चितवन । आहारा र सुरक्षित बासस्थानको लागि हिउँदे आगन्तुक चरा नेपालमा आउन सुरू भएको छ । 

विशेषगरी सेप्टेम्बरको अन्तिमतिर साइबेरिया, मंगोलिया, तिब्बत र अष्ट्रेलियाबाट आहारा र सुरक्षित बासस्थानको लागि ती चरा नेपाल आउने गरेका छन । यो क्रम डिसेम्बरको अन्त्यसम्म जारी रहन्छ।  चितवनको राष्ट्रिय निकुञ्ज नेपालको प्रमुख सिमसार क्षेत्र- कोसीटप्पु, चितवन, बिसहजारी ताल, जगदीशपुर ताल, घोडाघोडी ताल, शुक्लाफाँटाका ताल क्षेत्र तथा कोसी, गण्डकी, नारायणी नदी र त्यसका सहायक नदीहरूमा आउने गरेको संरक्षणकर्मी बताउँछन । 

चितवन राष्ट्रिय निकुञ्जका सहायक संरक्षण अधिकृत बेदकुमार खड्का सेप्टेम्बरको अत्यबाट आगन्तुक चरा निकुञ्जका सिमसार क्षेत्र एवं नदी तटीय क्षेत्रहरुमा देखापरेको बताउँछन । उनका अनुसार आहाराको लागि र उपुयुक्त बासस्थानका लागि आगन्तुक चरा नेपाल आएका हुन । ‘एकत ती देशहरुमा हिउँ परेसँगै आहाराको अभाव र बासस्थानको अभाव हुन्छ उनले भने, यसका लागि नेपाल यतिबेला उपयुक्त वातावरण हो ।’

वर्षेनि करिब १ सय ५० देखि १सय ८० प्रजातिका हिउँदे आगन्तुक चरा उत्तरी मुलुकहरू रूस, चीन, मङ्गोलियाका साथै युरोप, कोरिया तथा तिब्बती क्षेत्रबाट नेपालमा आउने गरेको उनले बताए । 

जाडो छल्न आउने हिउँदे आगन्तुक चराहरूको अधिकांश  हाँस प्रजाति आउने गरेको वर्ड एजुकेसन सोसाइटीका पूर्व अध्यक्ष बासु विडारी बताउँछन । ‘विशेषगरी पानीमा आश्रित चराहरु निकुञ्ज आउने गर्दछन,’उनले भने, ‘गर्मी लागेसँगै उनीहरु फेरी फर्कन्छन ।’ 

यी चराहरु ती देशबाट करीब ९ हजार ३ सय मिटरसम्म उचाई र तीन हजार किलोमिटर लामो दुरीबाट आउने गरेको उनले बताए । सिमसार क्षेत्रमा पाइने माछा,किरा, लेउ लगायतका आहारा उनीहरुको रोजाईमा पर्ने बिडारीको भनाई छ । 

१९८७ देखि वर्षेनि गरिँदै आएको सिमसारमा आश्रित चराहरूको गणना गर्दै आइएको छ । नेपाल पंक्षी संरक्षण संघका कार्यक्रम निर्देशक कृष्ण भूषाल पानी हाँस, खोया हाँस, कर्याङ्गकुरुङ्ग प्रजातिका चराहरु यतिबेला नेपाल आउने क्रम रहेको  बताउँछन ।  

गर्मीमा आउने चराहरु प्रजनन प्रक्रियाको लागि आउने गरे पनि हिउँदमा आउने चरा जाडो छल्न र आहारामा आउने गरेको उनको भनाई छ । कतिपय यी चराहरु बीचमा बास बस्दै आएपनि हाँस प्रजातिका चरा ती देशबाट एकैदिन नेपाल भित्रने गरेको उनले जानकारी दिए । गन्तव्यसम्म पुग्ने दिशा तथा बाटो पहिचानका लागि यी चराहरू सूर्य तथा तारा, नदी, भौगोलिक शृङ्खला, चुम्बकीय दिशा आदिको सहारा लिने गरेको उनले बताए । 

नेपालमा पाइने विश्वका दुर्लभ चराहरूमध्ये १३ प्रजातिका जलपंक्षी रहेका छन ।  नेपाल पक्षी संरक्षण संघका अनुसार संकटापन्न अवस्थामा रहेका १ सय ४९ प्रजातिका चरामध्ये ४० प्रजाति सिमसारमा आश्रित रहने गर्दछन । विश्वमा पाइने चराका ११ हजार १ सय २१ प्रजातिमध्ये करिब २२ सय २५ प्रजातिका चरा मौसम अनुसार बसाइँसराइ गर्ने गर्छन ।