इलाम । नेपाली राजनीतिमा गठन भएको केही समयमै संसद्को चौथो ठूलो दल राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी (रास्वपा) ले आफूहरुको ‘मिसन’ नै ०८४ मा हुने निर्वाचनमा केन्द्रित रहेको जनाएको छ । ०७९ मा निर्वाचन सम्पन्न भएपछि रास्वपामा मिसन ०८४ को विषय सतहमा बहसमा आएको हो । 

रास्वपा सरकार बाहिर रहँदा मात्र होइन सरकारमा बस्दा पनि मिसन ०८४ कै पक्षमा छ ।  यसका लागि जनतामा पुग्ने देखि सरकारमै रहेर जनचासोकमा मुद्दामा आफूले काम गर्दै आएको दाबी रास्वपाको छ । 

हो, रास्वपाका लागि यही मिसन ०८४ को परीक्षा जस्तै बन्न पुगेको छ इलाम क्षेत्र नम्बर २ को उपनिर्वाचन । घण्टी चुनाव चिह्न लिएर पार्टी इलाम क्षेत्र नम्बर २ का मतदाताको घरदैलोमा पुगिरहेको छ । 

विस्तारै संगठन गर्दै अघि बढिरहेको पार्टीलाई संगठन विस्तारको अवसरसमेत भएको बुझाइमा शीर्ष नेता छन् ।

उपसभापति स्वर्णिम वाग्ले इलाम उपनिर्वाचनलाई फगत अंकगणित मात्र सम्झन नहुने तर्क गर्छन् । चुलाचुली पुगेका उनले नेपालको विविधता जस्तै संसदीय विविधता अनुसार पार्टीले सांसद उत्पादन गर्ने अवसरको रूपमा उपनिर्वाचनलाई लिनुपर्ने उनको तर्क छ । 

उनी यसलाई महाअभियानको एक अंश भएको भन्दै चितवन र तनहुँले जस्तै सन्देश इलामले दिनेमा निश्चित देखिन्छन् । 

“एकथान सांसद जिताउने मात्र होइन यो महाअभियान हो । ०८४ को अभियानलाई सार्थक बनाउन यो महत्वपूर्ण छ,” उनले भने, “चितवन र तनहुँको उपनिर्वाचनले जस्तै एउटा सन्देश इलामले दिनेछ ।”

चुनाव प्रचारप्रसारमा रहेका पार्टी प्रमुख सचेतक सन्तोष परियार चुलाचुली जाने क्रममा झापा दमकमा भेटिए ।  उनले निश्चित हुँदै मत परिवर्तनको पक्षमा आउने विश्वास गरे ।  अरूले तेस्रो चौथो भन्न भ्याए पनि नागरिकहरूसँग वान टु वान संवाद गर्दा तनहुँ जस्तै माहोल आफ्नो बन्दै गएको र चुनाव जितिने आधार तय भइसकेको दाबी उनको थियो ।

अनि मिसन ०८४ लाई यो उपनिर्वाचनले के संकेत दिन्छ भन्ने प्रश्न बाह्रखरीको थियो । उनले जनताले राजनीतिको बाटो र परिवर्तनको पक्षमा चितवन र तनहुँ जस्तै सन्देश इलामले पनि दिने उनको विश्वास देखियो । 

“नेपालको राजनीतिक इतिहासमा डिपार्चर बनाउँछौं हामी,” उनले बाह्रखरीसँग भने, “जित्दा सहजताका साथ डिपार्चरमा सहयोग हुन्छ एक खालको मोटिभेट हुन्छ ।”

उपनिर्वाचनले पार्टीलाई अवसर र चुनौती दुबै बोकेर आएको छ ।  “मिसन ०८४ को बीचमा अकस्मात आएको तरंग हो यो । हामी पार गरेर जान्छौं भन्ने पूर्ण विश्वास हामीमा छ,” परियारले बाह्रखरीसँग भने । 

यो निर्वाचन रास्वपाका लागि तमाम विषयको जवाफ दिने अवसर हो भन्ने मत पनि छ ।  विशेषगरि सभापति रवि लामिछानेमाथि लागेको सहकारी ठगीको आरोपमा जनताको बुझाइ पनि ब्यालेटबाट प्रष्फुटन हुने निष्कर्ष रास्वपाको देखिन्छ ।

सभापति लामिछाने आफू निष्पक्ष भनिरहँदा जनताले के जवाफ दिन्छन् भन्ने चासो उपनिर्वाचनको भएको एक स्थानीय मतदाताले जिकिर गरे । 

पहिचानको मुद्दा र रास्वपा 
इलाम क्षेत्र नम्बर २ मा जोडतोडले उठेको विषय हो किरात सभ्यता र जातीय पहिचानको । रास्वपाले उमेदवार उठाएका मिलन लिम्बु पनि विगतमा पहिचान पक्षधरको रूपमा देखिएकै हुन् । पत्रकार रहँदा पनि उनले पहिचानको मुद्दामा खरो बहस गर्दै आएका थिए ।

रास्वपा प्रवेश गर्नुअघि उनले पहिचानकै विषय उठाएर स्वतन्त्र उमेदवारी दिएकै हुन् ।  रास्वपालाई पनि पहिचान विरोधी हो भन्ने प्रचार हुने गर्दछ । लिम्बु समुदायबाट उमेदवार बने पनि मिलनलाई अवसरवादको ट्याग लाग्ने गरेको छ । 

माओवादी पार्टी निकट भएर काम गरेका उनलाई आक्षेपहरू पनि उत्तिकै लाग्ने गरेका छन् । 

रास्वपा उमेदवार लिम्बु पहिचान एक दल वा एक व्यक्ति विशेष भन्दा पनि सिङ्गो देशले सोच्ने र विचार गर्ने विषय भएको तर्क गर्छन् । बाह्रखरीसँग संवाद गर्दै उनले पहिचानको मुद्दा इलामको मात्र नभएको र सिङ्गो देशलेनै न्यारेटिभ बनाउनुपर्ने धारणा राखे ।

“पहिचान के हो र यसको समस्या समाधान कसरी गर्ने सोचेर जानुपर्छ,” उनले भने । 

“यहाँ कुनै पनि दलले पहिचानको विरोध गर्दैन । तर, पहिचानलाई कति फराकिलो बनाउने सबै पहिचान कसरी सुरक्षित गर्नुपर्छ भन्ने हामीले सोच्नुपर्छ,” उनले भने ।

अघिल्लो चुनावमा पार्टीको अवस्था 

वाम किल्ला इलाममा १५ गते उपनिर्वाचन हुँदैछ । इलाम– २ मा संविधानसभा अध्यक्ष समेत रहेका सुवास नेम्वाङको २०७९ भदौ २६ गते निधन भएपश्चात उपनिर्वाचन हुन लागेको हो । ०७९ निर्वाचनमा रास्वपाबाट चुनाव लडेका प्रकाश सापकोटाले एक हजार ३८० मत ल्याएका थिए ।