काठमाडौं । राष्ट्रपतिको सातवर्षे कार्यकाल पूरा गरेपछि विद्या भण्डारीले सरकारी निवास रोजिनन् ।  प्रथम महिला राष्ट्रपति भण्डारीले निजी निवासमा नै रहने इच्छा राखिन् ।  र, बूढानीलकण्ठ नगरपालिकाको भंगालस्थित चपलीमा घर बनाइयो । 

०७९ फागुन २९ गते शीतलनिवासबाट बिदाइ हुँदा निवास निर्माणको काम सम्पन्न भएको थिएन ।  उनी महाराजगञ्जस्थित छोरीको घरमा बसिन् ।  भण्डारी एक महिनाअघि मात्रै निजी निवास सरेकी हुन् ।

उनका स्वकीय सचिव राजकुमार राईका अनुसार जेठ ३१ बाट उनी आफ्नै घरमा बस्न थालेकी हुन् ।  शीतलनिवासमै रहँदा उनका क्रियाकलाप नजिकबाट नियाल्नेहरु भन्छन्– भण्डारीमा राजनीतिको हुटहुटी छ । नेकपा एमाले हाँक्ने चाहना छ । 

शीतलनिवासबाट बाहिरिएपछि उनका भेटवार्ता र कार्यक्रमले पनि त्यसमा प्रशस्तै बल पुगेको छ । अर्थात् उनी ‘पर्दा पछाडि’बाट राजनीतिमा सक्रिय हुन थालेकी छन् ।  सरकारी निवास छाडेर निजी निवास रोज्नु नै सक्रिय राजनीतिमा फर्कने सन्देश स्पष्ट रहेको नेताहरु अर्थ्याउँछन् ।

भण्डारी एमालेको सक्रिय राजनीतिमा फर्कने चर्चाले पार्टीभित्र तरंग पैदा गरेको छ । अर्को महाधिवेनबाट नेतृत्त्वमा आउनका लागि र पार्टीभित्र पकड जमाउनका लागि मदन भण्डारी फाउण्डेसनमार्फत् सक्रिय हुन खोजिरहेको उनी निकटस्थहरु बताउँछन् ।  

यससँगै निवासमा एमालेका नेताहरुको आऊजाऊ बाक्लो भइरहेको छ । केही अघि एमालेका एक पदाधिकारीले सक्रिय हुने चर्चाका विषयमा जिज्ञासा राखेका थिए । 

जवाफमा उनले प्रतिप्रश्न गरिन् ,“पार्टीले के भन्छ ?” 

ती पदाधिकारीले उनी राजनीतिमा फर्कने स्पष्ट संकेत दिएको बताए ।   भण्डारी निकट एमालेका एक नेता ११औं महाधिवेशनमा पार्टी अध्यक्ष नै बन्ने परिस्थिति बनेमात्रै राजनीतिमा फर्कने बताउँछन् ।  अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीले संकेत गरे सहजै रुपमा राजनीतिमा आउने उनको भनाइ छ । 

“पार्टी अध्यक्ष हुने गरीमात्रै आउने हो । अरु पदमा आउनुको अर्थ छैन । अध्यक्ष दिने¬–नदिने भन्ने पार्टीमा छलफल होला ,” ती नेताले बाह्रखरीसँग भने, “त्यसका लागि त केपी कमरेड पनि तयार हुनुप¥यो । त्यो परिस्थिति बन्छ कि बन्दैन । भविष्यको गर्भमा नै छ ।” 

राष्ट्रपतिका स्वकीय सचिव राई भण्डारी राजनीतिमा फकर्ने विषयमा कुनै निर्णयमा नपुगेको बताउँछन् । पदमा नरहे पनि सामाजिक काम गर्ने योजना रहेको उनको भनाइ छ । 

“अहिलेसम्म राजनीतिमा फर्कने भन्ने कुनै निर्णयमा पुग्नुभएको छैन,” उनी भन्छन् ।

निवासमा के गर्दैछन् भण्डारी ?  

राजनीतिमा नआए पनि समाजसेवा गर्ने योजनामा भण्डारी छन् । 

“आफूले कार्यकाल पूरा गरिसकेपछि शिक्षा, स्वाथ्य, जलवायु परिवर्तनको समस्या समाधान, खानेपानीलगायतका विषयमा काम गनुपर्छ भन्ने योजनामा हुनुहुन्छ,” उनी भन्छन्,“राजनीति बेगर पनि समाजसेवा गर्न सकिन्छ भन्ने कुरा छ । राष्ट्रपति हुँदा पनि उहाँले यी  काम गर्नुभएको थियो ।” 

भण्डारी मदन भण्डारी फाउन्डेसनमार्फत् ती काम गर्ने तयारी भइरहेको राईले बताए ।
 
“अहिलेसम्म राजनीतिमा फर्कने कुरा छैन । अहिलेसम्म संस्थामा पनि आबद्ध हुनुहुन्न । मदन भण्डारी फाउन्डेनशनको पूर्वअध्यक्षको नाताले पनि त्यसमार्फत काम गर्न सकिन्छ,” राई भन्छन््, “ समाज रुपान्तरण, सामाजिक उत्थान, समृद्धि हासिल गराउने सन्दर्भमा जुन सुकै फोरमबाट भए पनि सेवा गर्न सकिन्छ भन्नेमा हुनुहुन्छ ।” 

नेताहरु, शुभेच्छुक शुभचिन्तकहरुबीच भेटघाट भइरहेको उनले जानकारी दिए । 

देशप्रति चिन्ता !

भण्डारीले केही अघि एमालेको विद्यार्थी संगठन अनेरास्ववियू, महिला संघ, प्रेस चौतारीका पदाधिकारीहरुसँग भेटघाट गरेकी थिइन् ।  भेटमा उनले राष्ट्रप्रति चिन्ता र चासो व्यक्त गर्ने गरेकी थिइन् । देश बिग्रिएकोप्रति निराशा व्यक्त गर्ने गरेकी छन् । 

अनेरास्ववियुका अध्यक्ष समिक बडालले भेटमा क्रममा राष्ट्रका विषयमा चिन्ता व्यक्त गरेको बताए ।  “राजनीतिमा आउने नआउने कुरा त गर्नुभएन । राष्ट्रिय बेथितिको चर्चा गर्नुभयो । राष्ट्र निर्माणका विषयमा चिन्ता गर्नुभयो,” उनले बाह्रखरीसँग भने । 

केही दिनअघि मात्रै एमालेका पोलिट्ब्यूरो सदस्य विशाल भट्टराई भण्डारी निवास पुगेका थिए ।  भेटका क्रममा लामो छलफल भए पनि राजनीतिमा फर्कने भन्ने विषयमा खासै छलफल नभएको उनको टिप्पणी छ ।

“राजनीतिमा आउने नआउनेबारे धारणा बनिसकेको पाइन । महाधिवेशन आउन चार वर्ष बाँकी रहेकाले अहिले नै यो विषयमा कुरा गर्नु हतारो हुन्छ,” उनले बाह्रखरीसँग भने । 

देशको सेवामा कसरी गर्न सकिन्छ भन्नेमा नै केन्द्रित रहेको उनले बताए ।  “राष्ट्रपतिको कार्यकाल सकिएपछि देशको सेवा कसरी गर्न सकिन्छ ? समाजिक काममा कसरी आवद्ध हुन सकिन्छ ?,” भट्राई भन्छन्, “अधिकतम समय देश, समाजका लागि केही योगदान गरौं भन्नेमा नै हुनुहुन्छ । कसरी गर्ने भन्नेमा वर्कआउटमा गरिरहनुभएको पाएँ ।”

व्यापारघाटा, युवा विद्यार्थीको विदेश पलायनलगायतका विषयमा पनि चिन्ता जाहेर गरेको भट्टराई बताउँछन् । 

“राम्रोसँग देशको बारेमा बुझ्नुभएको छ । देशको अवस्था यस्तो छ, व्यापारघाटा यस्तो छ भनेर डाटामा नै कुरा गर्नुहुन्छ । राजश्व उठेको छैन । पुँजीगत खर्च हुँदैन । विदेशमा जानेहरुको ठूलो भिड छ,” भनाई उद्धृत गर्दैै उनले सुनाए, “देशका लागि यो सकारात्मक सूचक होइन । यसले नराम्रै गर्‍यो । देशलाई कसरी सही बाटोमा लैजान सकिन्छ ? भन्नेमा एकदमै चिन्तित देखेँ ।”

एमालेका अर्का पोलिट्ब्यूरो सदस्य कृष्ण राई भण्डारी राजनीतिमा फर्कन सक्ने बताउँछन् ।  “भर्खरै ६० वर्ष त हुनुभयो । सक्रिय राजनीतिमा आउने सम्भावना छ नि,” उनले भने । 

विवादको डर !

ओली निकट अर्का एक पदाधिकारी भने पूर्व प्रथम राष्ट्रपति रामवरण यादव राजनीतिमा नफर्किएको भन्दै उनले पनि राजनीतिमा आउने कुराले राम्रो सन्देश नदिने बताउँछन् । 

“पहिलो राष्ट्रपति राजनीतिमा सक्रिय हुनु भएन । राष्ट्रको नेतृत्व गरिसकेको व्यक्तिले म राजनीतिमा आउदिनँ भन्नुपर्ने हो । तर, राजनीतिमा आउने तयारी गर्नुले खासै राम्रो सन्देश दिँदैन,” ती पदाधिकारीले बाह्रखरीसँग भने, “राजनीतिमा आउने नै हो भने पनि अध्यक्ष बन्न दिइँदैन । अध्यक्ष ओली नै हुने हो । वरिष्ठ उपाध्यक्षमा आए फरक कुरा हो ।”

अर्का एक नेता भण्डारी सक्रिय भइहाल्ने अवस्था बनिनसकेको बताउँछन् ।

पार्टी राजनीतिमा आउँदा आलोचनाको शिकार बन्ने खतरा रहेकाले सकारात्मक माहोल बने मात्रै राजनीतिमा आउने पक्षमा रहेको बताए । 

“सक्रिय भइहाल्ने मनसाय देखिँदैन । सात वर्ष राष्ट्रपति पदमा बसियो । राजनीतिमा आउँदा विवादित भइन्छ । गुटबन्दी सुरु हुन्छ,” ती नेताले उनको मनोदशा सुनाए, “व्यापक माग भयो, सर्वसहमति हुने भयो । नगै नहुने भयो मात्रै जाने । नत्र नआउने ।” 

एमालेका अर्का नेता एमालेभित्र युवाहरुको आवाज बढिरहेको भन्दै दुवैतिर मिलाउन सक्ने भएकाले नेतृत्वमा आउनुपर्ने बताउँछन् । 

“एमालेमा युवाहरुको आवाज बढिरहेका बेला बीचमा बसेर दुवैतिर मिलाउन सक्नुहुन्छ भन्ने एउटा आधार हो । राजनीति  सम्भावनाको खेल हो हेरौैं के हुन्छ,” ती नेता भन्छन् । 

त्यसो त राष्ट्रपति भइसकेको व्यक्ति  महिला प्रधानमन्त्री बन्न सक्ने भएकाले पनि राजनीतिमा ल्याउन केही नेताहरु सक्रिय देखिएका छन् ।  अहिले नै धेरै चर्चा गर्दा पार्टीभित्र समस्या झांगिने भएकाले महाधिवेशन आउनुपूर्वको एक वर्षमा मात्रै क्लिय गर्नुपर्नेमा पक्षमा केही नेता छन् । 

“महाधिवेशन आउन चार वर्ष बाँकी छ । अहिले नै हल्ला खल्ला गरेर खास फाइदा हुँदैनन् । अस्थिरता उत्पन्न हुन्छ ,” ती नेता भन्छ्न, “गेम खेल्न जाँदा अर्को टिम पनि कस्तो छ भनेर हेरिन्छ ।  महाधिवेशन हुनुभन्दा एक वर्ष अघिबाट चर्चा गर्नुपर्छ ।”

दुईपटक पार्टीको उपाध्यक्ष भइसकेको व्यक्ति अब नेतृत्वमा आउने तयारी गर्नु नौलो नभएको नेताहरुको भनाइ छ ।  भण्डारी वि.सं. २०५४ सालमा नेपालगञ्जमा भएको एमालेको छैटौँ महाधिवेशनदेखि एमालेको केन्द्रीय समितिमा रहेर काम गरिन् ।

वि.सं. २०६५ सालमा बुटवलमा भएको आठौँ  महाधिवेशनमा उपाध्यक्ष बनेकी भण्डारी काठमाडौँमा भएको नवौँ महाधिवेशनबाट उपाध्यक्षमा निर्वाचित भएकी थिइन् । 

अहिले मदन भण्डारी फाउन्डेशनमार्फत कामलाई तीव्रता दिन नेताहरुलाई निर्देशन दिएकी छन् । एमालेमा पहिले फाउन्डेशनको विरोध हुने गर्थ्यो । फाउन्डेसनले गुट झाँगिएको भन्दै फाउन्डेसन खारेज गर्नुपर्ने माग पनि हुने गरेकोे थियो । 

तर, फाउन्डेसनको संस्थापक भएर ओली नै सक्रिय भएपछि विवाद  मत्थर भएको थियो ।  जननेता मदन भण्डारीको नाममा रहेको फाउन्डेसन भावनात्मक रुपमा पनि जोडिएकाले सक्रिय हुनु कुनै नौलो कुरा नभएको केही नेता बताउँछन् । 

विद्या भण्डारी जननेता मदन भण्डारीकी श्रीमती हुन् । 

राष्ट्रपति हुँदा पनि पार्टीप्रति चासो 

भण्डारी २०७२ साल कात्तिक ११ गते राष्ट्रपतिमा निर्वाचित भएकी थिइन् । त्यस्तै २०७४ साल फागुन २९ गते दोस्रो कार्यकालमा निर्वाचित भइन् ।  राष्ट्रपतिको कार्यकाल पनि विवादित नै रह्यो । राष्ट्रपतिमा पार्टीको छाया देखिएको भन्दै आलोचना बेहोरिन् ।

नेकपा विवादमा तत्कालीन अध्यक्षद्वय  केपी शर्मा ओली र पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डबीचको सहमतिमा मध्यस्थता निर्वाह गरेकी थिइन् । नेकपाको विवाद उत्कर्षमा पुग्दा दोस्रो तहका नेताहरुलाई बोलाएर विवाद समाधानमा भूमिका खेल्न आग्रह गरेकी थिइन् । 

एमालेका अध्यक्ष तथा प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले गरेको संसद् विघटनको निर्णय तत्काल सदर गरेपछि झनै आलोचना बेहोर्नुपरेको थियो । विभिन्न नियुक्तिहरुमा आफ्ना आसेपासेका लागि दबाब दिएर शीतलनिवासबाटै गुट चलाएको आरोप उनलाई नलागेको होइन ।

एमालेको सक्रिय राजनीतिमा केन्द्रित हुने मनसाय राखेपछि अध्यक्ष ओलीसँग पहिलेजस्तो सम्बन्ध नरहेको निटक नेताहरुको टिप्पणी छ । “राष्ट्रपति हुँदा बाक्लो भेटघाट हुन्थ्यो । तर अहिले भने पातलिएको छ,” ती नेताले भने, “पहिलेजस्तो सम्बन्ध नभए पनि अहिले ओलीलाई केही विषयमा सल्लाह उहाँले नै दिनुहुन्छ ।”