कान्तिपुर दैनिकले चैत २१ गतेको अंकमा मुख्य समाचार बनायो, ‘प्रेस पासमा अंकुश’ । सो समाचारको अन्तर्य थियो पत्रकार, कामदार र कर्मचारीहरूको वैयक्तिक विवरण बुझाउन सरकारले बाध्य पार्यो र यसले पत्रकारको गोपनीयताको हक सम्बन्धी संवैधानिक अधिकार मिच्यो । समाचारअनुसार प्रेस पास जारी गर्नका लागि सञ्चार तथा सूचना प्रविधि मन्त्रालयले जुन प्रकारको शर्तहरू अघि ल्याएको छ त्यसले पत्रकारले बैंकको स्टेटमेन्ट बुझाउनुपर्ने भएका कारण पत्रकारको गोपनीयता भंग हुने देखिएको छ । विभागले पत्रकारको प्रेस पास नवीकरण गर्नका लागि संचार संस्थाले पनि बैंकमा तलब जम्मा गरेको पे रोल बुझाउनु पर्ने र पत्रकारले पनि बैंक स्टेटमेन्ट दिनुपर्ने परिपत्र जारी गरेको छ ।
कान्तिपुरको समाचार प्रकाशित भएसँगै नेपाल मिडिया सोसाइटीले प्रेस नियन्त्रण गर्ने खालका आदेश र निर्देशन तत्काल सच्याउन सरकारसित माग गर्दै प्रेस विज्ञप्ति निकाल्यो । यो विज्ञप्तिलाई कान्तिपुरले एक कोलमको मुख्य समाचार बनायो भने नागरिकले ‘मिडिया सिध्याउने खेल’ शीर्षकमा प्रथम पृष्ठको पुछारमा दुई कोलमको समाचार बनायो । हिमालय टाइम्सले पनि यो समाचारलाई प्रथम पृष्ठमा स्थान दियो । तर, अन्नपूर्ण पोस्ट तथा नयाँ पत्रिकाले यो समाचारलाई स्थान दिएनन् । राजधानीले तेस्रो पृष्ठमा प्रकाशित गर्यो । अर्थात्, यो विषयमा दैनिक पत्रिका आफैँ पनि विभाजित देखिए । अझ अस्वभाविक के देखियो भने प्रेस स्वतन्त्रता निमोठ्न सरकार उद्धत देखिएको भनेर समाचार प्रकाशित गर्ने सम्पादकहरूले समेत यो विषयमा सम्पादकीय पनि लेखेका छैनन् । यसको अर्थ यस विषयमा सम्पादक तथा प्रकाशककै विचार एक समान हुन नसकेको देखिन्छ ।
सरकारले यस विषयमा गोरखापत्रमार्फत जवाफ फर्काएको छ । गोरखापत्रको शनिबारको अंकमा ‘सरकारको कदम श्रमजीवी पत्रकारको पक्षमा’ शीर्षकमा समाचार प्रकाशित गरिएको छ । सरकारको कदमलाई वैयक्तिक गोपनीयताको हकसित जोडेर श्रमजीवीलाई थप शोषण गर्ने सञ्चार प्रतिष्ठानको नियतविरुद्ध सरकार कठोर भएर लाग्नुपर्ने सुझाव श्रमजीवी अगुवाहरूको छ, गोरखापत्र लेख्दछ ।
यस विषयमा देशका प्रमुख दैनिक तथा सरकारको संघर्ष कुन मोडमा पुग्छ आउने दिनमा देखिने छ ।
हावाहुरीमा झल्क्यो मधेसको महत्व
गतसाता चैत १७ गते नेपालको दक्षिणी भूभागमा ठूलो आँधी, हुरी र वर्षा भयो । आइतबार रातिनै सबैजसो दैनिक पत्रिकाले सो हावाहुरीमा परेर कम्तीमा २५ को मृत्यु भएको खबर पाएका थिए । तर केन्द्र र पहाड केन्द्रित मनस्थितिका कारण धेरै दैनिक पत्रिकालाई यो समाचारको गहनता बुझ्न २४ घण्टाभन्दा बढी समय लाग्यो ।
देशको कुनैपनि भागमा एउटै प्राकृतिक प्रकोप वा घटनाका कारण एकैपल्ट दर्जनौं व्यक्तिको ज्यान जानु र सयौंको संख्यामा घाइते हुनु राष्ट्रिय दैनिकका लागि निकै ठूलो समाचार हुनुपर्ने हो । तर चैत १८ गते सोमबारको नयाँ पत्रिकाले बाहेक अन्य कुनैपनि दैनिकले यो समाचारलाई ठूलो समाचार देखेनन् । नयाँ पत्रिकाले सात कोलममा तस्बिरसहित सात कोलममा समाचार बनायो । नयाँ पत्रिका पछि गोरखापत्रका सम्पादकले समाचारको महत्व बुझेको देखियो । गोरखापत्रले चार कोलमको मुख्य समाचार बनायो भने त्यसपछि कान्तिपुरले साढे तीन कोलम तथा नागरिकले दुई कोलमको मुख्य समाचार बनायो । अन्नपूर्ण पोस्टले यो समाचारलाई एंकर मात्र बनायो । हिमालय टाइम्स तथा राजधानीले सो दिन यो समाचार पाएनन् वा निश्चित गर्न नसकेर समाचार प्रकाशित गरेनन् ।
मंगलबारसम्ममा सबैजसो दैनिक पत्रिकाले यो समाचारको गहनता बुझेको देखियो । सबै पत्रिकाले आफ्ना संवाददाता पठाएर घटनाको सम्पूर्ण विवरण र पीडितको राहत र उद्धारमा भएका घटनाको समाचार संप्रेषण गरे । सबैजसो दैनिकले आठ कोलम र सात कोलममा यो समाचारलाई महत्व दिए । मंगलवारका सबै दैनिक पत्रिकाले बारामा भएको ठूलो प्राकृतिक प्रकोपको समाचारका विषयमा सम्पादकीय पनि लेखे । सबैले यस्तो विपत्को पूर्वसूचना हुनुपर्ने तथा राहतको कार्यमा कुनैपनि तवरले ढिलाई नगर्न सम्बद्ध सबैलाई सुझाए । बुधबारका दैनिक पत्रिकाले पनि यो दुःखद त्रासदी र पीडितको राहतको समाचारलाई महत्व दिएर प्रकाशित गरे । राहत कार्यमा ध्यान कम पुगेको तथा नाम मात्रको राहत लिएर धेरैको भीड जम्मा भएको समाचारलाई पनि दैनिक पत्रिकाले समाचारको विषय बनाए ।
बिहीबारसम्म आउँदा राहत वितरणमा भएको अनियमितता तथा भद्रगोलको समाचार बन्न थाल्यो । नागरिकको शीर्षक थियो, ‘कतै राहतको खात, कतै पुर्पुरोमा हात’ । त्यस्तै राजधानीले लेख्यो, ‘सक्कलीको नाममा नक्कलीको रजाइँ’, अन्नपूर्ण पोस्टको शीर्षक रह्यो, ‘भित्री बस्तीमा पुगेन राहत’ र नयाँ पत्रिकाले लेखयो, ‘दोहोरिए विपत् : खुलेन चेत’ । शुक्रबार पनि नागरिकले ‘राहत वितरण अव्यवस्थित’ शीर्षकमा मुख्य समाचार बनायो । कान्तिपुरले टेन्टको तस्बिर प्रकाशित गरेर समस्याको समाधान हुँदै गरेको संकेत प्रदान गर्यो । नयाँ पत्रिकाले मधेसमा भएका विपत्तिको श्रृङ्खलाको समाचार प्रकाशित गर्यो । हिमालय टाइम्स, गोरखापत्र तथा अन्नपूर्ण पोस्टले सेनालाई प्रभावित घर बनाउने जिम्माका समाचारलाई आशाको संचार भएको रुपमा समाचार प्रकाशित गरे । कान्तिपुरले आइतवार सामूहिक मेस बन्द भएको कारण हुरीपीडित चिउरा, बिस्कुट, चटपटेको भरमा परेको समाचारलाई सात कोलमको ठूलो समाचार बनायो । नागरिकले शनिवारको अंकमा सचेत नभए अर्को विपत्को खतरा शीर्षकमा समाचार बनायो र सो सँगै सहयोगी हातभन्दा रमिते बढी भएको बक्स समाचार बनायो ।
