मेरो नाम दलबहादुर चन्द हो । मेरो जन्मस्थान बैतडीको तत्कालीन हटैराज गाविस गुर्केली देवलगडा हो । हाल म कञ्चनपुरको भीमदत्त नगरपालिका १८, खैरभट्टी (महेन्द्रनगर) मा बस्छु । म पूर्वसैनिक हुँ । 

२०३१ सालमा म खम्पा काण्ड हुँदा लिपुलेकमा कार्यरत थिएँ । मैले २०४० मा आफ्नै घरपरिस्थितिले नेपाली सेना (तत्कालीन शाही नेपाली सेना) बाट हवल्दार दर्जाबाट राजीनामा दिएको हुँ । म खम्पा विद्राहीको कमान्डर वाङ्दीको दाहसंस्कारको पनि प्रत्यक्षदर्शी हुँ ।  

लिम्पियाधुरा, लिपुलेक र कालापानी हाम्रो हो भन्ने तथ्यले नै थाहा छ । किन भने २०३१ सालमा दलाई लामाको सेना खम्पाहरू जोमसोमबाट भागेर हातहतियारसहित दार्चुला जिल्ला हानेर लुटपाट गरी भारत जाने योजनामा छन् भन्ने थाहा भएपछि नम्बर ४ बाहिनीपति आदित्यशमशेर जबराज्यूबाट हामीलाई प्राप्त भएको आदेशअनुसार २०३१ साल भदौ १६ गते हामी लिपुलेक तिंकरमा उत्रिएका हौं । 

तिकंरबाट लिपुलेकमा डिफेन्स लिएर बसेका हौं । हाम्रो हो भन्ने कुरा त हामीलाई पहिल्यैदेखि थाहा थियो । एउटा देशको सेना डिफेन्स लिएर हातहतियारले सुुसज्जित भएर डेढ महिनासम्म त्यहाँ बस्छ भने उसको विपक्षी भनौं भारतीय सेनाले पनि कालापानीबाट हामीलाई हेरिराखेको थियो भनेपछि त्यो भूमि भारतको भएको भए केही न केही विद्रोह गर्नुपर्ने, आवाज उठाउनुपर्ने, केही प्रतिक्रियाहरू दिनुपर्ने ।

हामी लिपुलेकमा डिफेन्स लिएर बसेका थियौं । २०३१ भदौ १८ गते बिहान साढे ६ बजे खम्पा विद्रोहीहरू आए । उनीहरू हाम्रो एम्बुसभित्र आएपछि हामीले फायर खोल्यौं । फायर खोलेपछि एम्बुसअगाडि रहेका विद्रोहीहरू मरे । उनीहरूका यातायातका साधन घोडा–खच्चर पनि मरे । 

हामीले फायर खोलेको ५ मिनेटमै एम्बुसमा नपरेका खम्पा विद्रोहीले पनि डिफेन्स लिएर हामीविरुद्ध फायर गरे । हामी डिफेन्समा थोरै थियौं । खम्पाका ८–१० हजार सेना थपिँदै गरेका थिए । हाम्रो फौज कम भएपछि हामी पछाडि हट्यौं ।

लिपुलेक डिफेन्समा हामी ३० सैनिक मात्र थियौं । बाँकी तल छाङरुमा थिए । तिंकरमा थिए । कालापानीतिर पनि एउटा सेनाको टोलीले गस्ती बढाएको थियो ।  कालापानीमै रहेको भारतीय सेनाले हाम्रो उपस्थितिप्रति कुनै प्रतिक्रिया जनाएन । हलचलसम्म गरेन । तर कालापानीतिर गस्ती गरिरहेको नेपाली सेनाका साथीहरूसँग उनीहरूले के भइराखेको छ, किन नेपाली सेनाको हेलिकप्टर यता आइरहेको छ भनेर सोधका भने रहेछन् ।   

साथीहरूले आप्mनो जवाफ दिनुभएछ– दलाई लामाको सेना यहाँ आक्रमण गर्न आएकाले आप्mनो एरियामा तिनीहरूलाई पस्न नदिन गस्ती गरिरहेका छौं । कालापानीमा खटिएको सेनाको कमान्डिङ बैतडीतिरै घर भएका आनसिंह मजदार सापले गर्नुभएको थियो ।  नेपाली सेनाको चहलपहलप्रति भने भारतीय सेनाले कुनै प्रतिक्रिया दिएन, केवल टुलुटुलु हेरेर मात्रै बस्यो । किन भने त्यो भूमि हाम्रो थियो त्यसैले भारतीय सेनाले बोल्ने सवालै थिएन । 

हामी साथीहरू कालापानीमा बहादुरीका साथ खम्पा विद्रोहीसँग लडेका थियौं । सँगै लडेका साथीहरूसँग अहिले मेरो कुनै सम्पर्क छैन । त्यसरी बहादुरीका साथ लडेकाले तत्कालीन राजा वीरेन्द्रले हामी ३० जना सैनिकलाई विभिन्न पदकसँगै नगदबाट सम्मानित गर्नुभएको थियो ।

हामीलाई राजाले बैतडी सवारीका क्रममा २०३१ सालको असोजमा जनही सु–प्रशंसनीयपट्ट, दुर्गम सेजा पदक र सैनिक सेवा पदकसँगै पाँच सय रुपैयाँबाट सम्मानित गर्नुभएको हो । त्यो बेला म सिपाही थिएँ, मेरो तलब ७२ रुपैयाँ थियो ।  हाम्रो भूमि हो, हामीले रगत पसिना लगाएर लडेका थियौं । अहिले भारतले त्यो भूमि हाम्रो होभन्दा हाम्रो रगत उम्लिन्छ । हामीलाई एकदमै दुःख लागेको छ । हामीलाई के गरौं कस्तो गरौं भन्ने भएको छ । भारतको हेपाहा प्रवृत्ति ठीक भएन । 

हामीसँगै थुप्रै प्रमाण छन् । भारतले हाम्रो भूमि छाड्दैन भने पनि नेपाल सरकारले यसलाई कूटनीतिक र राजनीतिक पहल गर्नुपर्छ । यति गर्दा पनि छाड्दैन भने अन्तर्राष्ट्रिय अदालतमा मुद्दा हाल्नुपर्छ ।  पूर्वसैनिको नाताले यदि सरकारले त्यो ठाउँमा नेपाली सेना पठायो भने हामी भारतसँग लडाइँ जितौंला नजितौंला तर नेपाली सेना जान तयार छ । तत्पर छ ।   ऊ (भारत) सँग आधुनिक हतियार छ भन्दैमा हामी डराएर भाग्ने कुरा हुँदैन । जननी जन्मभूमिश्च स्वर्गादपी गरियसी । जन्मभूमिका लागि नेपाली जनाता, नेपाली फौज मरिमेट्न तयार छ ।