सात/आठ वर्षअघि विश्व दाइ (कवि विश्वविमोहन श्रेष्ठ)सँग कुराकानी गर्दा उनको जन्मथलो म्याङलुङको चर्चा भयो ।

त्यसैक्रममा उनले तेह्रथुमको वसन्तपुर सम्झिए । गुराँसको राजधानी मानिएको तीनजुरे सम्झिए । विश्व दाइको सम्झनासँगै म पनि रमाएँ । किनभने, मेरा लागि त्यो कुनै आख्यानमा प्रयुक्त दृश्यझैँ थियो ।

जलेश्वरको गर्मीमा पसिनाले लफ्रक्कै भिजेर पनि आनन्द मान्ने मेरा लागि वसन्तपुरको चिस्यान कल्पनै त थियो । झुप्प आँपको मज्जर (मञ्जरी) मा रमाउने मेरा लागि गुराँसको झुप्पो सुन्दरताको विम्बभन्दा कम त पक्कै थिएन ।

म दाइका तिनै विम्बहरूमा रमाएँ । अनि, त्यहीँ हराएँ ।

सायद, म हराएको बुझे उनले । भने, ‘राजेश, एकपटक जानुपर्छ है तीनजुरे । रङबिरंगी गुराँसलाई नजिकबाट नियाल्न ।’

विश्व दाइको भनाइसँगै सायद म पुगिसकेको थिएँ, तेह्रथुम । र, रम्दै थिएँ तीनजुरेका गुराँसहरूसित ।

यसरी कल्पनामा रमेको करिब आठ वर्षपछि तेह्रथुम यात्रा जुरेको थियो, ‘वसन्त काव्य उत्सव’का नाममा । पूर्वी पहाडका धेरै थुम्को नटेकेको मेरा लागि तेह्रथुमको यात्रा उत्सवमय हुनु स्वाभाविक थियो ।

काठमाडौं छोड्दा बिहानको १० बजेर ५ मिनेट गएको थियो । एयरपोर्ट पुग्दा बिहान ७ बज्नलाई १५ मिनेट बाँकी नै थियो । त्यसअघि नै राजेन्द्र शलभ, किशोर पहाडी र मणि लोहनी पुगिसकेका थिए ।

केही बेरमै आइपुगे जयदेव भट्टराई, श्रीओम रोदन, संयोजक संस्था एपेकका अध्यक्ष विश्वविमोहन ।

पूर्वतिर दिनभरको कार्यक्रम टुंग्याउनै भनेर बिहानको उडान तय गरिएको थियो ।

बुद्ध एयरबाट विराटनगर झरेर उक्लनुपर्ने थियो, इटहरी हुँदै धरान, धनकुटा, वसन्तपुर, तीनजुरे अनि म्याङ्लुङ ।

तर, ७ बजे नै प्रस्थानकक्षमा छिरेका हामी म्याङ्लुङ र गुराँसभन्दा बुद्ध एयरको ढिलाइमाथि चर्चा गर्न बाध्य थियौँ । काव्य उत्सवभन्दा कति बेला जहाज उड्छ भन्ने रनाहामा थियौँ ।

तीन घण्टाको समय बुद्धले खायो । ‘लामै सिनेमा हेरेको भए पनि तीन घण्टा लाग्थेन !’ कवि तथा फिल्म निर्देशक शलभ दाइलाई मैले सुनाएँ । सुनाउनु त थियो । अरू के नै गर्न सकिन्थ्यो र !

मौसम सफा थियो । हवाईजहाज ओर्लिरहेका थिए । उडिरहेका थिए । प्रस्थानकक्षमा भिड बढ्दो थियो । यात्रु बस्ने कुर्सी खाली थिएन । कुर्सी खाली भयो कि अर्कोले रजाइँ गर्थ्यो ।

यथार्थमा म्युजिकल चियरको खेल खेलाउँदै थिए, एयरलाइन्सहरू । (साँच्चिकै खेलाडीहरूलाई त राम्रो प्राक्टिस भयो होला ।)

यात्रु अधीर बन्दै थिए । समयमा पुग्नै भनेर हवाईजहाजको टिकट लिएको तिनको गुनासो थियो ।

हामीलाई पनि विराटनगरबाट करिब १५० किलोमिटरभन्दा टाढा उकालो लाग्नु थियो । बीचबीचमा तोकिएको कार्यक्रममा सहभागी हुनु थियो ।

तर, एयरलाइन्सवालालाई यात्रुसँग कुनै सरोकार थिएन, नभए ८ बजे तोकिएको ठाउँमा यात्रुलाई १८ बजाउने कर्ममा लाग्ने थिएनन् होला ।

कतिले त त्यही दिन सबेरैको उडानबाट विराटनगर गई काम सकाएर साँझ फर्किने टिकट समेत लिएका थिए । तर, त्यसतर्फ जहाजका हाकिमहरूले किन सोच्थे र !

सोचेको भए त्यो भिडमा गुम्सिनु पर्थेन ।

तर, त्यो गुम्स्याइलो भिडमा पूरा तीन घण्टा बिताउनुपर्‍यो । त्यसपछि मात्रै उद्घोष भयो, ‘बुद्ध एयरबाट विराटनगर जाने यात्रु एक नम्बर गेटमा पुग्नुस् ।’

‘निर्धारित समयमा उड्न पाएको भए सबैतिरको कार्यक्रम भ्याइन्थ्यो ।’ विश्व दाइको स्वरमा चिन्ताको रेखा दौडियो ।

धन्न, प्लेन १०.०५ मै उड्यो ! अझै ढिलो गरेन ।

म चकलेटको प्रतीक्षामा थिएँ । अचेल जहाजमा चकलेट त ‘दिल्ली दूर है’ भइसकेको रहेछ ! कानमा कोच्न कपास र पिउनलाई पानी पनि माग्नुपर्ने भइसकेको रहेछ ।

धेरै भएछ म नउडेको । हैट !

१०.४० मा जहाज विराटनगर ओर्लियो ।

बाहिर गर्मीको साम्राज्य थियो । ओर्लंदाओर्लंदै त्यसले आक्रमण गर्नु थियो । गर्यो ।

ढिलै भए पनि उडेर आएको रेकर्ड राख्न पृष्ठभूमिमा जहाजसहितको तस्बिर खिचियो ।

विराटनगर एयरपोर्टको माथ्लो झ्यालबाट कवि गोकुल अधिकारीले हात हल्लाउँदै विराट भूमिमा स्वागत गरे । भेटिए कवि/कथाकार विवश पोखरेल पनि ।

त्यो गर्मीमा बिहान ८ बजेदेखि पर्खी बसेका विवशजी र गोकुलजीको स्थिति अनुमान गर्न सकिन्थ्यो ।

लगेज समेटेपछि ढिलो नगरी रिजर्भ गरिएको माइक्रो इटहरीतिर हुइँकियो ।

इटहरीमा पर्खिरहेका इलामेली कवि विमल वैद्यलाई बोक्दै गाडी अगाडि बढ्यो । धरानमा खाजासहित चढे, गुराँस साहित्य प्रतिष्ठानका सचिव पुष्प गुरागाईं ।

२ बजेको हाराहारी धनकुटा पुग्दा रवीन्द्रभक्त श्रेष्ठको कवितासंग्रह ‘शाश्वत’ सार्वजनिक गर्न सल्लेरी साहित्य संगमका साथीहरू पर्खेर बसेका थिए ।

‘वसन्त काव्य उत्सव’अन्तर्गत नै यो विमोचन आयोजन हुँदै थियो । तर, भोको पेटले हामीलाई होटेलतिर लखेट्यो ।

अमेरिकाको भर्जिनिया बस्दै आएका धनकुटा निवासी श्रेष्ठको कवितासंग्रह कार्यक्रममा उपस्थित सबैले एकमुष्ट सार्वजनिक गरे ।

अमेरिकाको मध्यरात । र पनि, कवि श्रेष्ठ सपत्नी मोबाइलमा प्रत्यक्ष जोडिएका थिए ।

त्यसैले केही बेर कृतिकार बोले । कृतिमाथि श्रीओमले टिप्पणी गरे । बाँकी वक्तामा थिए, विश्वविमोहन, रेणु श्रेष्ठ र रमेशचन्द्र अधिकारी ।

त्यहीँदेखि काव्य उत्सव यात्रामा जोडिए रमेशचन्द्रजी ।

धनकुटा छोड्दा करिब ५ बजिसकेको थियो । अबेला भएकाले बीचका केही कार्यक्रम हाप्नुपर्‍यो । यात्रा अवधिभर बुद्ध एयरले दिएको दुःखको चर्चा भइरह्यो ।

नभए, हिलेमा रमाइन्थ्यो । वसन्तपुरमा बसिन्थ्यो । गुराँसको राजधानी टेकिन्थ्यो ।

तर, चित्रेमा ‘मोबाइल चित्र’ उतार्ने काम मात्रै गरियो । अनि लागियो, म्याङ्लुङतिर ।

गन्तव्य टेक्दा अँध्यारै भइसकेको थियो । तथापि, स्वागतका लागि गुराँस साहित्य प्रतिष्ठानका साथीहरू होटेलमै थिए ।

बिहानको विलम्बले जहीँतहीँ लखेटेको लेखेटेकै गर्यो ! यात्रामा ढिलो । खानामा ढिलो । कार्यक्रममा ढिलो । पहुँचमा ढिलो !

ढिलोले ओछ्यानमा मज्जाले ढाल्यो । 
०००
२०३७ सालदेखि नै कवि विश्वविमोहन चाहन्थे, म्याङ्लुङमा कविता यात्रा गर्न । साहित्यिक पत्रकार संघमा हुँदा केही ठाउँमा उनले कविता यात्रा सम्पन्न नगरेका हैनन्, तर त्यो यात्रा म्याङ्लुङसम्म पुगेन ।

ढिलै भए पनि आफ्नो गाउँठाउँमा कविता उत्सवको संयोजन गर्न पाउँदा उनी दंग थिए । आफ्नो इच्छा पूरा हुँदा खुसी लाग्नु स्वाभाविक थियो ।

विश्व दाइ दंग, उनलाई देखेर हामी पनि दंग !

बिहान म्याङ्लुङ देवीको दर्शन गरियो । शुक्रबारे हाट घुमियो । स्थानीय उत्पादन ढाकाको कपडा किनियो । त्यहाँका व्यक्तिहरूसित कुराकानी गरियो ।

अनि, दिउँसो लागियो ‘वसन्त काव्य उत्सव’को मूल कार्यक्रमतिर । जहाँ जम्माजुट थिए स्थानीय कविहरू ।

उद्योग वाणिज्य संघको सभाकक्षमा भएको वसन्त काव्य उत्सवमा स्थानीय नयाँ–पुराना कविहरूले रचना सुनाए । प्रेम खड्काले लोकभाका गाएर माहोल झनै जमाए ।

साझा प्रकाशनका अध्यक्ष डा. विजय सुब्बाले तेह्रथुमले थुप्रै साहित्यकार दिएको बताए । आफ्नो थातथलोमा भएको कार्यक्रममा सम्बोधन गर्दै उनले लीलबहादुर क्षेत्री, डा. अभि सुवेदी, गंगाप्रसाद उप्रेती, पुरुषोत्तम सुवेदी, चूडामणि गौतम, विश्वविमोहनलगायत थुप्रै स्रष्टाहरूको नाम लिए, जो तेह्रथुमका थिए ।

काव्य उत्सवको आयोजक संस्था म्याङ्लुङ नगरपालिकाका मेयर संजयकुमार तुम्बाहाम्फे चुनावी चटारोमा थिए । र पनि, ‘साहित्यले समाजलाई सुमार्गमा डोर्‍याउने’ बताउँदै उनले सहभागीलाई धन्यवाद दिन भ्याए ।
०००
शनिबार म्याङ्लुङस्थित पाथीभरा मन्दिरको दर्शनपश्चात् पुनः यात्रा सुरु भयो विराटनगरतिरको ।

लसुनेमा केही बेर मिठो दहीले अलमल्यायो । त्यहाँदेखि गुडेको गाडी वसन्तपुर पुगेर अडियो । भोजन विश्रामको सदुपयोग गर्दै स्थानीय चोलुङ पार्कमा केही समय ‘सेल्फी सट’मा रमाइयो ।

वसन्तपुरमा सुन्दर पार्क बनाइएको रहेछ । मौलिक शैलीको पार्कमा घुम्न आउनेहरू प्रशस्त थिए । त्यहीँ भेटिए, साझा प्रकाशनका महाप्रबन्धक प्रह्लाद पोखरेल ।

चोलुङ पार्कमै लोकभाकाको गीतमाथि म्युजिक भिडियो बन्दै रहेछ । एउटा भिड त्यता रमाइरहेको थियो ।

वसन्तपुरमा केही समय बिताउँदा समेत तीनजुरेले हामीलाई तान्न सकेन । सायद, यसपटक लालीगुराँसको रङमा रंगिने मौका जुरेकै थिएन !

खानापछि यात्रा अघि बढ्यो । र रोकियो, हिलेमा । त्यहाँ तोङ्बे भाँडासँग तस्बिर खिचियो ।

कवि रमेश अधिकारीले चर्चित साहित्यकार झमक घिमिरेको धनकुटा, कचिडेस्थित घरमा गएर भेट्ने कुरा गरे । सबै सहमत भए । र लागियो, कचिडेतिर ।

झमकको आँगनमा करिब आधा घण्टा बिताइयो । छुट्टिने बेला उनले पाउले कलम समाउँदै डायरीमा लेखिन्, ‘म लेख्नैका लागि जन्मिएकी हुँ ।’

झमकसँग सामूहिक तस्बिर खिचेर हिँडेपछि केही समय धनकुटा बजारमा रोकियौँ ।

‘यता अशेष मल्लको घर, उता कविवर तुलसी दिवसको घर’ भनी देखाउँदै थिए रमेश अधिकारी ।

जाँदा धनकुटाबाटै चढेका रमेशजी त्यहीँ ओर्लिए ।

धनकुटाबाट तमोर तर्दै भेडेटार उक्लियौँ । यतिखेरसम्म चियाको तलतल लागिसकेको थियो । चिया पिउन अडियौँ ।

त्यहीँ भेट भए, धरान विराटनगरका साहित्यकर्मीहरू प्रा. डा टंक न्यौपाने, दधिराज सुवेदी, बद्रिविशाल पोखरेल, टीका आत्रेयलगायत ।

धरान, इटहरी, दुहवी हुँदै विराटनगरको स्वागतद्वार प्रवेश गर्दा साँझ छिप्पिँदै थियो ।  
०००
अर्को दिन बिहानैदेखि विराटनगरको गर्मीले सेक्न सुरु गरिसकेको थियो ।

विमल वैद्य सखारै इलाम फर्किए । श्रीओम र म मन्दिरतिर लाग्यौँ । मणि मित्रमण्डलीसँगको भेटमा हिँडे । अरू पनि आ–आफ्नो भेटघाटमा लागे ।

म जहिले विराटनगर पुग्छु, मेरा आँखाले एउटा घर खोजिरहेको हुन्छ । ०३२ सालमा पहिलोचोटि यो भूगोलमा प्रवेश गर्दा त्यही घरमा दुई–तीन रात बिताएको थिएँ ।

त्यसको झिनो सम्झना मात्रै छ । त्यो कसको घर थियो, थाहा छैन । चारैतिर बगैँचा र फूलबारीले घेरिएको त्यो घर साँच्चिकै राम्रो थियो । अहिले कस्तो होला ? मनमनै प्रश्न गरेँ । जवाफ थिएन !

त्यस बेला एकदम मन परेर विराटनगर बजारमा एउटा नम्बरवाला सानो ताल्चा किनेको थिएँ । जबकि, त्यसको उपयोगिता मेरा लागि केही थिएन । किन किनेको होला ! सम्झँदा पनि हाँसो उठ्छ ।

त्यो घर योपटक पनि सम्झिएँ । तर, वास्ता गरिनँ । न त श्रीओमसँगै यो प्रसंग उठाएँ ।

बरु, श्रीओम र म भाटभटेनी मार्केट छिर्‍यौँ । केही बेर त्यहीँ बितायौँ । र, दुवैले एक–एकथान सर्ट किनेर फर्कियौँ ।

त्यहाँ हुन्जेल गर्मी भएन । बाहिर निस्किनासाथ पसिनाले शरीरमा बाटो बनाउन थाल्यो ।

दिउँसो विराटनगरका चर्चित कविहरूका सशक्त र बलिया कविता सुनेर आनन्दित भइयो ।

वसन्त काव्य उत्सवअन्तर्गत इन्द्रमोहन स्मृति गुठी धनकुटा, एपेक नेपाल र पूर्वाञ्चल साहित्य प्रतिष्ठानले संयोजन गरेको कवितावाचन कार्यक्रमको जति नै प्रशंसा गरे पनि कम हुन्छ ।

कार्यक्रम सकिनासाथ हामी सबै एयरपोर्टतिर दगुर्‍यौँ । आज पनि रातिको १० बजाउँछ कि ! यो आशंका सबैको मनमा उब्जेको हुनुपर्छ ।

धन्न, त्यस दिन समयमै प्लेन उड्यो ।