काठमाडौं । समाजवादी जनता दलले नेपाल बहुराष्ट्रिय मुलुक भएको भन्दै ११ प्रदेश स्थापनाका लागि संसद् र सडक संघर्ष गर्नेभएको छ । निर्वाचन आयोगमा दल दर्ताका लागि समाजवादी जनता दलले तयार गरेको घोषणापत्रमा नेपाल बहुराष्ट्रिय, बहुभाषिक, बहुधार्मिक, बहुसाँस्कृतिक र क्षेत्रीय विविधतायुक्त मुलुक भएको उल्लेख छ ।

स्रोतकाअनुसार अन्तिम भइसकेको भनिएको ६ पृष्ठ लामो घोषणापत्रमा नेपाली समाजको बहुलता र विभेदबाट मुक्तिसम्बन्धी दृष्टिकोणमा ११ प्रदेश अहिलेको आवश्यकता भएको उल्लेख छ ।

नेपालमा अहिले ७ प्रदेश कायम भइसकेका छन् । तर, मधेसका दुई ठूला दल राष्ट्रिय जनता पार्टी र संघीय समाजवादी मिलेर एकता घोषणा भइसकेको समाजवादी जनता दलले भने ११ प्रदेश अहिलेको आवश्यकता भएको भन्दै घोषणापत्र तयार गरेको हो । नयाँ दल दर्ताका लागि दलको घोषणापत्र र विधान निर्वाचन आयोगमा बुझाउनुपर्ने हुन्छ । त्यसैका लागि तयार पारिएको घोषणापत्रमा सो कुरा उल्लेख छ ।

जनता समाजवादी दलले जस्तो समाज उस्तै राज्य बन्नुपर्ने भए पनि व्यवहारमा एकल जातीय राज्यसत्तालाई राज्य पुनःसंरचनाको नाममा समेत निरन्तरता दिएको निष्कर्ष निकालेको छ ।

“उत्पीडित राष्ट्रियताहरूको पहिचानको मान्यता र अधिकारलाई सीमान्तकृत गर्ने हेतुले तिनीहरूले प्रशासनिक संरचना मात्र बनाएर सङ्घीयताको सैद्धान्तिक मान्यता, मर्म र भावना विपरीत कार्य गरे । त्यसैले हामीले प्रशासनिक सङ्घीयताको विकल्पमा राष्ट्रिय पहिचानसहितको सङ्घीयताका साथै स्वशासन र स्वायत्तताको अधिकारको पक्षपोषण गरेका छौँ,” घोषणापत्रमा भनिएको छ, “यसका लागि विज्ञहरू सम्मिलित राज्य पुनर्संरचना उच्चस्तरीय सुझाव आयोगको प्रतिवेदनका आधारमा १० जोड १ को रूपमा राज्यको पुनर्संरचना गर्नु नै अहिलेको विकल्प हो ।”

त्यसका साथै अल्पसङ्ख्यक, सीमान्तकृत र लोपोन्मुख समुदायहरूलाई समेट्न विशेष संरचनाका रूपमा स्वायत्त क्षेत्र, संरक्षित क्षेत्र र गैरभौगोलिक विशेष क्षेत्रहरू निर्माण गर्नुपर्नेमा उसको जोड छ । सबै राष्ट्रियताहरू, भाषिक समुदाय र उत्पीडित क्षेत्रको पहिचान र अधिकारसहितको सङ्घीयता प्राप्तिको सङ्घर्षलाई केन्द्रीकृत रूपमा र प्रादेशिक रूपमा पनि उठाउने समाजवादी पार्टीको योजना छ । त्यसका लागि संसदीय र गैर संसदीय अर्थात् सदन र सडकमा पनि सङ्घर्ष गर्ने नीति लिने जनाइएको छ ।

“सङ्घीय शासन प्रणाली सहितको समाजवादमा राज्यभित्र राज्य र राष्ट्रभित्र राष्ट्रको मान्यतालाई आत्मसात गरिने भएकाले यसले एकल जातीय राष्ट्रवादको विकल्पमा बहुलता युक्त राष्ट्रवादलाई अङ्गाल्नेछ । सङ्घमा साझा राष्ट्रियता र प्रदेशहरूमा प्रादेशिक राष्ट्रियताको विकास गरी राष्ट्रिय एकता प्रवर्धन गर्ने नीति लिइनेछ,” घोषणापत्रमा उल्लेख छ । 

राज्यव्यवस्था भ्रष्टाचारको पर्याय, कारबाहीका लागि जनलोकपाल

समाजवादी जनता दलले अहिले नेपालको राज्यव्यवस्था भ्रष्टाचारको पर्याय जस्तो भएको निष्कर्ष निकालेको छ । देशको कर्मचारीतन्त्र, न्यायालय, सुरक्षा निकायलगायत राज्यका सबै अङ्गहरू भ्रष्टाचारबाहक बनेको र भ्रष्टाचारको अन्त्य गरी राजनीति र सार्वजनिक सेवाको क्षेत्रमा सुशासन र सदाचार कायम गर्नु पार्टीको आधारभूत लक्ष्य रहेको उल्लेख छ ।

भ्रष्टाचार र अनुचित कार्य माथि नागरिक तहबाटै निगरानी राखेर त्यसबारे छानबिन र आवश्यक कारबाही सिफारिस गर्न स्वतन्त्र र निष्पक्ष जनलोकपालको व्यवस्था गर्ने समाजवादी जनता दलको घोषणापत्रमा उल्लेख छ । 

त्यस्तै, समाजवादी जनता दलले समानुपातिक निर्वाचन प्रणाली र समावेशीकरणको पक्षमा आफूलाई उभ्याउने भएको छ । नेपालले अहिले अपनाएको समानान्तर मिश्रित निर्वाचन प्रणाली खर्चिलो भएको र यसले श्रमजीवी, गरिब, महिला, शिल्पी/दलित तथा अल्पसङ्ख्यक समुदायहरूलाई सम्बोधन गर्न नसकेको भन्दै समानुपातिक निर्वाचनको पक्षमा रहेको घोषणापत्रमा लेखिएको छ । बन्द सूची प्रणालीमा पनि किनबेच हुने जस्ता विकृति र विसङ्गति देखिएकाले जनताकै मतबाट निर्वाचित हुने समानुपातिक निर्वाचन प्रणाली अबलम्बन गरिने समाजवादीको घोषणापत्रमा जनाइएको छ ।

सशक्त राजनीतिक विकल्प बन्ने योजना

समाजवादी जनता दलले पार्टी एकीकरण गरेर देशमा एउटा सशक्त राजनीतिक विकल्प निर्माणको अभियानमा लागेको बताएको छ । पुरानो असान्दर्भिक विचार बोकेर वैकल्पिक राजनीतिक शक्ति निर्माण नहुने भन्दै विचारको दृष्टिले नयाँ तथा समय सापेक्ष र शक्तिको हिसाबले पहिलो बनाउने उसको लक्ष्य छ ।

“यो अभियान दुईवटा पार्टीको एकतामा मात्र सीमित हुने छैन । देशका सबै अग्रगामी राजीतिक शक्तिहरूलाई एकीकरण र ध्रुवीकरणमा ल्याउनु हाम्रो दायित्व हो,” घोषणापत्रमा भनिएको छ, “हाम्रो यो एकीकरणले समान विचार र दृष्टिकोण राख्‍ने अन्यदल, समूह वा व्यक्ति–व्यक्तित्व सबैलाई एकताबद्ध र ध्रुवीकृत हुन थप प्रेरणा दिनेछ भन्ने पनि हाम्रो विश्वास छ ।”