बर्खा याममा बाढी, पहिरो, डुबानको समस्या नेपालीको नियति नै भइसकेको छ । भू बनोटका कारण नेपाल बाढी, पहिरोको बढी जोखिममा परेको हो । परन्तु, बाढी पहिरो र डुबानका कारण हुने विनाश र विध्वंशमा भने मानवीय कारण बढी दोषी देखिएको छ । 
 
मानव निर्मित बाँध वा तटबन्धका कारण बाढीले बढी विध्वंश गर्नेगरेको छ । मेसिन लगाएर खोतलेपछि  खोलाहरूले पनि बाटो बदल्न थाले । डाँडा पाखामा डोजरले कोतर्न थालेपछि धेरै गाउँबस्ती पहिरोको जोखिममा परेका छन् । अर्थात्, विनाशको बाहिरी कारण बर्खा देखिए पनि दोषी मानिसै हुन् ।
 
त्यसो त अहिलेको प्राकृतिक प्रकोपको मार नेपालीले सहन परे पनि यसका मूल कारण विश्वका ठूला प्रदूषकहरू नै हुन् । कहिले अनुभव नगरिएको अतिवृष्टि, अनावृष्टि र खण्डवृष्टिमात्र होइन कुयामको बर्खाको पनि कारक चीन, भारत, अमेरिका, रुसलगायतका देशहरूले गरेको वायु मण्डलमा फैलाएको प्रदूषण नै हो ।
 
विश्व तापमान वृद्धि वा कार्बन उत्सर्जन घटाउन नेपालले खासै योगदान गर्न सक्तैन । यसैले जनतामा त्यसको प्रभाव सकेसम्म कम परोस् भन्ने प्रयासमात्रै गर्न सकिन्छ । परन्तु, देशभित्रकै कारणले हुने बाढी, पहिरो र भारतीय हेपाइका कारण भएको डुबानबाट हुने क्षति कम गर्न भने सकिन्छ । 
 
नदीमा विशेषगरी खोलाहरूमा तटबन्धका नाममा ढुङ्गा थुपार्दा बाढीबाट जोगिनेभन्दा कालान्तरमा झन् ठूलो क्षति निम्त्याउने काम हुँदोरहेछ । एउटा किनारामा तटबन्ध गरे खोलाले अर्कोतिर बढी हान्छ । दुवैतिर तटबन्ध गरेपछि खोला पुरिएर माथि उत्रिन्छ । अर्थात्, खोलाले थुनछेक सहँदो रहेनछ । 

पछिल्ला वर्षहरूमा त खोलामात्र हैन डाँडासमेत ठूला मेसिनहरू प्रयोग गरेर खोस्रन थालिएको छ । सत्तामा पहुँच र सम्पत्ति भएका सीमित व्यक्तिहरूले सरकारी संरक्षण र सहमा गरेको दोहनले निम्त्याउने विध्वंशको मार भने जनसाधारणले सहनुपर्छ । नदी र खोलाको अनुचित दोहन पनि तत्काल रोक्नु आवश्यक छ ।

प्राविधिक र वातावरणीय अध्ययनविना कलिला पहाडहरू खोस्रिँदा सयौँ वर्ष पुराना बस्तीहरूसमेत नयाँ पहिरोको जोखिममा परेका छन् । नदी वा खोलाको साँध चेपेर बसेका बस्तीमा खोला पस्नु अस्वाभाविक होइन तर सयौं वर्ष पुराना बस्ती पहिरोमा पर्नु भने अप्राकृतिक नै हो ।
 
यसैले बर्सेनि बाढी पहिरो पीडितको उद्धार र पुनःस्थापना गर्ने तर विनाशको जोखिम पनि बढाइरहने अहिलेको ‘विकासे सोच’ पहिले बदल्नु जरूरी छ । विशेषगरी डाँडामा सडक र खोलामा तटबन्धका नाममा विनाश निम्त्याउने काम तत्काल बन्द गर्नुपर्छ । 
 
खोलामा बस्ती बसाएपछि बगाउँछ र डाँडालाई बुद्धि नजोगाई खोस्रेपछि पहिरो जान्छ भन्ने पनि बुझ्न नचाहने ‘अबुझहरू’का कारण भविष्यमा झन् ठूला विपत्ति आइलाग्ने अवश्यम्भावी छ । प्रकृतिलाई जित्ने ‘भौतिवादी हठ’ नेपालमा सफल हुँदैन भन्ने यथार्थ शासकका साथै जनताले पनि आत्मसात गरून् ।