काठमाडौं । गोरखाकी शर्मिला (नाम परिवर्तन) आइतबार बिहान ११ बजे त्रिपुरेश्वरस्थित परराष्ट्र मन्त्रालय अन्तर्गतको कन्सुलर सेवा विभाग पुगेकी थिइन् । उनी हतारिँदै विभागका महानिर्देशक प्रकाशमणी पौडेलको कोठामा प्रवेश गरेर आफ्नो दुःख बिसाइन् ।
“तपाईँ नआत्तिनोस्,” महानिर्देशक पौडेलले उनलाई ढाडस दिँदै भने, “हामी सक्दो प्रयास गर्छौँ । तपाईँको श्रीमानका बारेमा जानकारी प्राप्त गर्नेबित्तिकै हामी तपाईँलाई सम्पर्क गर्नेछौं ।”
महानिर्देशकको आश्वासनले उनमा केही आशा जगायो । लगभग एक घण्टा कुराकानी गरेपछि उनी रसिला आँखा बनाउँदै विभागबाट बाहिरिइन् ।
“रूसी सेनामा भर्ती हुनुभएको मेरो श्रीमान् दुई महिनादेखि सम्पर्कमा हुनुहुन्न । जानुपर्ने ठाउँ सबैतिर गएँ, तर उहाँ कस्तो अवस्थामा हुनुहुन्छ बताइदिने कोही भएन,” शर्मिलाले बाह्रखरीसँग भनिन् ।
आफ्नो र श्रीमान्को नाम नखुलाउन अनुरोध गर्दै उनले भनिन्, “आज म सबै कुरा भन्छु । मैलै भोगेको जस्तो पीडा अब अरुले भोग्नु नपरोस् !”
शर्मिलाका श्रीमान्ले २०८० साउनको पहिलो साता उनीसँग रूस जाने कुरा गरेका थिए । आफ्नै साथीले उनको श्रीमान्लाई रूस जानको लागि उक्साएका थिए । उनको श्रीमान् रमेश (नाम परिवर्तन) नेपाली सेनाबाट अवकास प्राप्त व्यक्ति थिए । फुर्सदमा भएका कारण र परिवारलाई केही रकमको आवश्यकता परेका उनले रूसी सेनामा भर्ना हुने मुड बनाएका थिए ।
“त्यस्तोमा जानु हुँदैन । तपाईँ नजानोस् । बरु यहीँ केही गरौंला,” श्रीमान् रूस जानुअघि शर्मिलाले धेरै सम्झाएकी थिइन् । तर उनको श्रीमान्ले उनको रोदन सुनेनन् ।
रूस जाने निर्णयमा पुगेपछि रमेश आफ्ना साथीको साथ काठमाडौंको तीनकुनेस्थित एक कन्सल्टेन्सी पुगेका थिए । शर्मिलाले उक्त कन्सल्टेन्सीको नाम बिर्सिइन् तर त्यहाँ जानुपरे पहिल्याउन सक्छिन् रे ।
“रूसी सेनामा भर्ती हुनको लागि पठाउने सम्पूर्ण काम कन्सल्टेन्सीले गरेको थियो,” शर्मिलाले भनिन् ।
कन्सल्टेन्सीलाई सात लाख रुपैयाँ बुझाएपछि काम अगाडि बढेको थियो । त्यसपछि काठमाडौंस्थित रूसी दूतावासले रमेशलाई सात दिनको भिजिट भिसा दियो । कन्सल्टेन्सीले भिसा आउनेबित्तिकै जानुपर्ने बताएपछि रमेशले राम्रोसँग किनमेलसमेत गर्न भ्याएनन् ।
२०८० साउन १० गते रूस जाने हवाई टिकट रमेशको हात पर्यो । उक्त दिन रूसी सेनामा भर्ती हुनका लागि तीनजना सँगै काठमाडौंको त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलबाट जाँदै थिए । ट्रान्जिट कतार थियो ।
“यहाँ बाहिर कसैले सोधे रूस जान लागेको नभन्नू है । यहाँ सादा पोशाकमा प्रहरी पनि हिँड्न सक्छन् । थाहा पाए भने समातेर लग्छन् हामीलाई,” साउन १० गते त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल पुगेपछि रमेशले शर्मिलालाई सम्झाएका थिए ।
रूस जान लागेको तीनको सामूहिक तस्बिर खिचेर रमेशले मोबाइलबाट कसैलाई पठाए । त्यसबारे शर्मिलाले चासो राखेपछि रमेशले भनेका थिए, “भित्र रहेका प्रहरीलाई पठाएको । उनीहरुले यो फोटो हेरेर हामीलाई यहाँबाट भित्र जान सघाउनेछन् ।” प्रहरीको नम्बर कन्सल्टेन्सीले दिएको थियो ।
विमानस्थलमा यस्तो सेटिङ हुन्छ भन्ने शर्मिलाले पहिलोपटक थाहा पाउँदै थिइन् । सबैजना भित्र गइरहेका थिए तर रमेश र उनका दुईजना साथी बाहिरै थिए । केही बेरपछि भित्रबाट एक जना प्रहरी आएर मसिनो स्वरमा सोधे, “तपाईँहरु नै हो रूस जाने ।”
हो– रमेशले भने ।
ती प्रहरीले आफ्नो पछि–पछि आउन आग्रह गरेपछि उनीहरूले त्यसै गरे । उनीहरूलाई चेक नै नगरी भित्र लगियो । शर्मिला त्यहीँबाट फर्किइन् । उनको मन भारी भयो । आँखाबाट आँसु खसिरहे ।
“मेरो श्रीमान्लाई केही नहोस्, छिटो फर्काइदिनोस्,” भगवानलाई सम्झिँदै उनी विमानस्थलबाट बाहिरिइन् । खासमा साउन १० गते बिहान ११ बजेको फ्लाइट रमेशको थयो । तर उक्त दिन उनीहरू काठमाडौंबाट दिउँसो ३ बजेबाट उडेका थिए ।
रमेश र उनका दुई जना साथी साउन ११ गते कतारको दोहाबाट रूसतर्फ लागेका थिए । सोही दिन उनीहरु रूस पुगेका थिए ।
“विमानस्थलमै सेनामा भर्ती हुन सक्ने वा नसक्नेबारे जाँच हुने रहेछ । जाँचमा पास हुनेलाई विमानस्थलबाट बाहिर निकाली तालिमको लागि पठाउने रहेछन् । पास नहुनेलाई विमानस्थलबाट नै कतार हुँदै नेपाल फर्काउने,” रमेशले सुनाएको कुरा शर्मिलाले सम्झिइन् ।
२०८० साउन १३ गते आफू रूसी सेनामा भर्ती भएको जानकारी रमेशले शर्मिलालाई दिएका थिए । मोबाइल धेरै चलाउन नदिने हुनाले रमेशले उनलाई प्रायः भ्वाइस पठाउँथे ।
“गाह्रो अप्ठेरो भएको बताए यता म आत्तिन्छु भनेर होला उहाँ केही भन्नु हुन्थेन,” शर्मिलाले भनिन् ।
२०८० साउन १४ गतेबाट आफ्नो सैन्य तालिम सुरू भएको रमेशले बताएका थिए । तालिमको सुरुवाती दिनमा उनीहरूलाई ‘भीआईपी’ ट्रिट गरिएको थियो रे । प्रायः १५ दिनमा क्याम्प परिवर्तन गरिन्थ्यो । क्याम्प परिवर्तन भएसँगै पाउँदै आएको सुविधा खस्किन्थ्यो ।
आइतबार मात्र छुट्टी पाउने हुँदा रमेशले सोही दिन शर्मिलालाई फोन गर्थे । सुखदुःखका कुरा हुन्थे । रमेशले अन्तिम पटक २०८० असोज २५ गते शर्मिलालाई फोन गरेका थिए ।
“अब हामी चौंथो क्याम्पबाट रेड जोनमा जाँदैछौं । हाम्रो सम्पर्क हुन पनि सक्छ, नहुन पनि । मेरो चिन्ता नलिनू,” रमेशले फोन राखे ।
शर्मिला रून थालिन् ।
“उहाँसँग सम्पर्क नभएको दुई महिनाभन्दा बढी भयो,” शर्मिलाको गला अवरूद्ध भयो ।
एकछिन सुकसुकाएपछि मनलाई दह्रो पार्दै उनले भनिन्, “उहाँको खोजी गर्दिनुपर्यो भनेर कहाँ कहाँ मात्र गइन, तर सहयोग गर्ने कोही पाइन ।”
दुई साताअघि शर्मिला काठमाडौंस्थित रूसी दूतावास पुगेकी थिइन् । उनले त्यहाँ आफ्नो सम्पूर्ण बेलिविस्तार लगाइन् ।
“यहाँबाट केही हुँदैन । यहाँ यस्तै समस्या लिएर दिनको सय जना जति आउँछन्,” दूतावासका एक अधिकारीले भनेपछि शर्मिला निराश हुँदै फर्केकी थिइन् ।
यसबीचमा श्रीमान्सँगै रूस गएका अन्य नेपालीका परिवारलाई पनि उनले सम्पर्क गरिन् ।
उनले थाहा पाइन्– श्रीमान्सँगै रूसी सेनामा भर्ती भएका बुटबलका एक जना युवक पनि बेपत्ता रहेछन् । उनको श्रीमतीको अवस्था पनि उनको जस्तै रहेछ ।
शर्मिलाले श्रीमान्को खोजी गर्ने क्रममा रूसी सेनामा भर्ती भएका एक जना युवाको नम्बर पाइन् । ती युवाले भने, “हामी १८ जना आएका थियौं । युद्धमा एकैदिन ९ जना मारिए । बाँकी यतै छन् । म घाइते भएकोले अहिले अस्पतामा उपचार गराइरहेको छु ।”
उपचार सकिएपछि आफू नेपाल फर्किने ती युवकले बताए ।
ती युवाले शर्मिलासँग भन्दै थिए, “यहाँ हामी नेपालीहरूलाई केही भइहाले रूसीले हेर्दैनन् । नेपालीले नै भेटे भने अस्पताल पुर्याउँछन्, तर त्यसै अलपत्र भइन्छ । मलाई पनि घाइते भएको पाँच दिनपछि नेपालीले भेटेर अस्पतालसम्म पुर्याएका थिए । रूसीलाई केही मतलब छैन । कोही यहाँ आउन लागेको छ भने, नजान भन्दिनू होला ।”
काभ्रेका युवकको कुरा सुनेपछि शर्मिला छाँगाबाट खसेजस्तै भइन् । उनको मनमा अनेक तर्कना आउन थाले । श्रीमान्को बारेमा अनेकथरी कुरा खेल्न थाले । आफूलाई सम्हाल्दै आइतबार उनी त्रिपुरेश्वरस्थित कन्सुलर सेवा विभाग पुगेकी थिइन् ।
“यो दुई महिनामा मैले भोगेको जस्तो पीडा अरूले भोग्न नपरोस् । खाना खान मन लाग्दैन । निद्रा लाग्दैन । कहाँ जाउँ कसो गरूँ, खाली छटपटी मात्र हुन्छ,” शर्मिलाले आँशु पुछिन् ।
उनले अनुरोध गरिन्, “प्रहरीले मात्र विमानस्थलमा कडाइ गरिदिने हो भने पनि हामी जस्ताले दुःख पाउने थिएनौं ।”
-1716278128.jpg)
-1734691541.jpg)
-1718633678.jpg)
