समय भर्खरै बितेको दसैँको थियो, (वि.सं. २०७७) । धोबी खोला करिडोरमा सवारीको संख्या पातलिइसकेको थियो । साँघुरो भए पनि कालो सडकमा मोटरका बेग अलि तीव्र हुन थालिसकेको थियो । एक दिन दिउँसो (दिन याद छैन) त्यस्तै ३ बजेको हुँदो हो । सडकको एकछेउमा रहेको खैरो रङको कुकुरको नाक र मुखबाट ‘रगतको धारा’ बगिरहेको थियो । टाउको उठाउन पेटदेखि बल गरिरहेको थियो । तर, आधा शरीर गाडीले किचेर क्षतविक्षत पारिदिएकाले जति बल गरे पनि उसले टाउको उठाउन सकिरहेको थिएन । ऊ टाउको उठाएर आफ्नो किचिएको शरीर अन्तिमपटक हेर्न खोजिरहेको भान पेटतिर ढल्किएको मुख र नकबाट रगत बगरिहेको उसको टाउकोले स्पष्टै संकेत गरिरहेको थियो ।

साँघुरो बाटो भएकाले उसको जीवनको दर्दनाक अन्तिम क्षण त्यो करिडोर प्रयोग गर्ने दुवै लेनका हर यात्रुले देखिरहेका थिए । तर, उनीहरूलाई के मतलब ? मतलब पनि किन गरून् ? उनीहरूको शरीर त सही सलामत नै थियो । न त उनीहरूले आफ्नो नाक र मुखबाट रगत नै ओकल्नु परिरहेको थियो । न उनीहरूको आधा शरीर किचिएर एउटै पोको परेको नै थियो । त्यसैले त उनीहरू बेपर्बाह हिँडिरहेका थिए ।

पर्बाह त उसकै साथीलाई थियो । किनकि, उसले प्राण त्याग्न लागेको साथीलाई छोडेको थिएन । घरी उठ्थ्यो, घरी बस्थ्यो । अगाडि र पछाडि गर्थ्यो । घरी अगाडिका खुट्टा टेकेर उसको टाउकोनजिकै आफ्नो मुख लान्थ्यो । घरी चारै खुट्टा पसारेर एकै डल्लो परेको शरीरको मासुको थुप्रोछेउ मुख लैजान्थ्यो । र, सुँग्थ्यो । जति टायरले किचेर दुखिरहेको साथीलाई घाउ पोलिरहेको थियो, त्यति नै उसको मन पोलिरहेको उसको छटपटाहटमा प्रतीत भइरहेको देखिन्थ्यो ।

मान्छेले अबुजको बिम्ब बनाएको त्यो जनावरले दुर्घटनामा परेको/पारिएको साथीको घाउ पोलिरहँदा त्यसको महसुस गरिरहेको थियो । यदि, मिल्थ्यो/सक्थ्यो र हुन्थ्यो भने उसले साथीलाई बोकेर क्षणभरमै अस्पताल पुर्‍याउँथ्यो होला । हारगुहार गरेर इमरजेन्सीमा भर्ना गराउँथ्यो होला । काउन्टरले पहिला पैसा जम्मा गराउनू भन्थ्यो होला ! उसले आफूसँग भएको जायजेथा राखेर ‘लौन ! अहिले यही राखेर उपचार थाल्नोस्, लागेको म पछि जम्मा गर्दै गर्छु’ भन्थ्यो होला !

तर, साँच्चै त्यो त जनावर न थियो । न आफैँ अस्पताल लैजान सक्थ्यो न उसलाई त्यो विवेक नै थियो । तर पनि मलाई त्यो क्षण पसलबाट हेरिरहेका मान्छेको अनुहार र त्यो साथीको छटपटी हेर्दा मान्छेमा कुकुर र कुकुरमा मान्छेको अनुहार देखेको भान भइरहेको थियो । त्यही दिन हो मैले को जनावर र को मान्छे हो भन्ने छुट्ट्याएको ।

हात स्कुटरको एक्सिलेटर र ब्रेकमा थियो । तर, मन एक तमासको भएको थियो । त्यही दृश्य आँखामा घुमिरहेको थियो । त्यसको एक मुठी प्राण कतिखेर हावामा बिलिन हुन्छ होला ? अनि, त्यो साथीले कति दिन आफ्नो साथी गुमाएको पिर मानिरहन्छ होला ? कहिल्यै जवाफ नभेट्ने यी प्रश्नले मन बेचैन बनाइरह्यो ।

अनजानमै किन नहोस्, जीवन छिन्ने छेउमा बसेन । छटपटिनुपर्ने ह्रदयहीन भइदिएछ । अबोध साथीको सन्निकट काल देखेर ऊ आफूलाई विचलित बनाइरहेको थियो ।

भोलिपल्टदेखि त्यही बाटो ओहोरदोहोर गर्दा मेरो दायाँ हातले एक्सिलेटर अलिकति छोड्न थाल्यो । बायाँ हातले ब्रेक अलिकति तान्न थाल्यो । र, आँखाले त्यो साथीलाई खोज्न थाले । तर, अहँ ! समयको संयोग मिलेन, त्यो निस्वार्थ प्रेम बोकेको साथी देखिएन ।

सायद त्यही ठाउँ बसेको साथीको झझल्कोले सताउला भनेर बसाइँ पो सर्‍यो कि ! अथवा, वियोगको पीडाले उसैगरी कतै छटपटिरहेको पो छ कि ? अथवा, पीडा सहन नसकेर उसैगरी प्राण नै पो त्याग गर्‍यो कि ? अनि, मैले सम्झिएँ एउटा शब्द र त्यसको प्रयोगको सार्थकता, ‘नरपशु’ । र, भन्न मन लाग्यो, ‘पशुनर’ ।