site stats
बाह्रखरी :: Baahrakhari
अन्तर्वार्ता
Nabil BankNabil Bank
Sarbottam CementSarbottam Cement
आगोले जलेका कस्ता घाइतेलाई बचाउन सकिन्छ ? के छ उपचार विधि ? 
वरिष्ठ प्लास्टिक सर्जन डा. शंकरमान राई ।
Ghorahi CementGhorahi Cement

काठमाडौं । नेपालमा प्रत्येक वर्ष करिब ७० हजार मानिस जलनबाट घाइते हुने गरेको तथ्यांक छ । स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयका अनुसार तीमध्ये अधिकांश आगोले पोलेर घाइते हुने गरेका छन् । अरू तापयुक्त वस्तुले पोलेर पनि मानिस घाइते हुन्छन् ।

आगोले जलेका घाइतेको सबैभन्दा बढी कीर्तिपुर अस्पतलबाट उपचार हुने गरेको तथ्यांक छ । एसिड आक्रमणबाट जलन भएकाहरूको पाटन अस्पताल, त्रिवि शिक्षण अस्पताल, वीर अस्पताल र कीर्तिपुर बर्न अस्पतालमा निःशुल्क उपचार गरिन्छ ।

कीर्तिपुर अस्पतालमा यो वर्षका २४ दिन (सन् २०२३ जनवरी २४ सम्म)मा १०० भन्दा बढी जलनका घाइतेको उपचार भएको अस्पतालले जनाएको छ । सन् २०२२ मा उक्त अस्पतालमा जलनका ६६० घाइते भर्ना भएका थिए । तीमध्ये ९२ जनाको मृत्यु भएको थियो । ३६ जनामा अपांगता भएको थियो ।

Agni Group

जलन हुनेमा वृद्धवृद्धा र बालबालिका बढी रहेको अस्पतालको तथ्यांक छ । एक वर्षमा उपचार गरिएका ६६० मध्ये २४६ जना १८ वर्षमुनिका बालबालिका थिए । पछिल्लो समय आफैँले आफ्नो शरीरमा आगो लगाएर आत्मदाह गर्ने गरेको घटना पनि बढ्दै गएको छ ।

जलेर घाइते हुने बिरामीको उपचार र सावधानीका उपायबारे कीर्तिपुर अस्पतालका वरिष्ठ प्लास्टिक सर्जन डा. शंकरमान राईसँग बाह्रखरीका लागि अस्मिता रिजालले गरेको कुराकानीको सम्पादित अंश : 

Global Ime bank

आगोले जलेका बिरामीको प्राथमिक उपचार के हो ?
आगो होस् अथवा कुनै पनि तापयुक्त पदार्थले पोलेको भागबाट मानिसको शरीरलाई चाहिने तरल पदार्थ नाश हुँदै जान्छ । जसकारण छालाको बाहिरी तह हुँदै भित्रसम्मको भाग सुक्खा हुन पुग्छ र बिरामी जटिल अवस्थामा पुग्न सक्छ । त्यसैले पोलेपछि एक घण्टासम्म जलेको भागमा पानीले भिजाइरहनुपर्छ र प्राथमिक उपचार केन्द्रसम्म नपुर्‍याउन्जेल बढीभन्दा बढी जीवनजल पानी खुवाउनुपर्छ ।

जलेका बिरामीका लागि निःशुल्क टोल फ्री नम्बर १६६००१५१००० को व्यवस्था गरिएको छ । यो नम्बरमा सम्पर्क गरेर प्राथमिक उपचारका उपायहरू अपनाउन सकिन्छ । 

आगोले जलेका कस्ता घाइतेलाई उपचारमार्फत बचाउन सकिन्छ ? 
जलनका घाइतेलाई कतिसम्मको उपचार गर्न सकिन्छ भन्ने जलनमा भर पर्दछ । मानिसको शरीरको २० प्रतिशत भाग जल्नुलाई मेजर बर्न भनिन्छ । यो जलनले नै शरीरका अन्य अंगहरूलाई असर गर्न थाल्छ । रोगप्रतिरोधी क्षमता नाश हुँदै जान्छ । ४० प्रतिशत भाग जलेमा शरीरका अन्य भागबाट छाला लिएर पुर्न कठिन हुन्छ । छाला निकाल्न मिल्ने अंगहरू जलेमा घाइते निको हुने सम्भावना कम हुँदै जान्छ ।

शरीरको आधा भाग जलेमा घाइतेलाई बचाउनै कठिन हुन्छ । जलेका अधिकांश बिरामीको मृत्यु छालामा हुने संक्रमणका कारण हुन्छ । किनकि, गहिरो पोलेका बिरामीको भित्रसम्मको छाला शल्यक्रिया गरेर दुई हप्ताभित्र नयाँ छाला राख्नुपर्ने हुन्छ । सामान्य ड्रेसिङ गरेका बिरामीको दुई हप्तासम्म नयाँ छाला राखिसक्नुपर्ने हुन्छ । अन्यथा, संक्रमण फैलिने सम्भावना धेरै हुन्छ । ३० प्रतिशतभन्दा बढी शरीर जलेका अधिकांश बिरामीको नयाँ छाला नपाएर नै संक्रमणका कारण मृत्यु हुने गरेको छ ।

नेपालमा जलेका बिरामीलाई उपचार गर्ने पद्धति के छ ?
नेपालमा छाला बैंक र छालादानको अवधारणा अघि सारिए पनि सात वर्षमा २८ जनाले मात्रै दान गरेका छन् । बाहिरी देशमा छालाको कल्चर, बनावटी छाला प्रत्यारोपण गर्ने अभ्यास छ । जुन नेपालजस्तो मुलुकका लागि आर्थिक रूपमा सम्भव छैन ।

सिल्भर ड्रेसिङ, जसले चार दिनसम्म जलेको भागलाई सुरक्षित राख्न सक्छ, यो पनि महँगो उपचार पद्धति हो । त्यसैले अहिलेसम्म घाइते स्वयं र परिवारका सदस्य या आफन्तबाट छाला प्रत्यारोपण गर्नु नै नेपालको प्रमुख उपचार पद्धति हो ।

मानिसको शरीरको कुन–कुन भागको छाला प्रत्यारोपण गर्न मिल्छ ?
वयस्क मानिसको तिघ्राको चार भागको तीन भाग छाला निकालेर बिरामीलाई दिन मिल्छ । नेपालमा जलेका बालबालिकामा यो विधि प्रभावकारी भएको पाइएको छ । बिरामी स्वयं तथा परिवार अथवा आफन्तले दान गरेको भागबाट पातलो छाला निकालेर जलेको ठाउँमा प्रत्यारोपण गर्न सकिन्छ ।

नयाँ निकालिएको छालामा प्वाल पारेर तन्काइन्छ र जलेको भागमा प्रत्यारोपण गरिन्छ । यसरी निकालिएको ठाउँमा दुई हप्तापछि नयाँ छाला बन्छ र त्यसलाई पनि फेरि घाउमा प्रत्यारोपण गर्न सकिन्छ । संक्रमण हुन नदिनका लागि दुई हप्तासम्म मृत व्यक्तिको छाला पनि प्रयोग गर्न सकिन्छ ।

परिवारका अरू सदस्यको छाला पनि जलेका व्यक्तिलाई दिन मिल्छ ?
बिरामीका परिवारका अन्य सदस्य वा आफन्तको छाला जाँच गरेर बिरामीलाई दिन सकिन्छ । छाला दाताको पनि शल्यक्रिया गरेर नै निकाल्नुपर्ने हुन्छ । यसरी शल्यक्रिया गर्दा अत्यधिक रक्तस्राव हुने, घाउमा संक्रमण हुन सक्ने, रगतका नसाहरू बन्द हुन सक्नेजस्ता समस्या दातामा देखिन सक्छ । यसका अलावा बिरामीको छालामा रोगप्रतिरोधी क्षमता बनिसकेपछि दोस्रो व्यक्तिको छालालाई बिरामीको शरीरले चिन्दछ र रिजेक्ट गर्न थाल्छ । त्यसैले पनि बिरामीकै अन्य भागबाट निकाल्नु सबैभन्दा उपयुक्त विधि हो ।

जलेका बिरामीको मृत्युदर कम गर्न के गर्नुपर्छ ?
जलेका अधिकांश बिरामीको मृत्यु प्राथमिक उपचार नपाएरै हुने गरेको लामो अनुभवले देखाएको छ । सुरुमा प्राथमिक उपचार पद्धति अपनाउनु जरुरी हुन्छ । जसमा बढीभन्दा बढी पानी दिनु नै मुख्य एवं महत्त्वपूर्ण उपचार हो । बिरामीको पिसाब सफा नहुन्जेलसम्म प्रशस्त पानी खुवाउन या नसाबाट दिन सकेमा धेरै बिरामीलाई बचाउन सकिन्छ ।

त्यस्तै, टाढाबाट बिरामी अस्पताल आइपुग्दासम्मको अवधिमा हुने संक्रमणले पनि धेरैको ज्यान गएको छ । त्यसैले पनि कमसेकम एक पालिकामा एउटा बर्न सेन्टर स्थापना गरिनु जरुरी छ, जहाँ जलेका बिरामीको प्राथमिक उपचार होस् । यो पाटोमा सरकारले ध्यान दिने हो भने अहिले मृत्यु भइरहेका आधाभन्दा बढी बिरामीलाई बचाउन सकिन्छ ।

NIBLNIBL
प्रकाशित मिति: बिहीबार, माघ १२, २०७९  ११:३८
Sipradi LandingSipradi Landing
worldlinkworldlink
Nepal TelecomNepal Telecom
प्रतिक्रिया दिनुहोस्
Ncell Side Bar LatestNcell Side Bar Latest
Bhatbhateni IslandBhatbhateni Island
Kumari BankKumari Bank
Shivam Cement DetailShivam Cement Detail
Maruti cementMaruti cement
सम्पादकीय
ICACICAC