काठमाडौं । चीनको वुहानमा सन् २०१९ को अन्तिम महिना अर्थात् डिसेम्बरको अन्तिममा कोरोना संक्रमण देखिएको थियो । जनवरी पहिलो साता ती संक्रमित व्यक्तिको मृत्यु भयो र जनवरी ११ मा चीन सरकारले उनको कोरोना संक्रमणबाट मृत्यु भएको घोषणा गर्यो ।
जनवरी २९ मा विश्व स्वास्थ्य संगठनले विश्वका करिब १०० मुलुकमा कोरोना संक्रमण फैलिइसकेको बेला विश्व स्वासथ्य आपतकाल घोषणा गर्यो । संगठनले फेब्रुअरी ३० मा विश्वव्यापी महामारीको रुपमा पहिचान गर्यो ।
नेपालमा पनि चीनबाट आएका एक विद्यार्थीमा माघ ४ गते अर्थात् जनवरी २३ मै कोरोना संक्रमित भएको पुष्टि गरिएको थियो । चीनबाट फर्किएका ती विद्यार्थीलाई रुघाखोकी लागेपछि जाँच गराउन टेकुस्थित शुक्रराज ट्रपिकल तथा रोग नियन्त्रण महाशाखामा गएका थिए । माघ ४ गते अर्थात् जनवरी १८ मा उनको नमुना संकलन गरिएको थियो । नमुना जाँच क्रममा पोजेटिभ देखिएपछि पुष्टिका लागि उक्त नमुना हङकङ पठाइएको थियो । हङकङबाट पनि कोरोना पोजेटिभ नै भएको भन्ने रिपोर्ट आएपछि जनवरी २३ मा स्वास्थ्य मन्त्रालयले पत्रकार सम्मेलन गरी कोरोना देखिएको जानकारी दिएको थियो ।
तर, अहिले ठीक भइसकेको स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयले दाबी गरेको छ । यसबीचमा कोरोनाको आशंकामा टेकु पुगेका बिरामीहरुको कोरोना जाँच गरिएको भए पनि नतिजा नेगेटिभ आएको अस्पतालले बताउँदै आएको थियो ।
नेपालबाट फर्किएका एक स्पेनी नागरिकको मृत्युको कारण पनि कोरोना भएको मार्च ३ मा स्पेनी सञ्चारमाध्यमहरुले लेखेका थिए । उनको फेब्रुअरी १४ मा मृत्यु भएको भए पनि मार्च ३ मा मृत्युको कारण कोरोना भएको स्पेनको स्वास्थ्य मन्त्रालयले जनाएको थियो । हाल स्पेनमा मृत्यु हुनेको संख्या एक हजार ७७२ पुगेको छ भने २८ हजारभन्दा बढी संक्रमित भएका छन् । स्पेनमा एकाएक संक्रमितको संख्या र मृत्यु हुनेको संख्या बढेको हो ।
यो दुई महिनाको अवधिमा सरकारले जति तयारी गर्नुपर्थ्यो त्योअनुरुप गर्न नसकेको भन्दै सरकारको तीव्र आलोचना भइरहेको छ । नेपालमा कोरोना संक्रमित देखिनेबित्तिकै सीमानाका बन्द गर्ने, कोरोनाबाट बच्ने पूर्वसावधानीका उपाय अवलम्बन गर्न जनचेतना जगाउनेलगायत कामहरु सरकारले फत्ते गर्नुपर्थ्यो । मन्त्रालयका सहप्रवक्ता सागर दाहालले उनको सम्पर्कमा रहेको अन्य ६० जनाको नमुना परीक्षण गरिएको र कसैमा पनि कोरोना पोजेटिभ नदेखिएको बताएका थिए ।
कोरोना इपिसेन्टर चीनको वुहानबाट माघ १८ गते चीनमा रहेको नेपालीलाई फाराम भराएर बेइजिङ नेपाली राजदूतावासले चीनबाट फर्काउने पहल गरेको थियो । जसमा १ सय ८० नेपाली विद्यार्थीले फाराम भरेका थिए । तर, फाराम भरेकामध्ये १७५ जना गत फागुन ४ गते उद्धार गरे भक्तपुरको खरिपाटीको क्वारेन्टाइनमा राखेको थियो । 
उनीहरु सबैको २४ घण्टामा सबै राष्ट्रिय प्रयोगशालाको टिमले नमुना संकलन गरेको थियो । त्यसको तीन दिनमा सबैको नमुना नेगेटिभ देखिएपछि पुन १४ दिनमा दोस्रो पटकको नमुना संकलन गरिएको थियो । तीन दिनसम्म लगाएर गरिएको सबैको नमुना परिक्षण नेगेटिभ देखिएपछि गत फागुन १९ गते उनीहरुहरु क्वारेन्टाइनबाट बिदा भएका थिए ।
यसअघि चैत २ गते बसेको राष्ट्रियसभाको बैठकमा स्वास्थ्य तथा जनसंख्यामन्त्री भानुभक्त ढकालले कोरोना भाइरसलाई नेपालमा आउन नदिन विशेष तयारी गरेको बताएका थिए । उनले काठमाडौं उपत्यकामा १२० र उपत्यका बाहिर ११५ गरी २३५ आईसीयू बेड तयारी अवस्थामा रहेको बताएका थिए । उनले अन्य बिरामीलाई अन्य अस्पतालमा उपचारको व्यवस्था गर्ने तयारी रहेको समेत बताएका थिए ।
स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयले पहिलो सूचीहरुमा शुक्रराज ट्रपिकल तथा सरुवा रोग अस्पताल, पाटन स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठान र नेपाल एपीएफ अस्पताल तोकेको छ भने अन्य प्रादेशिक ३६ अस्पतालहरुको सूचीकरण गरेको जनाएको छ । कोरोना भाइरसको संक्रमण फैलिन नदिन पूर्वतयारीस्वरुप सबै अस्पताल शंकास्पद र बिरामीलाई जाँच गर्न छुट्टै कक्षको व्यवस्था, प्रादेशिक अस्पतालहरुबाट आइसोलेन वार्ड, आवश्यकताअनुसार प्रयोग गर्न खरिपाटी र नगरकोटको क्वारेन्टाइन स्थल यथावत् राख्ने, भारत र चीनसँग सीमा जोडिएका सीमावर्ती प्रदेश नाकाहरुमा आपतकालीन अवस्थामा क्वारेन्टाइन गर्न आवशयक पर्ने स्थान र संरचनाहरुको योजना बनाउने जनाएको थियो ।
सरकारले भीडमा नजान, सभा सम्मेलनमा नजान आग्रह गरे पनि विभिन्न कार्यक्रममा सरकारका मन्त्री र प्रतिनिधिहरु नै सहभागी भएका थिए । चैत ५ गतेदेखि माध्यमिक शिक्षा परीक्षा (एसईई) तय भएकोमा निकै ढिलो घरी चैत ४ गते साँझ अन्तिम घडीमा एसईई स्थगित गरेको सरकारले चैत ५ गते विभिन्न विश्वविद्यालय, सीटीईभीटीईलगायत सम्पूर्ण परीक्षाहरु स्थगित गर्नुका साथै स्कूल तथा कलेजहरु बन्दको घोषणा गरेको थियो ।
सिंगो विश्व आतंकित भइरहेको बेला नेपाल सरकारका प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले शुक्रबार देशवासीका नाममा सम्बोधन गर्दै अत्यावश्यक सेवाबाहेकका सेवा बन्द गर्न, लामो दूरीका यातायात बन्द गर्न निर्देशन दिएका थिए । तर, कुन-कुन सेवा अथवा कार्यालय बन्द गर्ने भन्ने अन्योलताका माझ आइतबार साँझ बसेको मन्त्रिपरिषद्ले सम्पूर्ण सार्वजनिक तथा सरकारी कार्यालयहरु र निजी कार्यालयहरु खुला गर्ने निर्णय गरेको थियो ।
आइतबारै सम्पूर्ण सीमा नाका र अन्तर्राष्ट्रिय उडान बन्द गर्ने घोषणा गरे पनि कतारबाट यसअघि नै आएकी एक महिलामा सोमबार स्वास्थ्य मन्त्रालयले कोरोना भएको पुष्टि गरेको हो । आइतबार उनलाई कोरोना पोजेटिभ देखिएको बताएको मन्त्रालयले एक दिन ढिलो गरी पुष्टि गरेको सूचना सार्वजनिक गरेको हो । उनी कुन-कुन व्यक्तिको सम्पर्कमा थिइन् भन्ने यकिन हुन सकेको छैन । सरकारले उनी खोजी भइरहेको बताए पनि उनी आउँदा साथमा कति व्यक्ति थिए भन्ने सरकारले पुष्टि गर्न सकेको छैन ।
मन्त्रलायले उनीहरुको खोजी भइरहेको ठाडो जानकारी मात्रै दिएको छ । अहिले कोरोना देखिएकी किशोरी १९ वर्षीया भएकोले उनलाई त्यति धेरै संक्रमणले बढी जोखिम नहुने भए पनि सजग र सचेत हुन आवश्यक छ । सरकारको ढिलो तयारी र संकट भित्रिइसकेपछि सरकारले निर्णय गर्नु ढिलो भइसकेको छ । अझै पनि सरकारले थप सचेतता र सजगता अपनाउन आवश्यक छ ।
भारतले जनता कर्फ्यु जारी गरेर केही राज्यहरुमा जनता कर्फ्युलाई मार्च ३१ सम्म नियमित गरेको छ भने केही राज्य र जिल्लाहरु लकडाउन गरिएका छन् । नेपाल सरकारले पनि यस्तो उपाय अवलम्बन गर्न सक्छ ।
कोरोना आशंकामा जाँच गर्न आएका व्यक्तिको परीक्षण र संक्रमितको उपचारमा खटिने स्वास्थ्यकर्मी, सुरक्षाकर्मी, एम्बुलेन्स चालक, स्वयंसेवकलगायत टोलीको सुरक्षामा सरकारको तयारी शून्य छ । कोरोना प्रभावित क्षेत्रमा खटिने टोलीका लागि आवश्यक पोसाक, उपकरण तथा तालिमको पनि व्यवस्थापन गर्न सकेको छैन । हाल विश्वभर कोरोना संक्रमितको संख्या तीन लाख ४१ हजार तीन सय ९७ पुगेको छ भने १४ हजार सात सय ४६ को मृत्यु भइसकेको वर्ल्ड मिटरको तथ्यांक छ । छिमेकी भारतमा मात्रै यसको संक्रमणबाट सात जनाको मृत्यु भएको छ भने तीन सय ६० संक्रमित छन् ।
