काठमाडौं । अनु लामा नेपाली राष्ट्रिय महिला फुटबल टोलीका लागि महत्त्वपूर्ण खेलाडी थिइन् । १५ वर्ष राष्ट्रिय टोलीका लागि खेलेकी अनुले लामो समय नेपाली महिला फुटबललाई उच्च स्थानमा पुर्‍याउन महत्त्वपूर्ण भूमिका खेलिन् । उनको एकमात्र सपना थियो नेपाललाई साफ च्याम्पियन बनाउने र हजारौँ दर्शकमाझ अन्तर्राष्ट्रिय फुटबल करियरबाट संन्यास लिने ।

प्रशिक्षक हरि खड्काले साफ च्याम्पियन्सिप २०१९ का लागि नेपाली टोलीको घोषणा गरे जसमा अनु परिनन् । उपाधि जित्ने योजनाका साथ बनेको टोलीमा अनुले स्थान बनाउन सकिनन् । लामो समय राष्ट्रिय टोलीका लागि गरेको योगदान उनलाई खेर गएको अनुभव भयो ।

बाह्रखरीसँगको कुराकानीमा अनुले भनेकी थिइन्, “१५ वर्ष फुटबलमा लाग्दा मलाई एउटै सपना थियो । नेपाललाई साफ फुटबलको उपाधि जिताउनु । अर्को सपना थियो फुटबल करियरको अन्त्य गर्दा सबै समर्थकले मेरो बिदाइ देख्‍न सकून् ।” 
खेलाडीहरूको संन्यास लिने परिपाटी नहुँदा बनेको यो एउटा उदाहरण हो । ३५ गोलको सर्वाधिक गोलकर्ताको कीर्तिमान उनकै नाममा छ । अहिले अनुको कीर्तिमानसँग सावित्रा भण्डारीले बराबरी गरेकी छन् । अनु चाहन्थिन् नेपाललाई एसियाकै च्याम्पियन बनाउने । उसो त नेपाली टोलीको लक्ष्य नै च्याम्पियन बन्‍ने थियो । तर, नेपाल सधैं झै फाइनलमा भारतसँग पराजित हुन पुग्यो । अनुको सपनासँगै नेपालको सपना पनि पूरा हुन सकेन ।

नेपालमा हालसम्म खेलाडीहरूको खेल जीवनको अन्त्य हुँदा संन्यास लिने उपयुक्त वातावरण नबन्‍नु हो । अन्तर्राष्ट्रिय खेलकुद स्तरमा खेलाडीहरूले दिएको योगदानको कदर गर्दै संन्यास लिन अन्तिम बिदाई खेल खेल्न दिने चलन छ । 

भर्खरै मात्र छिमेकी देश भारतका क्रिकेटर महेन्द्रसिंह धोनीले अन्तर्राष्ट्रिय क्रिकेटबाट संन्यास लिँदा भारतीय क्रिकेट बोर्ड (बीसीसीआई) ले बिदाई खेल खेलाउन तयार भएको बताएको थियो । अब धोनीले आफ्नो खेल जीवनबाट संन्यास लिँदा दर्शक सामू लिन सक्नेछन् । 

नेपाली खेलकुद क्षेत्रमा खेलाडीले खेल क्षेत्रबाट संन्यास लिँदा आफैं अग्रसर हुनुपर्ने देखिन्छ । नेपाली खेलकुद क्षेत्रमा न त खेलाडीले संन्यास लिने वातावरण निर्माण हुन्छ न कुनै खेल संघले खेलाडीको संन्यास लिने परिपाटी बनाइदिन्छ । यसै अवस्थामा धेरै नेपाली खेलाडी खेल जीवनको अन्त्य निराशमय तवरले गर्छन् ।

त्यसमध्येका एक हुन्- नेपाली क्रिकेट क्षेत्रमा लामो समय बिताएका खेलाडी मेहबुब आलम । उनले पनि हालसम्म अन्तर्राष्ट्रिय क्रिकेटबाट संन्यास लिएका छैनन् । उनलाई संन्यास लिने वातावरण पनि मिलेन । न नेपाली क्रिकेटले उनलाई बिदाई खेल खेलाउन माहोल बनायो । उनी हाल केही घरेलु खेलहरूमा देखिन्छन् । तर, अन्तर्राष्ट्रिय क्रिकेट खेल्न छाडेको लामो समय भयो । उनले न संन्यास लिएका छन् । न हालसम्म उनलाई संन्यास लिन कसैले माहोल बनाइदिएको छ ।

विश्व क्रिकेटमा एकै खेलमा १० विकेट लिएर कीर्तिमानी बनाएका खेलाडीले नै हालसम्म संन्यास लिने वातावरण नपाउनु खेल क्षेत्रका लागि लाजमर्दो कुरा हो । आलमले खेल्न छाडेको लामो समयपछि भने क्यानले बिदाइको माहोल बनाउने आलमले बताएका छन् ।

“अन्तर्राष्ट्रिय क्रिकेट खेल्न छाडेको लामो समय भइसक्यो । मैले संन्यास भने लिएको छैन । हालसम्म संन्यास घोषणा गर्ने माहोल पनि केही बनेको थिएन । मैले पनि आफैं माहोल बनाउने प्रयास गरेको थिएँ । अहिलेसम्म मिलेको छैन । अब यो वर्ष संन्यास घोषणा गर्ने भन्‍ने हो कोरोनाका कारण समय मिलेको छैन,” आलमले बाह्रखरीसँग भने ।

यता क्यानले आलमको संन्यास लिने वातावरण मिलाउने जनाएको छ । यो वर्षका लागि राखिएको कार्यक्रम कोरोनाका कारण पछि सरे पनि उनको संन्यास घोषणा गर्ने स्थिति मिलाउने बताएको हो । क्यानले आलमको बिदाईमा खेलको आयोजना गर्छ या सम्मान गरेर बिदाइ गर्छ त्यो हेर्न भने बाँकी छ ।

त्यस्तै नेपाली क्रिकेट टोलीका पूर्वखेलाडी परेश लोहनीले पनि अन्तर्राष्ट्रिय क्रिकेटबाट संन्यास लिएका छैनन् । उनले राष्ट्रिय टोलीबाट खेल्न छोडेको लामो समय भयो ।

यता नेपाली राष्ट्रिय फुटबल टोलीका कप्तान विराज महर्जन पनि आफ्नो बिदाई खेलको पर्खाइमा छन् । सन् २००८ बाट नेपालका लागि खेल्न थालेका विराज हाल संन्यास लिने तयारीमा छन् । सन् २०२० को विश्वकप छनोटअन्तर्गत खेल खेल्दै संन्यास लिने योजना बनाएका विराज टिममा भने पर्न सकेनन् । लामो समय देशका लागि खेलेका विराजलाई बिदाई खेल खेल्न पाउने आशा भने छ ।

त्यस्तै नेपाली महिला भलिबल टोलीकी खेलाडी मन्जु गुरुङ, विनु बुढाथोकी र कोपिला उप्रेतीको योजना पनि अन्तिमपटक सागको महिला भलिबल खेलमा सहभागिता जनाउँदै संन्यास लिने थियो । तर त्यसो हुन सकेन् । उमेर र खेलको हदबन्दी लाग्दा बिदाइ खेल खेल्न उनीहरुले पाएनन् । विनुले साग भलिबलमा सान्तोना स्वरुप बिच भलिबल खेलिन् । तर, जुन खेलबाट आफूले देशलाई योगदान दियो त्यही खेल खेल्न भने उनले पाइनन् ।

दुवैले लामो समयसम्म राष्ट्रका लागि दिएको योगदानको कदर नभएको बताए । “लामो समयसम्म देशका लागि खेले । भलिबलबाटै संन्यास लिने मेरो चाहना थियो । त्यो हुन सकेन । भलिबल संघले पनि बिदाई कार्यक्रम आजसम्म राख्‍न सकेन,” भलिबल खेलाडी मञ्जु गुरुङले भनिन् ।