एकदिन हरिवंश आचार्य र प्रदीप भट्टराई सीतापाइलाबाट छायाँकन सकेर गाडीमा स्यम्भू भगवानपाउ आइपुगेका थिए । आफ्नो जिप्सी गाडी हरिवंश आफैंले चलाइरहेका थिए । हरिवंशले प्रदीपलाई भने, “प्रदीप भाइ ! तिम्रो सेन्स अफ ह्युमर राम्रो छ । एउटा टेलिफिल्म लेख्ने हो ?”

प्रदीप अक्क न बक्क भए । हुन्छ/हुँदैन के भन्नु भन्नु भयो । न ‘ओ दाइ, अनएक्स्पेक्डेड अफर, थ्यांक यु’ भन्नु न चुप लागेर बस्नु । एक छिनपछि बल्ल उनले ‘हुन्छ’ भने । हरिवंशले भने, “ल ! त्यसो भए एउटा कन्सेप्ट दिन्छु ।”

मह सञ्चारको टेलिफिल्म लेख्ने मौका पाउँदै थिए प्रदीप । तर, उनको अनुहारमा खुसीको कुनै रंग देखिएन । उनी खुसी व्यक्त गर्नै  सक्दैनन् । खुसी हुनै जान्दैनन् । साथीभाइहरू पनि त्यही भन्छन् ।

त्यो टेलिफिल्म ‘लेफ्ट राइट लेफ्ट’ थियो । आर्यन सिग्देल, उषा पौडेललगायतका कलाकार थिए । आर्यन चम्किए । एचआईभी-एड्स मुख्य विषय भएको टेलिफिल्म थियो त्यो । निर्देशकमात्रै रहेका प्रदीप ‘लेफ्ट राइट लेफ्ट’सँगै लेखक पनि भए । अहिले प्रदर्शनको तयारीमा रहेको प्रदीपको चलचित्र ‘जात्रा’का लागि हरिवंश आफैंले लेखेर ‘नोट नोट नोट’ गीत गाइदिएका छन् ।

सर्लाहीको हरियोन चापेनीमा जन्मिएका प्रदीप सानो छँदा साथीभाइबीच निकै चकचके थिए । उनको चकचके प्रवृत्ति पढाइमा भने प्रतिविम्बित भएन । सँगैका साथी पढाइ छल्दै बरालिएर हिँड्दा उनी भने किताब कलममै घोरिरहन्थे । उखु खानसमेत बिर्सिन्थे । त्यसको परिणाम परीक्षामा देखिन्थ्यो । उनले कहिल्यै असफलता चाख्नु परेन ।  साथीभाइसँग चकचके प्रदीप स्कुल, इष्टमित्र, मान्यजनसँग भने साह्रै भद्र थिए । तिखो थियो उनको दिमाग । एकचोटि सुनेपछि नबिर्सिने । रेडियो नेपालबाट बजेका गीतमा स्वरमात्रै होइन, संगीतकार र गीतकारको नाम पनि उनलाई कण्ठस्थ हुन्थे । साथीहरु छक्क पर्थे । उनलाई टेप रेकर्डर नै भन्थे ।

संगीतका पारखी प्रदीप त्यसबेला रेडियो नेपालमा सुरुआती धून बज्नेबित्तिकै गीत थाहा पाइहाल्थे । त्यसबेलाका हिन्दी र नेपाली गायक को हुन् भन्ने चिन्न एक टुक्रा सुनेमात्रै पुग्थ्यो ।

प्रायः बच्चा बेलामा नारायण गोपालका गीत मन पर्दैनन् । उमेर चढ्दै गएपछि, विम्ब÷प्रतीक बुझ्न सक्ने भएपछि नारायण गोपालका गीतले छुन थाल्छन् । तर, प्रदीपलाई सानैदेखि नारायण गोपालका गीत मन पर्थे । खुब सुन्थे । ‘यो सम्झिने मन छ, म बिर्सूं कसोरी’ खुब मन पथ्र्यो उनलाई । 

प्रदीप सिनेमाका कीरा थिए । पैसा भयो कि दौडिएर सिनेमा हल पुग्थे । साथी भए साथीसँग, नभए एक्लै भए पनि जान्थे । दुर्गा चलचित्र मन्दिर उनको घरनजिकै थियो । फुसले छाएको त्यो सिनेमा हलमा पैसा नहुँदा ढोकाका प्वाल र च्यापबाट चिहाएर पनि हेर्थे । कति सिनेमाको त उनले बाहिरबाट आवाज मात्रै पनि सुने ।

बाल्कोनीमा बसेर हेर्ने पैसा नभएपछि ४ रुपैयाँ तिरेर अगाडि टाउको उठाएर सिनेमा हेर्थे । सिनेमा हेरिसक्दा उनको घाँटी अररिन्थ्यो । तर, पनि सिनेमा हेर्न छाडेनन् ।

एक्सन जानराका सिनेमा उनको पहिलो रोजाइमा पर्थे । राजेश हमाल भनेपछि भुत्तुकै हुने प्रदीपले हेरेको पहिलो सिनेमा ‘कन्यादान’ हो । हिन्दीमा भने उनले हेरेको पहिलो सिनेमा ‘रामायण’ हो । ‘भीष्म प्रतिज्ञा’, ‘पृथ्वी’ उनलाई मन परेका चलचित्र थिए त्यो बेला । ‘यो हात साथीका लागि सलाम, दुश्मनका लागि फलाम हो’ भन्ने जस्ता भारी डाइलग उनको जिब्रोमै थिए । 

साथीभाइका बीचमा रमाइलो गर्ने प्रदीप सिनेमा हलको पछाडि घुमिरहन्थे । त्यो बेला नाङ्लो जस्तो रिलमा सिनेमा देखाइन्थ्यो । त्यो रिल चुँडिएपछि हलवालाले हलको पछाडि फ्याँक्थे । उनी तिनै रिल जोडजाड पार्थे र सेतो कपडा पछाडि राखेर अँध्यारोमा टर्च बाल्दै फोटो हेर्थे ।

बाटै थाहा नभएपछि हिँड्ने कुरै भएन । प्रदीपलाई सिनेमा कहाँ बन्छ, कसरी बन्छ, कसले बनाउँछ भन्ने थाहै थिएन । त्यसैले भोलि सिनेमामै काम गर्छु भन्ने उनले कहिल्यै सोचेनन् । त्यतातर्फ उनको लोभ पनि पलाएन । बुवाआमाले ‘नेपालको पढाइसक्नु पर्छ, ठूलो मान्छे हुनुपर्छ’ भन्थे । प्रदीप पनि होला नि भन्थे । खुब खिपेर पढ्थे ।

०५७ मा उनले एसएलसी दिए । त्यही सालको एकदिन नाइट गाडी चढेर प्रदीप काठमाडौं छिरे । सरस्वती क्याम्पसमा भर्ना भए । त्यो बेला उनको कोठा ललितपुरको पुलचोकमा थियो । पुलचोकबाट हिँडेर सरस्वती क्यापस पुग्थे । उनी साथीसँगै ठमेलको बाटो विदेशी पर्यटकलाई जिस्काउँदै क्याम्पस पुग्थे । क्याम्पस पुग्दा ‘हिजो त फलानो विद्यार्थीले फलानोलाई छुरा हान्यो रे नि, फलानोले त पेस्तोल बोकेको थियो रे नि’ भन्ने सुन्थे । कलेजमा पढाइभन्दा राजनीति धेरै हुन्थ्यो । उनलाई पढ्न मन लाग्नै छोड्यो । तर, पनि आईकम भने सके । 

काठमाडौं आएपछि पनि सिनेमा हेर्ने लत छुटेन । ब्ल्याकमा टिकट किनेर पनि हेरे । शनिबारको बिहानी सो हेर्न निकै गाह्रो हुन्थ्यो । घण्टौंसम्म लाइन बसेपछि टिकट काउन्टरमा पुग्ने बेला ‘हाउसफुल भयो, अब अर्को सोमा मात्रै काउन्टर खुल्छ’ भन्थे । गुण सिनेमामा ‘तँ त साह्रै नि बिग्रिस नि बद्री’ हेर्दा भीड नियन्त्रण गर्न प्रहरी खटिएको थियो । प्रदीपले बार नाघेर भित्र छिर्दा प्रहरीको लाठी खाए । ‘पापी मान्छे’ हेर्दा पनि उनको ढाडमा प्रहरीको लाठी बज्रियो । तर, पनि सिनेमा हेर्ने क्रम बीसको उन्नाइस भएन ।

सिनेमाका क्रेजी प्रदीपलाई सिनेमा कसरी बनाउनुपर्छ भन्ने थाहा नभए पनि स्कुल पढ्दा नै उनले सिनेमाको कथा भने लेखेका थिए । दुई सय पाना लामो थियो उनको स्क्रिप्ट । मेलो ड्रामा जानरामा उनले तयार पारेको स्क्रिप्टले सिनेमाको नाम जुराएको थियो ‘अन्तिम इच्छा’ । त्यसमा उनले हिरो भन्नेबित्तिकै नाम आउने राजेश हमाल र  हिरोइनमा सारंगा श्रेष्ठलाई राखेका थिए ।

गुन्डाले हिरो र हिरोइनका अभिभावकलाई खतम पारिदिएपछि राजेश र सारंगाका स–साना भाइबहिनीहरू अभावमा हुर्किन्छन् । बदलाको भावना लिएर हिँडेका दुई फरक गाउँका राजेश र सारंगा श्रेष्ठ भेट हुन्छन् । झट्ट हेर्दा दर्शकले उनीहरूको लब प¥यो भन्ने अनुमान गरे पनि उनीहरूको मिसन भने फरक हुन्छ– गुन्डासँग बदला लिनु, गुन्डालाई सफाया गर्नु । एउटै उद्देश्य लिएर अगाडि बढ्दै गर्दा मिसन सफल हुँदै जान्छ । उनीहरू पनि नजानिँदो तरिकाले मायामा फसिसकेका हुन्छन् । यस्तै थियो उनको कथाको सारसंक्षेप ।

उनले काठमाडौं आउँदा त्यो स्क्रिप्ट बडो जतनका साथ एसएलसीको मार्कसिट, सर्टिफिकटसँगै राखेर ल्याए । 

कलेजमा गुन्डागर्दी धेरै हुने, पढाइ भने कम । कलेज जान मन मर्दै गएपछि उनले विकल्प खोज्न थाले । सिनेमामा लगाव र चासो बढ्दै गयो । आफूले एउटा स्क्रिप्ट पनि लेखेका थिए । त्यो समय ‘मानसरोवर फिल्म्स’ले वर्षको दुइटा निकै राम्रा सिनेमा बनाउँथ्यो । रमेश बुढाथोकी, किशोर राना, लक्ष्मीनाथ शर्मा त्यो बेला चलेका निर्देशक थिए । प्रदीपलाई त्यो आफ्नो स्क्रिप्ट निर्देशकलाई देखाउन मन लाग्यो ।

यसका लागि प्रदीप ‘मानसरोवर फिल्म्स’ धाउन थाले । पुल्चोकबाट हरेक दिन सबेरै खाना खाएर सिनामंगल पुग्नु उनको दैनिकी भयो । त्यहाँ गएर तल्लो तहका कर्मचारीसँग आफ्नो कुरा सुनाउँथे । जाँदाजाँदै राम्रो चिनजान भयो । उनलाई कर्मचारीहरूले चिया खाजासमेत खुवाउँथे । तर, निर्देशकलाई भोलि भेटाइदिन्छु भन्दाभन्दै पाँच महिना बित्यो । बल्ल एकजनाले लक्ष्मीनाथ शर्मासँग भेटाइदिए ।

लक्ष्मीनाथलाई प्रदीपले भने, “मैले हजुरका धेरै सिनेमा हेरेको छु । राम्रो लाग्छ । म पनि लेख्छु । मैले एउटा स्क्रिप्ट लेखेको छु । सिनेमा बनाउन लायक छ कि छैन हेर्दिनुप¥यो ।”

लक्ष्मीनाथ शर्माले हाँसेर ‘हुन्छ’ भन्दै प्रदीपलाई थप्थप्याए ।

त्यो दिन प्रदीपलाई आफ्नो सपना पूरा भएजस्तो लाग्यो । संसार जिते जस्तो लाग्यो । सिनामंगल धाउन थालेको पाँच महिनापछि बल्ल हँसिलो अनुहार लिएर पहिलोपटक उनी घर फर्किए ।

कौतुहलताकै बीच करिब १५ दिनपछि लक्ष्मीनाथले प्रदीपलाई स्क्रिप्ट फिर्ता गरे ।

“भाइको लेखाइ राम्रो र’छ । स्क्रिप्ट लेखनको प्रयास राम्रो छ,” शर्माले भनेको सम्झिँदै प्रदीपले भने, “उहाँको स्वभाव कसैको चित्त नदुःखाउने खालको रहेछ, त्यही भएर मेरो मन राख्न उहाँले राम्रो भन्नु भएको रहेछ । अहिले म आफैंलाई थाहा भयो त्यो स्क्रिप्ट हेर्दा ।”

आलोकाँचो उमेर । सोझो बुझे उनले । शर्माको त्यो प्रतिक्रियाले प्रदीप हौसिए । ओहो ! म पनि त लेख्न सक्दो रहेछु भन्ने लाग्यो । त्यही दिन उनले प्रण गरे– अब मेरो भविष्य सिनेमा हो । सिनेमामै लाग्छु ।

तैयव शाहको राम्रो ब्यानर थियो । उनी निर्माता मात्रै नभएर राम्रो कलाकार पनि थिए । तैयवले त्यो बेला ‘चाहना’, ‘बेइमानी’, ‘आवारा’ लगायतका सिनेमा बनाएका थिए । प्रदीपले तैयवलाई भेटेर लक्ष्मीनाथको नाम भजाए । उनलाई सिनेमामा छिर्नु न थियो । तैयवको कार्यालय थापाथलीमा थियो । प्रदीपको बासै त्यतै हुन थाल्यो । 

बिस्तारै तैयवले विश्वास गर्न थाले । त्यो बेला तैयवले ‘बेइमानी’ बनाइरहेका थिए । मोहन निरौलाको कथामा विजय चालिसेले निर्देशन गर्दै थिए । तैयवले प्रदीपलाई भने, “अर्को चलचित्रका लागि काम पनि सिक्छौ, ल ‘बेइमानी’मा सहायक निर्देशनको काम गर ।”

प्रदीपका आँखाबाट हर्सका आँशु खसे । उनलाई संसार पाएजस्तो, युद्ध जितेजस्तो अनि सपना साकार भएजस्तो लाग्यो । उनको निर्देशन यात्रा यहीँबाट सुरु भयो । दरबार हत्याकाण्डपछि रिलिज भएको ‘बेइमानी’ राम्रो बने पनि सुपरहिट भने भएन । औसतको सूचीमा रह्यो ।

‘बेइमानी’मा काम गरिरहेकै बेला नेपाली सिनेमाका बाघ प्रकाश थापा, विजय थापाले ‘सँगै काम गर्नुपर्छ’ भने । विजयको ‘मुक्तिदाता’मा आइपुग्दा उनी मुख्य सहायक निर्देशक बने ।

त्यही समय भर्खरभर्खर कान्तिपुर टेलिभिजनबाट प्रसारणमा आएको टेलिचलचित्र ‘मनको चहाना’ बनिरहेको थियो । विजय थापाले निर्माण गरेको यो टेलिचचित्रमा प्रदीपले मुख्य सहायक निर्देशक भएर काम गरे । नयनराज पाण्डेको कथा ‘मनको चाहना’ हिट भयो । जस प्रदीपको पोल्टामा पनि गयो ।

सुरज सुब्बाले लेखेको गौरीशंकर धुजूको ‘नारी’मा पनि प्रदीप आबद्ध भए । यसका अन्तिम शृंखला उनैले फुल निर्देशकको रूपमा निर्देशन गरे ।

गौरीशंकर धुजू मह जोडी टेलिफिल्मका छायाँकार थिए । प्रदीपले उनलाई बेला–बेला भन्थे, “मलाई पनि मह जोडीसँग काम गर्न मन छ । भन्दिनु पर्यो ।”

धुजू पनि ‘हुन्छ म कुरा गर्छु’ भन्थे । हुन त मह जोडी प्रदीपले निर्देशन गरेका टेलिसिरियलहरूको छायाँकन हेर्न आउँथे । तर, प्रदीप धेरै बोल्न सक्दैनथे । बोलचाल औपचारिकतामै सीमित हुन्थ्यो ।

‘नारी’ छायाँकनको अन्तिम दिन थियो । गोदावरीमा सुटिङका लागि एक वर्ष घर भाडामा लिएका थिए । अन्तिम दिनको सुटिङ अबेर राति सकियो । त्यसको भोलिपल्ट मह जोडीको ‘टिकेको तीन मन्त्र’ छायाँकन सुरु हुँदै थियो ।

महाराजगन्जस्थित सुटिङ स्टुडियो बटम प्यालेसमा सुटिङ थियो । त्यसका लागि ‘नारी’को सेटलाई नै मह जोडीले बोलायो । विडम्बना ! त्यसमा ‘नारी’का एकजना व्यक्तिमात्र परेनन् । ती थिए प्रदीप । सबै बिहान सबेरै उठेर बटम प्यालेसतर्फ लागे । मह सञ्चारको ब्यानरमा काम गर्ने भनेपछि उनीहरूमा उत्साह नै अर्कै थियो । अनुहारमा लाली छाएको थियो । तर, प्रदीपलाई भने दिक्क लागिरहेको थियो । उनलाई उठ्न मन पनि लागेन । निद्रा नपरे पनि उनी बिहान अबेरसम्म एक्लै सुतिरहे । मनमा अनेक कुरा खेले । ८ बजेतिर उठेर चाबहिलस्थित आफ्नो कोठा आए । आलश्य उनको शरीर हारेको सिपाहीजस्तो थियो ।

पौने १० बजे उनको फोनमा घण्टी बज्यो । उठाए ।

गौरीशंकरको आवाज सुनियो, “प्रदीप अहिले बटम प्यालेस आउन सक्छौ ?”

छायाँकन हेर्न बोलाएका होलान् भन्दै प्रदीप बटम प्यालेस पुगे । पुगेको ३ मिनेटभित्र ‘असिस्टेन्ट गर’ भन्दै उनलाई क्ल्याप र आवश्यक सामान थमाइदिए । त्यसअघि नै सिनेमामा मुख्य सहायक निर्देशन र टेलिसिरयलमा पूर्ण निर्देशन गरिसकेका प्रदीप मह सञ्चारको सहायक निर्देशक हुँदा पनि दंगदास भए । कमल मैनाली मुख्य सहायक निर्देशक थिए ।

अन्ततः प्रदीप मह सञ्चारसँग जोडिए । उनी आफैंलाई विश्वास गर्न गाह्रो भयो । आलश्य शरीरमा एकाएक स्फूर्ति आयो । दोस्रो पटक युद्ध जितेझैं भयो ।

पछि महजोडीले प्रदीपलाई विश्वास गर्दै गए । सम्पूर्ण कामको जिम्मेवारी दिन थाले । हरिवंश, मदनकृष्णको प्रिय पात्र नै प्रदीप बने । 

गौरीले एकपटक हरिवंशलाई भनेछन्, “त्यो प्रदीप भाइ मेहनेती केटो छ, त्यसलाई पनि हाम्रो युनिटमा समावेश गर्नुपर्छ होला ।”

हरिवंशले भनेछन्, “गौरी दाइ पनि ! त्यस्तो फुच्चेले पनि काम गर्छ ? जसलाई पनि सिफारिस गर्नुहुन्छ ।”

त्यतिबेला प्रदीप एकदमै पालता थिए । “अलि ठूलो हावा चल्दा पनि उडाउला जस्तो,” प्रदीपले हाँस्दै भने ।

‘टिकेको तीन मन्त्र’को छायाँकन करिब १५ दिन चल्यो । आफूलाई चित्त नबुझेको र थप राम्रो हुन्छ कि भन्ने विषयमा प्रदीप प्वाक्क बोलिहाल्थे । ‘योभन्दा यसो गर्दा कसो होला ?’ भन्थे । उनको कुरा हरिवंश र मदनकृष्णलाई चित्त बुझ्दो रहेछ । ‘प्रदीप भाइले भनेको ठीक छ’ भन्थे । 

पहिलो कामबाटै मह जोडी प्रदीपसँग प्रभावित भयो । 

लुनिभा तुलाधर र नवराज आचार्यले च्याट गर्ने दृश्य थियो । त्यसलाई कसरी प्रभावकारी बनाउने भनेर हरिवशंले गम खाइरहेका थिए ।

प्रदीपले भने, “दुई कम्युटरमा नेट जोडेर गर्यौं भने राम्रो हुन्छ ।”

हरिवंशले भने, “गुड आइडिया ।”

प्रदीपले भनेजसरी नै त्यो सिन खिचियो ।

मेगा फ्ल्मिको पोस्ट प्रडक्सनको काम भइरहेको थियो । बिस्तारै कार्यक्षेत्रमा लम्किरहेका प्रदीप पोस्ट प्रडक्सनको काम गर्ने भइसकेका थिए । ‘टिकेको तीन मन्त्र’को पोस्ट प्रडक्सनको सबै काम उनैले गरे । टेलिचलचित्र हिट भयो । नेपालको इतिहासमै पहिलो पटक एकैचोटि सातवटा टेलिभिजनबाट ‘टिकेको तीन मन्त्र’ प्रसारण भयो ।

त्यो बेला महजोडीले भन्यो, “हाम्रो असिस्टेन्ट भएर धेरैले काम गरे । तर, यसरी पहिलो काममै र सबै जिम्मेवारी भने तिमीलाई दिएको यो पहिलो पटक हो ।”

प्रदीप दंग परे ।

अहिलेसम्म मह जोडीका करिब ५ सय शृंखलामा काम गरेका प्रदीपले ‘भाइरस’, ‘जलपरी’, ‘आमा’, ‘मदनबहादुर हरिबहादुर’, ‘सृष्टि’लगायतका करिब ५० वटामा काम गरे । थुप्रै सामाजिक र व्यावसायिक विज्ञापन र महजोडीका गीत गरे ।

जाँदाजाँदै प्रदीपले भने, “दाइहरूसँग काम गरेको १२ वर्ष भयो । ‘टिकेको तीन मन्त्र’मा काम गर्दा मैले उहाँहरूबाट जति माया पाएँ, त्यो अहिले पनि यथावत् छ । बरु बढेको होला तर घटेको छैन । यो मेरा लागि सौभाग्य पनि हो ।”