काठमाडौं । बुक बिल्डिङ विधिबाट धितोपत्रको सार्वजनिक निष्कासन गर्न लागेको सर्वोत्तम सिमेन्टको सेयर नियामक निकायकै परिवारका सदस्यले किनेको विषयले संसदीय समितिमा प्रवेश पाएको छ । आइतबार प्रतिनिधिसभा अन्तर्गतको अर्थ समितिले नेपाल धितोपत्र बोर्डका अध्यक्षसहितका पदाधिकारीसँग उक्त विषयमा छलफल गरेको छ । 

नेपाल धितोपत्र बोर्डका अध्यक्ष भीष्मराज ढुङ्गानाकी छोरी रेविका ढुङ्गाना, बोर्डकै सञ्चालक चन्द्रप्रसाद ढकालका भाइ हेमराज ढकाल र नेप्सेका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत चन्द्र सिंह साउदकी श्रीमती सुशीला कुमारी बोहोराले २०७७ माघ २६ गते नेप्सेको ओटीसी मार्केटबाट सर्वोत्तम सिमेन्टको सेयर खरिद गरेका थिए ।

सोही समाचार सार्वजनिक भएपछि बोर्डका अध्यक्ष ढुङ्गाना सञ्चालक ढकाल र नेप्सेका सीईओ साउँदमाथि पदीय मर्यादाविपरीत सेयर खदिर गरेको भनी प्रश्न उठिरहेको छ । सोही विषयमा अर्थ मन्त्रालयले धितोपत्र बोर्ड र नेप्सेलाई प्रष्ट पार्न भनेर पत्राचारसमेत गरेको थियो ।
 
सर्वोत्तम सिमेन्टको सेयर बोर्डका पदाधिकारीले खरिद गरेको भए पनि अर्थ मन्त्रालयले संस्थाको नाममा प्रष्ट पार्न भनेर अर्थ मन्त्रालयले धितोपत्र बोर्डलाई पत्राचार गरेपछि बोर्डले उपकार्यकारी निर्देशक र सोभन्दा माथिका कर्मचारीको हस्ताक्षर गराएर मन्त्रालयलाई जवाफ पठाएको छ । अर्कोतर्फ नेप्सेले भने प्रमुख कार्यकारी अधिकृत चन्द्रसिंह साउँदले मात्रै हस्ताक्षर गरेको मन्त्रालयलाई जवाफ पठाएको छ । 

सोही विषयमा आइतबार अर्थ समितिले धितोपत्र बोर्डका अध्यक्षसहितको टोलीलाई बोलाएर छलफल गरेको हो । बोर्डका अध्यक्षले सर्वोत्तम सिमेन्टको सेयर खरिदको विषयमा बोर्डका उपकार्यकारी निर्देशक डा. नवराज अधिकारीलाई प्रष्ट्याउन लगाएका थिए । 

निर्देशक अधिकारीले भने संसदीय समितिमा सर्वोत्तम सिमेन्ट बोर्डको क्षेत्राधिकारभित्र नपर्ने बताए । “पब्लिक लिमिटेडको रूपमा दर्ता भएका तर सार्वजनिक निष्कासनमा नगइसकेका सर्वोत्तम सिमेन्टजस्ता कम्पनी र बोर्डको नियमन परिधिमा नपर्ने कम्पनीको सेयर खरिद बिक्री बोेर्डको क्षेत्राधिकारभित्र पर्दैन,” उनले समितिको बैठकमा भने ।

बोर्डमा दर्ता नभएको र नेप्सेमा सूचीकृत नभएका कम्पनीको सेयर खरिद बिक्री आटेटीसी बजारमार्फत् हुने र ओटीसी बजारमा कारोबार हुने कम्पनीले बोर्डमा विवरण पठाउनुनपर्ने र कारोबार भएपश्चात् मात्रै नेप्सेले जानकारी गराउने भएकाले ओटीसी मार्केटमा कारोबार हुने कम्पनीको सूचना तथा जानकारी कारोबार अगाडि बोर्डका कुनै पनि अधिकारीलाई कर्तव्य पालनाको सिलसिलामा पहुँच नहुने उनको तर्क छ । 

“नियमन निकायले निष्कासन अनुमति दिइनसकेको सार्वजनिक निष्कासन नभएका धितोपत्र र सो को मूल्य निर्धारण सम्बन्धी गतिविधिहरू बोर्डको नियमन परिधिमा पर्ने कानुनी व्यवस्था रहेको देखिँदैन,” संसदीय समितिमा बोर्डको उपकार्यकारी निर्देशक अधिकारीले भने । 

तर, नेप्सेले ओटीसी बजार सञ्चालन गर्ने विनियमावली नेपाल धितोपत्र बोर्डले नै स्वीकृत गरेर कार्यान्वयनमा आएको हो । अर्कोतर्फ धितोपत्र सम्बन्धी ऐनको दफा २ को परिच्छेद १ को दफा २ को ‘संगठित संस्था’ भन्नाले ‘धितोपत्रको सार्वजनिक निष्कासन गर्न सक्नेगरी प्रचलित कानुन बमोजिम स्थापना भएको संगठित संस्था सम्झनुपर्ने’ उल्लेख छ । 

धितोपत्र सम्बन्धी ऐनले नै धितोपत्रको सार्वजनिक निष्कासन गर्न सक्नेगरी निष्कासन गर्ने प्रचलित कानुन बमोजिम स्थापना भएको संस्थालाई संगठित संस्था मानिने उल्लेख गरेको छ । यस्तो संस्था बोर्डको नियमन परिधिमा आउने धितोपत्र ऐनबाट नै प्रष्ट हुन्छ । अझ सर्वोत्तम सिमेन्टले त गत वर्षको माघ ६ गते सम्पन्न साधारण सभाबाट बुकबिल्डिङ विधिबाट आईपीओ जारी गर्ने प्रस्ताव गरेको थियो ।

यस्तै, सर्वोत्तम सिमेन्टले सार्वजनिक निष्कानका लागि ग्लोबल आईएमई क्यापिटललाई विक्री प्रबन्धक नियुक्त गर्दा बोर्डकै पधादीकारीसहितको उपस्थितिमा हस्ताक्षर भएको थियो । ग्लोबल आईएमई क्यापिट धितोपत्र बोर्डले नै इजाजत दिएको संस्था हो । सर्वोत्तम सिमेन्टले बुक बिल्डिङ विधिबाट सार्वजनिक निष्कासन गर्नका लागि माछापुच्छ्रे क्यापिटलबाट भ्यालुएसनन गरेर ७५० रुपैयाँ मूल्य प्रस्ताव गरेको थियो । जुन बोर्डबाट नै इजाजतपत्र प्राप्त कम्पनी हो । 

बोर्डका उपकार्यकारी निर्देशक अधिकारीले सर्वोत्तम सिमेन्टमा भित्री कारोबार नभएको र धितोपत्र सम्बन्धी ऐनको २०६३ को परिच्छेद ९ अनुसार सर्वोत्तम सिमेन्टका सेयर खरिद भित्री कारोबार नभएको दाबी गरेका छन् । यस्तै, उनले विवाहिता छोरी एकाघर परिवारमा नपर्ने र विवाहिता छोरीले गर्ने कुनै पनि निर्णयमा बाबुको हक तथा नियन्त्रण नहुने भन्दै सेयर खरिद बिक्रीमा छोरीको निजी निर्णय लिने हक रहने र स्वतन्त्र रूपले कार्य गर्न सक्ने बताएका थिए । 

त्यसपछि सांसद सामकुमारी झाँक्रीले ढुङ्गानामाथि नैतिकताको प्रश्न उठाइन् । उनले पुँजीबजार रिपोर्टिङ गर्ने पत्रकारको त आचारसंहिता हुने भन्दै ‘विदेशमा रहेकी छोरीको नाममा सेयर राखेर तपाईंले कानुन र नियमनको परिधिमा नरहेको भनेर हुन्छ ?’ भन्दै प्रश्न गरिन् । “यो नैतिक प्रश्न हो । एउटा पत्रकारलाई आचारसंहिता लाग्ने, धितोपत्र बोर्डको अध्यक्ष र कर्मचारीले उन्मुक्ति लिन खोजेर हुँदैन,” उनले भनिन् । 

ओटीसी कारोबार विवरण पनि नेप्सेले बोर्डलाई बोधार्थ भनेर पठाएको छ भने सर्वोत्तम सिमेन्ट २०७७ कार्तिकमा २४ गते नै ओटीसी मार्केटमा दर्ता भएको छ । “यो कसरी बोर्डको नियमन परिधिमा आउँदैन ?,” उनले प्रश्न गरिन् । 

उनले अध्यक्षमात्रै नभएर सञ्चालक चन्द्र ढकालमाथि पनि प्रश्न उठाइनन् । उनले दर्जनौ सूचीकृत कम्पनीमा संलग्न र कतिपय कम्पनीको सञ्चालक नै भएको व्यक्ति बोर्डको सञ्चालक हुँदा त्यसले धितोपत्र बोर्डमा विना स्वार्थ काम नगर्ने बताइन् । बोर्डको संरचना नै गलत भएको उनको भनाइ छ । 

बोर्डका कुनै व्यक्ति संलग्न भएको विषयमा सिंगो बोर्डलाई नै प्रत्राचार गरी प्रष्टीकरण माग्ने अर्थमन्त्रालयलाई पनि छलफलमा बोलाउनुपर्ने उनको भनाइ थियो । मन्त्रालयले यस विषयमा अध्ययन समिति नबनाएको बारेमा पनि छलफल गर्नुपर्ने उनको छ ।

त्यसपछि समिति सचिव सुरेन्द्र अर्यालले पनि यो गम्भीर प्रकरण भएको बताए । त्यसपछि समिति सभापतिले पनि उक्त पोस्टमा भएको व्यक्तिले लगानीको अन्य क्षेत्र हुँदा पनि सोही क्षेत्रमा लगानी गर्नु शंकाको घेरामा पर्ने बताए । उनले धितोपत्र बोर्डजस्तो निकायमाथि प्रश्न उठ्नु गम्भीर भएको बताए । 

त्यसपछि सांसदबाट उठेको प्रश्नको जवाफ दिने क्रममा बोर्डका कामु कार्यकारी निर्देशक मुक्ति श्रेष्ठले बोर्डका अधिकारीको चरित्र हत्या गर्नेगरी समाचार आएको बताए । 

उनले ‘समाचार आएको भरमा मात्रै आक्षेप नलगाउनुहोला कृपया’ भनेपछि सांसदहरू आक्रोशित भएका थिए । सांसद रामकुमारी झाँक्रीले उनलाई बीचमा नै रोकेर ‘डिफेन्स नगर्नुस्’ भनेकी थिइन् । 

“कसले के लेख्यो भन्दैमा हामीलाई आक्षेप लगाउने, ‘मोरल डाउन’ गर्ने काम नगर्नुहोला । तपाईंहरूले अहिले जे गर्नु भएको छ, त्यसले भोलि ठूलो समाचार बनेर अनलाइनमा आउँछ,” उनले भनेका थिए । उनले मिडिया बोलाएर छलफल गर्ने भन्दा पनि समितिले चुपचाप उपसमिति बनाएर अध्ययन गर्नुपर्नेमा त्यसो नगरेको भन्दै समितिको आलोचना पनि गरेका थिए । 

“यदि समितिले छानबिन गर्दा बोर्डका कर्मचारी गलत छन् भने कारबाही भोग्नुपर्छ । मैले कुनै गल्ती गरेको छैन । अन्य कर्मचारीले गल्ती गरेका छन् भने कारबाही गर्नुपर्छ,” उनले भने “चरित्र हत्या गर्नेगरी आएका समाचारको आधारमा हामीलाई बोलाएर मिडियामा ठुलो समाचार बनाउने काम गर्नुहुँदैन । बरु समितिले चुपचाप बोर्ड अध्यक्षलाई निलम्बन गरेर अध्ययन गर्न उपयुक्त हुन्छ ।”

त्यसपछि सांसदहरू आक्रोशित भए । सांसद जयकुमार राईले कामु कार्यकारी निर्देशक श्रेष्ठको अभिव्यक्ति आपत्तिजनक भएको भन्दै बोली फिर्ता लिनुपर्ने बताए । 

“संस्थाको प्रमुखको विषयमा यस्तो खबर आएको छ भनेर हामीले प्रश्न गर्न मिल्दैन ? तपाईंले त आपत्ति जनाउनुभयो !,” राईले भने, “हामीले थप समाचार बनाउन बोलाएजस्तो तपाईंको अभिव्यक्ति भयो । यो जिम्मेवार बैठकमा तपाईंको प्रस्तुति आपत्तिजनक छ, फिर्ता हुनुपर्छ ।”

आक्रोशित हुँदै अगाडि उनले भने, “तपाईं भएको संस्थाप्रति प्रश्न उठेको छ । हामी कति नैतिकवान छौँ । राज्यलार्ई दोहन गर्ने अनि आफू मोटाउने, जनताले तिरेको करबाट तलब खाने अनी राज्यलाई दोहन गर्ने परिपाटी बन्यो । यस्तो प्रश्न उठ्नु नकारात्मक हो ? हामीले तपाईं कारबाहीको भागिदार हुनुपर्छ भनेका छौँ ? बोर्डमाथि प्रश्न उठेको छ, के हो भनेर सोध्न नपाउने ? समाचार बनाउनका लागि छलफल नगर्नुहोस् भन्ने तपाईंको अभिव्यक्तिप्रति मेरो आपत्ति छ ।” 

प्रश्न उठेपछि त्यसको सफाइ दिनुपर्ने उनले बताए । 

त्यसपछि बोर्डको अध्यक्ष ढुङ्गानाले आफैँ बोल्दै बिहे गरेर गएकी छोरी ज्वाइँ अथवा उसको परिवारले के योजना बनाउँछ केमा लगानी गर्छ भन्ने विषयमा आफूलाई जानकारी नहुने बताए । उनले यसमा आफूलाई अनावश्यक विवादमा तान्ने प्रयास भएको बताएका थिए । उनले बैठक सकिएपछि केही गल्ती अथवा बोल्दा तलमाथि भएको भए ‘माफ गर्नुहोला’ भन्दै माफी मागेका थिए ।