काठमाडौं । खेलाडी उत्पादन र खेल विकासका लागि जुनसुकै खेलको घरेलु लिग निकै महत्वपूर्ण मानिन्छ । तर, पछिल्ला झन्डै डेढ वर्षयता नेपाली फुटबल लिगविहीन बनेको छ ।

नेपाली फुटबल त्यसै त कमजोर मानिन्छ । त्यसमाथि फुटबलको सर्वोच्च संस्था अखिल नेपाल फुटबल संघ (एन्फा)ले घरेलु फुटबल लिग नगराएको लामो समय भइसकेको छ । ‘ए’ डिभिजन लिग नगराएको लगभग ३ वर्ष पुगिसकेको छ । एन्फाले पछिलो समय ‘ए’ डिभिजन लिग २०७० सालमा गरेको थियो । 

एन्फाले गत वर्ष ‘होम एन्ड अवे’को आधारमा राष्ट्रिय लिग गरेको थियो । २०७२ वैशाख १२ मा गएको भूकम्पपछि केही महिना रोकिएको उक्त राष्ट्रिय लिगमा ‘ए’ डिभिजन र जिल्लाका क्लबहरूले सहभागिता जनाएका थिए । ०७२ असोज ३० गते भएको राष्ट्रिय लिगको फाइनलमा थ्री स्टार र मनाङ मर्याङ्दीबीचको खेलपछि एन्फाले अहिलेसम्म कुनै प्रतियोगिता गराउन सकेको छैन । 
एन्फाले भने भूकम्पलगायत विविध कारणले लिग हुन नसकेको बताउँदै आएको छ । सम्भव भए यो वर्ष नै घरेलु लिग गर्ने एन्फाले बताएको छ । “भूकम्पलगायत विविध कारणले हामीले लिग गर्न सकेनौँ ।

भूकम्पकै कारण हामीसँग रंगशाला छैन । विकल्पको रूपमा च्यासलको मैदानलाई बनाउने कुरा भयो । तर, त्यो पनि बनेन,” एन्फाका सिईओ इन्द्रमान तुलाधरले भने, “हामीसँग मैदान छैन । त्यसैले लिगहरू गराउने अवस्था छैन । तर, हामीले अब यो सालबाट गराउने योजना बनाएका छौँ ।” भूकम्पले नेपालको एकमात्र अन्तर्राष्ट्रिय रंगशाला दशरथ रंगशाला खेल्न अयोग्य बनेको छ । जसका कारण एन्फालाई लिग गराउन मैदान अभाव रहेको सिईओ तुलाधरले बताए ।

‘ए’ डिभिजन लिग नभए पनि त्यसबीचमा एन्फाले ‘बी’ डिभिजन लिग गरेको थियो । यो बीचमा एन्फाले दुई पटक ‘बी’ डिभिजन लिग गराएको छ । तर, बी डिभिजनमा उक्लिएका क्लबहरूले अहिलेसम्म ‘ए’ डिभिजन लिग खेल्न पाएका छैनन् । ‘ए’ डिभिजनमा पुगेको कागजमै सीमित छ । तर, एन्फाका सिईओ तुलाधरले आगामी चैतको अन्तिम साताबाट लिग गर्ने योजना बनाएको बताए । 
“हामीले चैतको अन्तिमबाट लिग सुरु गर्ने योजना बनाएका छौँ,” उनले भने, “सुरुमा ‘ए’ डिभिजन लिग गर्नेछौँ । त्यसपछि राष्ट्रिय लिगको अवधारणामा अर्को राष्ट्रिय लिग गर्नेछौँ ।”

लिगबारे छलफल गर्ने एन्फाको कार्यसमिति बैठकले गत हप्ता नै एक कमिटी बनाए पनि मिति भने तय नभएको उनले बताए । “लिग गराउनेबारे कमिटी गठन भएको छ । एन्फाले कमिटीको सुझाव र ए डिभिजन क्लब तथा एएफसीसँगको बैठकपछि लिगको मिति तय गर्नेछ,” सिईओ तुलाधरले भने । उनका अनुसार एन्फाले सिईओ तुलाधरसहित विकास निर्देशक सञ्जिव मिश्र, प्रतियोगिता प्रमुख रत्नकुमार श्रेष्ठ र चिफ एडमिनिस्टे«टर गोकुल थापा सम्मिलित ४ सदस्यीय कमिटी बनाएको छ ।

घरेलु लिग नहँुदा पछिल्लो समय नेपाली फुटबल गोल्डकपमा सीमित बन्दै आएको छ । खेलाडीहरू नकआउट फुटबल खेल्न बाध्य बनेका छन् । त्यसैले पछिल्लो वर्ष मोफसलमा हुने गोल्डकपको संख्या एक दर्जन पुगेको छ । तर, फुटबल विकासको लागि गोल्डकपको खास महत्व नहुने फुटबल विश्लेषकहरू बताउँछन् ।

लिग भएमात्र नयाँ प्रतिभावान खेलाडी आउने सम्भावना बढी हुने फुटबल जानकारहरूको भनाइ छ । एन्फाले घरेलु लिग नगर्दा नयाँ खेलाडीहरू आएका छैनन् भने पुरानै खेलाडीहरूले क्लब धानिरहेका छन् । कतिपय खेलाडी विदेश पलायन भइसकेका छन् । त्यसैले कुनैपनि देशको फुटबल विकासको लागि १ देखि २ महिना लामो फुटबल लिग हुनुपर्ने विश्लेषकहरू बताउँछन् । 

एन्फा सिईओ तुलाधरले यो वर्षको लिग केही फरक तरिकाले गर्ने बताए । त्यस्तै, उनले आगामी चैतमा हुने लिगमा सबै क्लबहरूले फिफा र एएफसीले ल्याएको नीति लाइसेन्स प्रणाली लागू गर्नुपर्ने बताए । “ए डिभिजन लिग र राष्ट्रिय लिग खेल्न अब क्लबहरूले फिफा र एएफसीले ल्याएको लाइसेन्स प्रणाली लागू गर्नुपर्छ ।

क्लबहरूलाई हामीले जानकारी गराइसकेको छौ,” तुलाधरले भने, “हाम्रो सबै क्लबहरू लाइसेन्स प्रणाली लागु गर्न सक्षम छन् । क्लबहरूले लाइसेन्स प्रणाली लागु गरेनन् भने ए र राष्ट्रिय लिग खेल्न पाउँदैनन् किनकि यो फिफा र एएफसीकै नियम हो ।” क्लबहरूले लाइसेन्स प्रणालीको मैदानलगायत केही सर्तहरू पुरा गरे लिग सञ्चालन गर्न समेत सहज हुने सिईओ तुलाधरले बताए ।

क्लब लाइसेन्सका लागि फिफाले विभिन्न १७ सर्त राखेको छ । त्यसमा क्लबको मैदान, खेलाडी सम्झौता, प्रशिक्षक संख्या, मार्केटिङ, मिडिया म्यानेजर, आर्थिक योजनालगायतका सर्त रहेको छ । लाइसेन्स प्रणालीबारे नेपाली क्लबको अध्ययन गर्न फिफा र एएफसी पदाधिकारीको गत हप्ता नेपाल आएर फर्किसकेको छ ।