राजविराज । “मधेस र मधेसी विरोधी पार्टी एमालेलाई यहाँका जनताले भोट किन हाल्ने ?” राजविराजका मतदाताले स्थानीय तह निर्वाचनका बेला एमाले उमेदवार सुखराम यादवलाई गरेको प्रश्न हो यो ।

त्यतिमात्र होइन, “मधेसी जनता आन्दोलनमा मारिँदा ‘झरेको आँप’को संज्ञा दिने एमाले पार्टीलाई भोटमार्फत नै जवाफ दिनुपर्छ” भन्दै आक्रोस पोखेर असिनपसिन तुल्याएका थिए यादवलाई मतदाताले ।

“यस्तै अनन्त प्रश्न मैतिर तेर्सिऊन् र ती सबै प्रश्नको जवाफ दिनेछु” भनेर सुखरामले आश्वस्त पारे पनि भीड मान्न तयार थिएन ।

स्थानीय तह निर्वाचन सकिएको भर्खर २ महिना नाघ्यो र यति बेला फेरि तराई–मधेस प्रतिनिधिसभा र प्रदेशसभा निर्वाचनमय भएको छ । त्यसयता राष्ट्रिय राजनीतिमा ठूलै फेरबदल आइसकेको छ । र, गणितीय जोडघटाउमा पनि बदलाव आएको छ ।

त्यसो त राजविराजका जनता आक्रोशित हुनुको मुख्य कारण थियो– मलेठ घटना । मेची महाकाली अभियानका नाममा एमालेले देखाएको ‘हठ’का कारण अनाहकमा ५ जना मलेठबासी मारिएको भन्दै आक्रोशित थिए त्यहाँका जनता । त्यस्तै, चुनावको मुखैमा कांग्रेस–माओवादी केन्द्र संविधान संशोधनको पक्षमा र एमालेचाहिँ विपक्षमा उभिएकाले रिस फेर्ने मौकासमेत पाएका थिए । र, स्थानीय निर्वाचनमा एमालेका उमेदवारहरू घरदैलो त के कोणसभा गर्नसक्ने परिस्थितिमा समेत थिएनन् ।

परिणामस्वरूप ५ प्रदेशमा पहिलो भएको एमाले २ नम्बर प्रदेशमा भने पाँचौँमा खुम्चन पुग्यो र १९ तहमा चित्त बुझाउनुपर्यो ।

तर, अहिले परिस्थितिमा फेरबदल आएको छ  । एमाले उमेदवारहरू मधेसमा सहज रूपमा प्रचारप्रसारमा जुटेका छन् । मत माग्नसक्ने परिस्थिति निर्माण भएको छ ।

मधेसवादी दलको निशाना परिवर्तन

स्थानीय तहको निर्वाचनमा मधेसवादी दलको ‘मुख्य शत्रु’ थियो एमाले । र, एमालेविरुद्धै उनीहरूले प्रचार केन्द्रित गरेका थिए । अन्य शीर्ष नेता मधेसमा खुलेआम घुमेर भोट मागिरहँदा एमाले अध्यक्ष केपी ओली रौतहट काटेर पर जान सकेनन् ।

अहिले मधेसवादी दलका नेताहरूको निशाना परिवर्तन भएको छ । राष्ट्रिय जनता पार्टी नेपालका अध्यक्ष मण्डलका सदस्य राजेन्द्र महतो त कांग्रेसप्रति खनिएका छन् । र, मधेसविरोधी संविधान बनाउने कांग्रेसलाई किन मत हाल्ने भनेर प्रश्न गर्दै प्रचार–प्रसारलाई तीव्रता दिएका छन् ।

स्थानीय तह निर्वाचनअनुसार कांग्रेस मधेसको पहिलो शक्ति हो । र, मधेसवादी दलको मुख्य निशानामा पनि कांग्रेस नै परेको छ यति बेला ।

एमाले–माओवादी गठजोड

माओवादी केन्द्रसँग चुनावी तालमेल गरेपछि एमालेलाई मधेस पस्न सजिलो भएको छ । माओवादी केन्द्र र एमाले मधेसका क्रमशः चौथो र पाँचौँ शक्ति हुन् । यी दुई मिलेपछि मधेसमा वाम बलियो भएको छ । 

तथापि राजेन्द्र महतो यसलाई मान्न तयार छैनन् । उनी मधेसमा वाम नभएको र कांग्रेस मधेसवादी दलबीच नै प्रतिस्पर्धा हुने बताउँछन् ।

यस्तै मत छ– संघीय समाजवादी फोरम, नेपालका अध्यक्ष उपेन्द्र यादवको पनि । उनी मधेसमा कम्युनिस्टको पक्षमा जनमत नरहेको र लोकतन्त्र र प्रजातन्त्रमा विश्वास राख्ने शक्तिलाई नै मधेसका जनताले विश्वास गर्ने दाबी गर्छन् । र, उनी मधेसमा मधेसवादी दलकै पल्ला भारी हुने तर्क गर्छन् ।

यता राजपाका महासचिव मनिषकुमार सुमन मधेसमा कुनै दललक्षित विरोध, या निषेधको पक्षमा आफूहरू नरहेको प्रष्ट्याउँछन् । त्यसो त स्थानीय तह निर्वाचनताका पनि उनको कुरा यस्तै थियो । र पनि एमालेलाई मतदातका बीचमा जान सहज थिएन ।

“मधेसका जनताको अनुहारको रंग, लगाउने पोशाकका बारेमा गाली दिएकाले मधेसका जनताको चित्त दुखेर कतैकहिँ अवरोध भएको मात्रै हो, पाहुनलाई स्वागतै गर्ने हाम्रो नीति छ,” उनले त्यति बेला भनेका थिए ।

अहिले पनि एमालेलाई मधेसमा सहज नभएको उनको तर्क छ । जनताका बीचमा जान सजिलो भए पनि जनताको मन जित्न एमालेले नसक्ने उनको दाबी थियो । “स्थानीय तह निर्वाचनका बेलामा कुनै वडामा एमालेले ५०० मत पनि कटाउन सकेको थिएन । गाउँ, नगर प्रमुखमा पनि लज्जाजनक मत ल्याएको थियो, त्यो परिस्थितिमा अहिले पनि फरक आएको मैले पाएको छैन,” उनले भने ।

स्थानीय तह निर्वाचनयता परिस्थितिमा निकै फेरबदल आएकाले वामले राम्रै परिणाम ल्याउने आँकलन गर्छन् जनकपुरका पत्रकार गोविन्द महतो । “स्थानीय तह निर्वाचनका बेला सबैले एमाले हराउ अभियान चलाए । अहिले वाम एकठाउँमा छन् । बरू प्रजातन्त्रवादी शक्तिचाहिँ बाँडिएका छन् । उनीहरूको चाहिँ आशातीत मत नआउन सक्छ,” उनले भने ।

प्रारम्भिक अवस्था हेर्दा, कांग्रेस, वाम र मधेसवादी दल हाराहारीकै अवस्थामा रहेको जिकिरसमेत उनले गरे । दुई नम्बर प्रदेशमा कुनै एक शक्तिको मात्रै सरकार बन्ने सम्भावना नरहेको उनको दाबी छ ।