काठमाडौं । “मेरो यहाँ कोही छैन । यही अस्पतालको पेटीमा तन्ना ओछ्याएर सुतेको तीन दिन भयो । टिकट काउन्टर खुलेको छैन, ” वीर अस्पतालको प्रांगणमा भेटिएका वीरगन्जका ५५ वर्षीय धनिराम यादवले मंगलबार बाह्रखरीसँग पोखेको दुःखेको हो यो ।

चिकित्सकको आन्दोलन चाँडै सकिएला र टिकट काट्न पाइएला कि भन्ने आशमा आकस्मिक बाहेकका सेवाहरू बन्द गरिएको सूचना टाँसिएको भित्ता नजिकै निन्याउरो अनुहार लगाएर उनीजस्तै थुप्रै बिरामी बसेका छन् ।

दाँतबाट रगत आउने समस्या आएपछि उपचारका लागि वीर अस्पतालमा आएका  रहेछन् उनी । उनले भने, “मेरो यहाँ कोही छैन । यही अस्पतालको पेटीमा तन्ना ओछ्याएर सुतेको तीन दिन भयो । टिकट काउन्टर खुलेको छैन । घरमा गएर फेरि आउन धेरै खर्च लाग्छ, छिमेकी र बैंकबाट ऋण लिएर आएको, उता ब्याज बढिरहेको छ । यता उपचारबाट बन्‍चित हुनुपरेको छ ।"

त्यसैगरी वीर अस्पतालको टिकट काउन्टरकै अगाडि सिन्धुलीका ३२ वर्षीय सोमलाल पाख्रिन तीन दिनअघि नै फलोअपका लागि आएका रहेछन् । पेट र छाति दुख्ने समस्या आएपछि १५ दिनअघि सोमलाल उपचार गरेर फर्केका थिए । "चिकित्सकले चेकजाँच गरेर गत आइतबारसम्मको औषधी लेखिदिएका थिए," उनले भने, "आइतबार बिहानै अस्पताल पुगेँ तर डाक्टरको आन्दोलनले उपचार पाइएन । यहाँ आफ्न्तहरु कोही छैनन् । तीन दिनदेखि यही पेटीमा सुतेर रात कटाइरहेको छु ।” 

आक्रोश मिश्रित लवजमा उनी भन्छन्, “औषधी लिँदासम्म त दुख्ने समस्या कम भएको थियो । तर आइतबारदेखि औषधी पनि सकियो । नेता-डाक्टर त उपचार गर्न विदेश जान्छन् तर हामीजस्तो गरिब जनता औषधी उपचार नपाएर नै मर्ने दिन आएको छ ।”

 त्यस्तै ट्रमा सेन्टरको प्रांगणमा भेटिएका लम्जुङका हरिचन्द्र पन्थीको गत असोजमा मोटरसाइकल दुर्घटनामा परेर दुबै खुट्टामा स्टील राखिएको छ । चिकित्सकले उनको खुट्टाको स्टील निकाल्न चैत्त २६ गते अर्थात आज बोलाएका रहेछन् । उनी सोमबार नै श्रीमतीको साथमा लम्जुङबाट काठमाडौंको बस चढेर बिहान ९ बजे ट्रमा सेन्टरमा पुगे । “ट्रमा सेन्टरमा पुग्दा निकै भिडभाड थियो,” उनले भने, “यहाँ त आन्दोलन रहेछ । मलाई त आजको फलोअप डेट दिइएको थियो । अब कति दिनमा आन्दोलन सकिने हो, कहिले उपचार गर्नु र फर्कनु निजीमा जान पनि ऋण गरेर ल्याएको पैसाले पुग्दैन ।”

"स्वास्थ्य जस्तो संवेदनशील क्षेत्रमा आन्दोलन हड्ताल गर्दा पनि सरकार के हेरेर बसिरहेको छ ?,"उनले आक्रोश पोखे ।

गत शुक्रबार बुटवलबाट छोराको खुट्टाको उपचार गर्न आएकी मिना कार्की मलिन अनुहारमा ट्रमा सेन्टरको प्रांगणमा नै भेटिइन् । मिनाको छोराको गत माघमा मोटरसाइकल दुर्घटनामा परेर दाहिने खुट्टामा स्टील राखिएको थियो । स्टील राखिएको स्थानमा घाउ आएपछि उपचारका लागि लिएर आइन् । चार दिनपछि मंगलबार बिहान इमर्जेन्सीको टिकट खुल्यो तर उपचार भएको छैन । "इमर्जेन्सीमा गयो । ओपीडीमा जानुस् भन्छन् । ओपीडीमा एक जना पनि डाक्टर छैनन् । यहाँ डाक्टरको आन्दोलन रहेछ, हामीलाई थाहा भएन । कति हुन्छ आन्दोलन मात्र ?,” उनले पनि मनको भँडास पोखिन् ।

उता कान्ती बाल अस्पतालले भने टिकटको मूल्य ५० रुपैयाँबाट बढाएर एक सय रुपैयाँमा सेवा दिइरहेको छ । अस्पतालले बाहिर नै बिरामीलाई ओपीडी सेवा दिइरहेको छ ।  वीर अस्पतालका भित्तामा भने आकस्मिक बाहेकका सेवाहरू अनिश्चितकालका लागि बन्द गरिएका सूचना टाँसिएका छन् । 

कर्मचारी समायोजनमा असन्तुष्टि जनाउँदै आएको सरकारी चिकित्सक संघ (गोदान) पाँच दिनदेखि आन्दोलनमा उत्रिएपछि देशभरका सरकारी अस्पतालका आकस्मिकबाहेका सबै स्वास्थ्य सेवा ठप्प छन्  ।  विभिन्न जिल्लाबाट रिफर भएर आएका बिरामीको विचल्ली छ । तर उक्त आफूहरूलाई संघमै समायोजन गर्नुपर्ने माग राखेर गोदानको अगुवाइमा देशैभरका सरकारी चिकित्सक आन्दोलनमा छन् । 

(गोदान) को आह्वानमा भएको उक्त आन्दोलनमा नेपाल चिकित्सक संघले समेत ऐक्यबद्धता जनाएको छ । चिकित्सकहरुको आन्दोलनले देशैभर दैनिक ५० हजारभन्दा बढी बिरामीहरु प्रभावित हुने गरेको स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयले जनाएको छ । 

त्यस्तै काठमाडौंका वीर,  ट्रमा सेन्टर,  कान्ती, शुक्रराजलगायतका अस्पतालमा शल्यक्रियाका लागि पालो कुरेर बसेका बिरामीले पनि सेवा पाउन सकेका छैनन् । मन्त्रालयले चिकित्सकले मंगलबारसम्ममा आन्दोलन जारी राखेमा आवश्यक सेवा सञ्चालन ऐन र अन्य प्रचलित कानुनको अधिनमा रही कारबाही प्रक्रिया अघि बढाउने चेतावनी दिएको छ । तर चिकित्सकहरु भने आफुहरुको माग पूरा नभएसम्म आन्दोलन जारी राख्ने बताउँदै आएका छन् ।

गोदानका अध्यक्ष डा. दीपेन्द्र पाण्डेले भने अहिले आएको समायोजनले चिकित्सकलाई मात्र होइन जनतालाई समेत असर गरेको बताए । त्यसलाई नसच्याए कर्णाली र सुदूरपश्चिममा सबैभन्दा धेरै चिकित्सक अभाव हुने उनले बताए । “सरकारलाई तत्काल वार्ताको वातावरण निर्माण गरे हामी वार्तामा जान तयार छौं,” उनले भने ।

उनले भने, “सरकारले वार्ताका लागि कुनै पहल नगरी आन्दोलनलाई दमन गरेर जाने हो भने चिकित्सकहरु थप कडा आन्दोलनका कार्यक्रम गर्नुपर्ने अवस्था आउने छ ।”  सरकारले माग पूरा नगरे सामूहिक राजीनामा दिन तयार रहेको उनले बताए । स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयका प्रवक्ता महेन्द्रप्रसाद श्रेष्ठले चिकित्सकको मागका विषयमा छलफल भइरहेको बताए । 

तस्बिरः सरिता खड्का