काठमाडौं । सरकारले तीन वर्षअघि सुरू गरेको स्वास्थ्य बिमा कार्यक्रममा सेवाग्राहीको रुची घट्दै गएको छ । स्वास्थ्य मन्त्रालयअन्तगर्तको स्वास्थ्य अनुसन्धान परिषद्ले सावर्जनिक गरेको रिर्पोटले स्वास्थ्य बिमामा सेवाग्राहीको रुची घट्दै गएको देखाएको हो । रिर्पोटमा बिमाप्रति रुची घट्नुको मुख्य कारण औषधीहरू नपाउने र पर्याप्त प्रयोगशालाका सेवाहरू प्रयोग गर्न नपाउने रहेको देखाएको छ । 

परिषदका रिसर्च अधिकृत डा. मेघनाथ धिमालले बिमाप्रति रुचि घट्नुको प्रमुख कारणमा औषधिहरू नपाउने, पर्याप्त प्रयोगशालाका सेवाहरू प्रयोग गर्न नपाउने र पर्याप्त जनशक्तिको नहुदाँ समस्या भएको बताए ।
 
उनले भने, “अझै पनि बिमितहरुले स्वास्थ्यबिमा र बिमाबीचको भिन्नता छुट्याउन नसक्दा समस्या भएको छ ।” गरिब विपन्न नागरिकलाई सरकारले स्वास्थ्य बिमा निशुल्क गरेको छ । तर त्यो सेवा पाए नपाएको समय-समयमा अध्ययन गनुपर्ने उनले बताए ।

परिषद्ले विभिन्न प्राइभेट अस्पतालमा सेवाको अवस्था, जिल्ला अस्पतालहरुमा सेवा प्रदायकसँग स्वास्थ्य बिमा कार्यक्रमको सन्तुष्टि प्रभावकारितालगायत विषयमा प्रश्न गरिएको थियो । त्यसैगरी बिमाले स्वास्थ्यसेवामा हुने आर्थिक भार घटाउने अपेक्षा लिएका नागरिक र सेवाग्राहीले बिमा सुरू भएपछि अस्पतालको सेवास्तर, औषधीको गुणस्तर सुधार नभएको अनुभव गरेको रिर्पोटले देखाएको छ ।

स्वास्थ्य बिमामा संलग्न स्वास्थ्यकर्मीहरुका अनुसार सुरुवाती दिनहरुभन्दा बिमितमा बिमाप्रति रूची घट्दै गएको बताउँछन् । सरकारले स्वास्थ्य सर्वव्यापी पहुँचतर्फ नेपाललाई सशक्त बनाउँदै सन् २०३० सम्म दिगो विकास लक्ष्य प्राप्त गर्न महत्वपूर्ण भूमिका खेल्ने अपेक्षा गरेको छ । तर यसरी नै स्वास्थ्य बिमाप्रतिको रूची घट्दै गएमा लक्ष्य हासिल गर्न नसकिने विज्ञहरुको सुझाव छ ।

परिषद्का अध्यक्ष डा. अञ्जनीकुमार झाले अध्ययनमा प्रथम चरणमा स्वास्थ्य बिमा सुरू भएका ३ जिल्ला अर्थात् कैलाली, बाग्लुङ र इलाम समेटिएका जिल्लामा नै गरिएको बताए । अध्ययनमा संलग्न ३ सय ३८ सहभागीको एग्जिट क्लाइन्ट इन्टरभ्यू गरिएकोमा १० मध्ये ९ जनालाई स्वास्थ्य बिमाबारे जानकारी भएको उनले बताए । उनले भने, “हरेक वर्ष नविकरण गनुपर्ने र यदी बिमा सेवा लिन नपरेमा खेर जाने बुझाई बिमितमा छ । जसले गर्दा हामीले स्वास्थ्य बिमा र बिमावीचको फरक बुझाउँन आवश्यक छ ।”

स्वास्थ्य बिमा सबैभन्दा बढी महिलाले गरेको देखाएको छ । जसमा बिमितमध्ये ५३ प्रतिशत महिला छन् । हालसम्म देशका ४२ जिल्लामा स्वस्थ्य बिमा कार्यक्रम लागु भएको स्वास्थ्य बिमा बोर्डले जनाएको छ ।

सुरूमा रु २ हजार ५ समयमा ५० हजारसम्मको सेवा लिन सकिने थियो भने हाल रु ३ हजार ५ मा १ लाखसम्मको सेवा लिन सकिने बोर्डले जनाएको छ । त्यस्तै परिषदले स्वास्थ्य बिमा बोर्डलाई हस्तान्तरण गरिसकेको प्रतिवेदनमा बिमाको प्रिमियम तिर्नका लागि तत्काल विपन्न पहिचान गर्नुपर्ने र सेवाको गुणस्तर बढाउनेलगायतको सुझाब दिएको छ ।