने सोचिएन ।

अबेला हुने भयो ! यही सोच्दै सबैले खुइय्य गरे । प्रमोद दाइ र म गाडीबाट ओर्लियौँ । सोधपुछ गर्नैपर्ने थियो ।

बिजुली टेम्पो चलाउने एक भाइले सोधे, “कत जाइके है ?”

“जनकपुर जाएके है । यी रस्ता त बन्द भगेलै !”

“कोनो बात नई । ऊ त्यो पोलको बगलबाट उत्तरमाहे लाग्नु, जिरोमाइल पुगिहाल्नुहुन्छ । रस्ता बढियाँ है ।”

ती टेम्पो चालकलाई धन्यवाद दिँदै हामीले उत्तरको बाटो समायौँ । केही बेरमै पिच सडक फेला पर्यो ।

र, करिब २०÷२५ मिनेटमा हामी गोलबजारदेखि पूर्वको धनगढी जिरोमाइल पुगिसकेका थियौँ ।

धन्न ! धेरै लामो बाटो जानु परेन । यदि, फेरि राजविराज फर्किएर रुपनी हुँदै आउनुपरेको भए जनकपुर कति बेला पुगिन्थ्यो होला !

गोदार नाघेपछि कुरोकानीको क्रममै अर्को छोटो बाटोको खोजी भयो । ४ बजिसकेको थियो । मलाई लाग्यो– धनुषाधाम हुँदै जनकपुर मुजेलिया निस्कनु राम्रो होला ।

तर, त्यो सडक वीरेन्द्रबजार, धारापानी, भीमवान, कताबाट जानुपर्छ ? म अलमलमा परेँ । वीरेन्द्रबजारको एउटा पसलमा सोधेपछि उनले भीमवानदेखि दक्षिण लाग्न सुझाए ।

चालक भाइ केही महिनाअघि त्यही बाटो हिँडेका रहेछन् । उनले बाटो बिग्रिएको कुरो गरे । उनको भनाइ ढल्केवर हुँदै जाने रह्यो ।

तर पनि भीमवानमा सोधपुछ गरेपछि बाटो राम्रो रहेको कुरो आयो । सुरुआती चरणमा पिच राम्रै देखिएकाले गुरुजीले गाडी देब्रे मोडे ।

बाटो खासै खराब रहेनछ । कतै पिच त कतै पेलिसकेको ग्राभेल । त्यसैले कुनै अवरोधविना हामी अगाडि बढ्यौँ ।

मन्दिर दर्शन गर्न हिँडेका हामी, धनुषाधाम दर्शन नगरी अगाडि बढ्ने कुरै भएन । म १७ वर्षपछि धनुषाधाम पुगेको थिएँ ।

करिब १० मिनेटको समय रामजीको धनुषको टुक्रा अवस्थित मन्दिरलाई सुम्पिएपछि यात्रा रामजानकी मन्दिरतिर लम्किएको थियो ।

जनकपुर–ढल्केवर राजमार्ग समाउँदा भर्खरै खुलेको भाटभटेनी सुपरमार्केट र त्यहाँ देखिएको भीडले तान्यो ।

मैले सम्झिएँ, हामी जनकपुर बस्दाको त्यो समय । तिनताक सर्ट र प्यान्ट सिलाएरै लगाउने चलन थियो । कहिलेकाहीँ टिसर्ट वा रेडिमेड कपडा किन्नुपरे जनक चोकदेखि जानकी मन्दिर जाँदा पर्ने विभिन्न फेन्सी स्टोरहरूमा पिताजीले हामी चार भाइलाई लैजानुहुन्थ्यो ।

आज जनकपुरमै सुपरमार्केट खुलेको छ । भीड पनि उत्तिक्कै छ ।

मन्दिर दर्शन गरेर महोत्तरी, औरही पनि पुग्नुपर्ने भएकाले त्यो भीडलाई त्यहीँ छोडेर हामी रामानन्द चोकतिर लाग्यौँ ।

पिडारी चोक पुग्दा मन चसक्क भयो । त्यहीँदेखि थोरै पूर्व हाम्रो घर थियो । पिडारी चोक साँझ–बिहान चियाचर्चामा रमाउने थलो थियो, हाम्रा लागि । आज ती सम्झनामा मात्रै सीमित छन् ।

धनुषसागरअघिल्तिर चालक भाइले गाडी रोके । हामी राम मन्दिरतिर लाग्यौँ । मन्दिरमा सुन्दरकाण्डवाचन हुँदै रहेछ ।

राममन्दिर र राजदेवी मन्दिर दर्शनपछि जनक चोकको लस्सीले मन खिच्यो । एउटा लस्सी पसलमा पसेर लस्सी खायौँ, चालक भाइ, प्रमोद दाइ र मैले ।

तर, लस्सीमा मैले पहिलेको स्वाद भेटिनँ । खल्लो लाग्यो । जबकि, जनक चोकको लस्सीले बेग्लै आनन्द दिन्थ्यो ।

खैर, लस्सीको स्वादपछि जानकी मन्दिर, संकटमोचन दर्शन गर्दै हामीले जनकपुर छोड्यौँ ।

जनकपुरमा सन्तोष साहको मिथिला भोजन न छोरीले सम्झी न मैले नै सम्झेँ ।

फर्कने चटारोले जलेश्वरको यात्रा स्थगन भयो ।

धनुषा, महेन्द्रनगरबाट पनि औरही निस्किने बाटो रहेछ । गफिँदागफिँदै यो प्रसंग आएको थियो । हामीलाई पनि छिटो पुग्नुपर्ने थियो । त्यसैले भ्याएसम्म छोटो बाटो खोज्दै हिँडिरहेका थियौँ ।

महेन्द्रनगर, आयल निगमको गेटअघिल्तिरबाट एउटा बाटो जाने रहेछ । त्यही बाटो बिजलपुरासम्म पुग्ने स्थानीयले बताए ।

“रस्ता ठिक है । आराम स चैल जेबै बिजलपुरा ।”

यसले ड्राइभर भाइलाई हौस्यायो । अघिका बाटाहरूजस्तै राम्रै होला भन्ने सबैलाई लाग्यो ।

गाडी त्यही सडकमा होमियो । तर, बाटोले वाक्कै लगायो । खाल्डाखुल्डीमा जमेको पानीमा चक्का चोपल्दै गाडीले बटेश्वर, भँगहा, सीतापुर पार गर्यो ।

फोकटिया बाटोमा कुरोकानीको विषय पनि त्यस्तै बन्यो । धन्न ड्राइभर भाइ हाँसिरहे । उनी आफ्नो काममा मग्न थिए ।

एक ठाउँमा अल्मलिँदा मोटरसाइकलवाला केटो भन्दै थिए, “यी रस्ता ठिक न है । बर्दिबास हो के काहे नै गेली ?”

लु, बरबाद ! फर्किनुपर्ने हो कि ? बरु, नसोधेर सिधै बर्दिबास भएर गएको भए हुन्थ्यो होला ! तर्कनाले रिङ्ग्यायो एकफेर ।

होस्, जे परे पर्ला ! यही भन्दै गाडी अगाडि हिँडिरह्यो । चालक भाइ एकनासले गाडी चलाइरहेका थिए । हामी दिक्क थियौँ, गलत बाटो समातेकामा ।

गाडी बिजलपुरा छिरेपछि मात्रै ढुक्क भयौँ । अब औरही टाढा थिएन ।

मुमा (मेरी पत्नीकी आमा) गाउँमै हुनुहुन्थ्यो । उहाँसँग भेटेर फर्कंदा साँझको ७ नाघिसकेको थियो ।

यतिखेर छोटो बाटोको कुरोे उठेन । छोटो बाटोले फेरि फसाउने डर । तसर्थ, सिधै बाटो बर्दिबासतिर लाग्यौँ, महेन्द्र राजमार्ग समाउन ।