– मनोज बाजपेयी

बलिउडका दिग्गज अभिनेताहरूमा गनिने मनोज बाजपेयी हेर्दा ठीकठाक लाग्छन् । सुन्दरको सामान्य परिभाषा मान्ने हो भने उनमा त्यस्तो केही गुण छैन । कैयौं वर्ष उनको हातमा एउटा पनि फिल्म परेनन् किनकि उनी हेर्दा आकर्षक थिएनन् । कोही पनि उनलाई ‘हिरो’ मान्न तयार थिएनन् । त्यतिबेला बलिउड यस्तो चमकधमकबाट अघि बढिरहेको थियो, जहाँ सुन्दर देखिने कलाकार अभिनय नजाने पनि पर्दामा देखिन्थे । 

मनोजलाई मान्ने हो भने उनलाई अलि राम्रो देखिने ‘भिलेन’को भूमिकामा प्रस्ताव आउँथे । फिल्म उद्योग त आकर्षक अनुहारकै पछि थियो, भारतीय मिडिया पनि त्यो रोगबाट ग्रसित थियो । मनोजजस्ता कलाकारलाई उनीहरू ठावैं दिँदैनथे । यही कारण ३–४ वर्षको बीचमा साइन गरिसकेका करिब ७ फिल्मबाट उनलाई निकालियो । 

अहिले ‘सत्यमेव जयते’ फिल्मको प्रचार–प्रसारमा दौडिरहेका मनोजले बलिउडमा प्रवेशताका झेलेका संघर्ष यसरी सुनाए— 

शून्य हैसियत

‘सत्या’पछि मलाई अतिसुन्दर हिरोका फिल्ममा भिलेनको भूमिका प्रस्ताव गरिन्थ्यो । तर, मलाई हरेक पटक त्यस्तो भूमिका गर्नु थिएन । त्यसैले म त्यस्ता फिल्म अस्वीकृत गरिदिन्थें । त्यतिबेला फिल्म उद्योग नै असमञ्जसमा थियो— मलाई गर्नु त के गर्नु ! उनीहरूले मलाई न हिरो ठान्थे, न गतिलो भिलेन नै । पूरै उद्योगलाई लाग्थ्यो कि म कुनै आकर्षक हिरोका फिल्ममा भिलेन ठीक छु । यही कारण मैले कुनै पनि भिलेनवाला फिल्ममा काम गरिनँ । यसबाट मलाई आर्थिक रूपमा धेरै नोक्सान भयो । म कस्तो फिल्ममा काम गर्छु भनेर म शुरुदेखि अकाट्य निर्णयमा अडिग थिएँ । यसबीचमा केही राम्रा फिल्म पनि आए, मैले काम गर्दै गएँ । राम्रा फिल्म कहिले दुई वर्षमा एकपटक बन्थे, कहिले वर्षमा ।

सन् १९९८ मा ‘सत्या’पछि मेरो दोस्रो फिल्म ‘कौन’ आयो— १९९९ मा । त्यही वर्ष ‘शूल’ पनि आयो । यी दुवै फिल्म ‘सत्या’ र ‘कौन’ रामगोपाल बर्माका थिए । मलाई आफ्नो तरिकाका फिल्मबाट निर्देशक, कलाकार र दर्शकको मन जित्नु थियो । त्यसैले फरक–फरक शैलीका ‘दिल पे मत ले यार’, ‘रोड’, ‘शूल’, ‘अक्स’, ‘जुबैदा’मा काम गरें । ‘जुबैदा’ त्यस्तो फिल्म थियो, जसमा काम गर्न थुप्रै हिरोले अस्वीकार गरेका थिए । म पनि फिल्मको पहिलो रोजाइ थिइनँ । मलाई आज पनि अचम्म लाग्छ— मलाई त्यसमा किन लिइयो होला ! त्यतिबेला ‘जुबैदा’का समीक्षामा भनियो पनि, “मनोज बाजपेयीले राम्रो अभिनय त गरेका छन् तर राजकुमार जस्ता नै लाग्दैनन् ।” यी कुरामा विरोधाभाष थियो । किनभने, त्यतिबेला मलाई कोही पनि हिरो मान्न तयार थिनन् । ‘राजकुमार जस्ता नै लाग्दैनन्’ भनिनुको अर्थ के हो भने आकर्षक शरीर भएका कलाकारमात्रै राजकुमार बन्न सक्छन् । चाहे त्यो आकर्षक पुरुषलाई अभिनय गर्न आओस् या नआओस् ।

बजारमा मेरो हैसियत शून्यबराबर थियो । मेरा फिल्म चल्दैनथे । त्यही भएर काम पाउन पनि बन्द जस्तै भयो । यिनै तमाम संघर्षको बज्र सहँदै गर्दा २००३ मा ‘पिंजर’ र २००७ मा ‘१९७१’ आए । यी पनि सफल भएनन् । त्यसपछि म पातालमुनि भासिएजस्तो भएँ । कामै नपाउँदा बिरामी भएँ । 

‘राजनीति’ले उठायो

तर, बादलमा चाँदीको घेरा बनेर आयो— प्रकाश झाको ‘राजनीति’ । यसले मेरो फिल्मी करिअरलाई अर्कै बिन्दुमा पुर्‍यायो । यो फिल्मका पाँच भूमिका थिए, तीमध्ये मलाई दुइटा भूमिकाको विकल्प दिएर एउटा छनोट गर्न भनियो । मैले जुन भूमिका छानें, त्यसले मेरो भाग्य खोलिदियो । 

बलिउडमा पक्षपात

म आकर्षक थिइनँ त्यसैले कतिपटक मलाई कुनै फिल्ममा अनुबन्ध त गरियो तर पछि मलाई थाहै नदिई मेरो ठाउँमा अरुलाई अनुबन्ध गरियो । मलाई त्यसरी थुप्रैपटक फिल्मबाट बाहिर निकालियो । मलाई यसले खासै दुःख पुर्‍याउँदैन । जब हामी लामो संघर्ष गर्ने बिन्दुबाट अगाडि बढ्छौं, त्यतिबेला यस्ता अप्ठ्याराले अर्थ राख्दैनन् ।

यस्ता थुप्रै फिल्म थिए, जसमा दुईजना हिरोको भूमिका हुन्थ्यो । तर, तिनमा म अनुबन्ध भएँ कि अर्का कलाकारले फिल्म खेल्न अस्वीकार गरिहाल्थ्यो । एउटा त्यस्तो समय पनि आयो, जतिबेला मैले ७ वटा फिल्ममा काम गर्न सम्झौता हस्ताक्षर गरें । सबैबाट पेश्की पनि लिएँ । तर, म भएकै कारण ती कुनै पनि फिल्मका हिरोले काम गर्न मानेनन् । कतिपटक त मैले निर्देशकलाई भन्थें पनि, “पहिले आफ्नो रोल छनोट गर्न अरु कलाकारलाई भन्नुस् । उनीहरूले छाडेका भूमिका म गरूँला ।” तर, कसैले मेरो कुरा सुनेनन् । तीन–चार वर्षपछि सबैले मबाट पेश्की फिर्ता मागे । मेरो संघर्ष कम थिएन त्यतिबेला । शायद हामीजस्ता अनाकर्षक कलाकारलाई यस्तो संघर्ष गर्नैपर्छ । अहिले भने समय फेरिएको छ । हिन्दी फिल्म उद्योगमा सबैलाई मौका प्राप्त हुन थालेको छ । अहिलेको संघर्ष भनेको पुस्तैनी फिल्मी परिवार र बाहिरबाट आएका कलाकारबीचको हो ।