काठमाडौं । नेकपा (माओवादी केन्द्र) केन्द्रीय समिति बैठकमा भ्रष्टाचारीलाई कारबाही गनुपर्नेदेखि पार्टी नेतृत्व जनताले नै छान्नुपर्नेसम्मको आवाज उठेको छ । १३ महिनापछि कमलादीस्थित प्रज्ञा भवनमा बसेको बैठकमा अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल 'प्रचण्ड'ले प्रस्तुत गरेको राजनीतिक तथा सांगठनिक प्रतिवेदनमाथि धारणा राख्ने क्रममा नेताहरूको त्यस्तो आवाज सुनिएको हो । 

पहिलो दिन प्रधानमन्त्रीसमेत रहेका प्रचण्डको प्रतिवेदनमाथि र समसामयिक विषयमा १८ जना केन्द्रीय सदस्यले धारणा राखेका छन् । बैठकमा नाम टिपाउने केन्द्रीय सदस्यहरूलाई बोल्नका लागि पाँच मिनेटको समय दिइएको छ ।

मंगलबारको पदाधिकारी बैठकले केन्द्रीय समिति फेसबुमार्फत लाइभ गने निर्णय गरे पनि आजै बिहान बसेको स्थायी कमिटी बैठकले लाइभ गर्न अस्वीकार गर्‍यो । तर, यसअघि राजनीतिक प्रतिवेदनमाथि समूहमा छलफल हुने गरेकोमा अहिले बैठकमा नै केन्द्रीय सदस्यहरूले धारणा राख्न पाएका छन् ।  

बैठकमा अधिकांश नेताहरूले पार्टी संगठन निष्क्रिय भएको, जनप्रतिनिधिले पार्टीको काममा बेवास्ता गरेकोलगायतका विषय पनि उठाएका छन् । बैठकमा अध्यक्ष स्वयम्ले पार्टी पार्टीजस्तो नभएको बताए ।

पहिलो दिनको बैठकमा समसामयिकदेखि जनजीविकाको सवालसम्मका विषय उठान भएका छन् । 

बैठकमा अध्यक्षले प्रतिवेदन प्रस्तुत गरे पनि केन्द्रीय सदस्यलाई उपलब्ध नगराउँदा उनीहरूले प्रतिवेदनबिना नै आफ्नो धारणा राखेका छन् । 

भ्रष्टाचारीलाई छाड्न नहुने आवाज

बैठकमा आफ्नै पार्टी र अरू जुनसुकै ओहोदाका व्यक्ति परे पनि कारबाही हुनुपर्ने माग नेताहरूले गरेका छन् । आजको बैठकमा नेताहरूले आफ्नै पार्टीबाट सुन तस्करी काण्डमा नाम मुछिएका नेताहरूको नाम भने उच्चारण गरेनन् । तर, सम्रगरूपमा सुनसहित ललिता निवास जग्गा प्रकरण, नक्कली शरणार्थी प्रकरणका भ्रष्टाचारीलाई कारबाही गर्नुपर्ने आवाज उठेको छ । 

“जहाँसम्म छानबिनको सियो पुग्छ  । भित्रको होस् वा बाहिरको होस् । हाम्रा र अर्काको भन्ने कुरा भएन । जनताले बुझ्ने गरी छानबिन हुनुपर्छ । दोषीलाई कारबाही हुनुपर्छ भन्ने कुरा उठेको छ । कसैले पनि व्यक्तिको नाममा प्रवेश गर्नुभएको छैन,” केन्द्रीय सदस्य हिमाल शर्माले भने । 

त्यस्तै, नेता पेशल खतिवडाले पनि आज बोल्ने अधिकांश सदस्यले पार्टीकै जुनसुकै व्यक्ति परे पनि कारबाही हुनुपर्ने आवाज उठेको बताए । 

“अधिकांश सदस्यबाट भ्रष्टाचारमा मुछिएर  दोषी देखिएका पार्टीकै भए जो कोहीलाई कारबाही गर्नुपर्छ भन्ने कुरा उठाउनुभएको छ । कसैको नाम उच्चारण भएको छैन,” उनले बाह्रखरीसँग भने । 

बैठकमा अध्यक्ष प्रचण्डले पनि सुशासनको अभियान सरकार नै छाड्नुपरे पनि नरोकिने बताएका छन् । उनले भ्रष्टाचारविरुद्ध सरकारको अभियानले राम्रो सन्देश दिएको पनि बताए । 

“भ्रष्टाचारविरुद्धको अभियान चलिरहन्छ । हामी कुनै सम्झौता गर्दैनौँ । सरकार छाड्ने विषयमा यसको कुनै साइनो रहँदैन,” प्रचण्डले बैठकमा भनेका छन् । 

'प्रचण्ड पनि बाकस थाप्न तयार हुनुपर्छ, कार्यकताले चुन्न पाउनुपर्‍यो'

बैठकमा हिमाल शर्माले नेतृत्व कार्यकताले चुन्न पाउनुपर्ने धारणा राखेका छन् । आजको बैठकमा उनले अध्यक्षसमेत रहेका प्रधानमन्त्री प्रचण्ड पनि कार्यकर्ताबाट चुनिनुपर्नेमा जोड दिए । 

“संगठन निर्माणमा यो तरिकाले हुँदैन । कार्यकतादेखि नेतृत्व चुन्न पाउनुपर्छ । अध्यक्ष प्रचण्ड पनि बाकस थाप्न तयार हुनुपर्छ । यो नभए माओवादी पार्टी बन्दैन,” उनले बैठकमा भनेका छन् । 

कार्यकारी राष्ट्रपतिको वकालत गर्ने पार्टीले संगठन नै तदनुरुप नभएको भन्दै उनले कार्यकर्ताले प्रत्यक्ष चुन्न पाउनुपर्ने माग गरे ।

“अध्यक्षलगायत पदाधिकारी निर्वाचनद्वारा मात्रै जान तयार हुनुपर्छ । हामीले कार्यकारी राष्ट्रपति भन्छौँ,” बैठकमा राखेको धारणाबारे उनले बाह्रखरीसँग भने, “ संगठन त्यस अनुसार भएन । कार्यकर्ताले प्रत्यक्ष चुन्ने व्यवस्था सिर्जना गरौँ । हामी कांग्रेस एमालेभन्दा पनि धेरै भयौँ ।”

'संवैधानिक निकायमा महिला कम भए, पार्टीको नयाँ कार्यक्रम चाहियो'

बैठकमा सल्यानकी टीका बुढाथोकीले संवैधानिक निकायमा ३३ प्रतिशत महिलाको सहभागिता नगराएको भन्दै आपत्ति जनाएकी छन् । उनले पार्टीमा पनि महिलाको संख्या कम भएको भन्दै त्यसलाई बढाउनुपर्ने माग राखिन् । 

“संविधान अनुसार संवैधानिक निकायमा ३३ प्रतिशत सहभागिता गराउने भनिएको छ । हाम्रो पार्टीको कमी छ । त्यो पूरा गर्नुपर्‍यो, ” उनले बैठकमा भनेकी छन् । 

त्यस्तै, उनले बैठकमा सहकारीबाट पीडितहरूको पक्षमा सरकारको ध्यानकर्षण गराइन् । काठमाडौं मुख्य ठाउँमा पीडितले पाल टाँगेर बस्नु लजास्पद भएको उनको भनाइ थियो । 

“सहकारी पीडित जनता पालमा बसेका छन् । माइतीघरमा त्यति धेरै आन्दोलित छन् । मन्त्रीहरू त्यो बाटो हिँड्नुभएको छ कि छैन । प्रधानमन्त्री त्यो बाटो हिँड्नुुुहुन्छ कि हिँड्नुहुन्न ? सम्बन्धित मन्त्रीले त्यो जानकारी दिनुभएको छैन ?,” उनले प्रधानमन्त्रीलाई समेत प्रश्न गरिन् । 

बुढाथोकीले तीन महिने पार्टी अभियानका नाममा केन्द्रबाट लाद्ने काम नगर्न सुझाएकी छन् । अभियानमा प्रशिक्षण, संगठन बनाउने मात्रै भनेर जनताको आकर्षण नहुने भएकाले नयाँपन ल्याउन सुझाइन् । अध्यक्ष प्रचण्डले प्रस्तुत गरेको प्रतिवदेनमा तीन महिने अभियानका लागि नेताहरूलाई वडासम्म खटाउने उल्लेख छ । 

“पार्टी अभियानको नाममा केन्द्रबाट लादेको जस्तो गर्नुहुन्न । संगठन, विचार राजनीति भुत्ते भएको छ । अभियानमा माथिबाट नयाँपन ल्याएर मात्रै खटाउनुस् । विचार, सिद्धान्त, श्रम गर्ने, लेबी उठाउने कुराले मात्रै अब थेग्दैन,” बैठकमा राखेको धारणाबारे उनले बाह्रखरीलाई सुनाइन्, “जनतालाई अब त्यसरी आकर्षित गर्न सक्दैनौँ । प्रशिक्षण दिने र नेतृत्व बनाउने भन्ने कुराले थेग्न सक्दैन । नयाँपन चाहियो ।”

दोहोरो जिम्मेवारीमा आपत्ति

केन्द्रीय सदस्य मानसिंह मानले नेताहरू सहरमुखी बनेको गुनासो गरे । सहर केन्द्रित हुने र गाउँमा जानेलाई पनि एउटै टोकरीमा नराख्न आग्रह गर्दै काम नगर्नेलाई कारबाही गर्न माग समेत गरेका छन् । 

“पार्टीमा निर्णय हुने र कार्यान्वयमा जाँदा फितलो भइरहेको छ । फिल्डमा नेता हुनुहुन्न । नेतृत्वको वरिपरि केन्द्रित हुने चलन बढेको छ । गाउँ छाडेर सहरमुखी बने । त्यसको ठोसरूपमा जिम्मेवारी तोक्नुपर्‍यो,” उनले बैठकमा भने, “त्यो काम फत्ते नगरेमा के गर्ने ? कारबाहीको पनि यवस्था हुनुपर्छ । त्यो आधारमा गरिए मात्रै जवाफदेही हुन्छ ।”

उनले जनतालाई मात्रै भनेर समाजवाद नआउने भन्दै नेतृत्वबाटै त्यसको अभ्यास गर्न सुझाव दिए । 

“जनतालाई भनेर मात्रै समाजवाद आउँदैन । समाजवादी अभ्यास त पहिले आफूभित्र गर्नुपर्‍यो । पार्टी कमिटीभित्र लागु गर्नुपर्‍यो,” उनले बैठकमा भने । 

उनले दोहोरो जिम्मेवारीले पार्टी र सरकारको काममा असर परेको भन्दै उक्त समस्याको समाधान गर्न माग गरेका छन् । पार्टीको नेतृत्व र सरकारको जिम्मेवारी एउटै व्यक्तिलाई दिन नहुने माग उनको छ । 

“दोहोरो जिम्मेवारीले गर्दा निरन्तर पार्टीको काम गर्दा सरकारको काम ओझेलमा पर्ने भयो । सरकारको काममा ध्यान दिँदा पार्टी ओझेलमा पर्‍यो । त्यही कारण हरेक कमिटीका बैठक समयमा हुन नसकेका छैनन् । एउटै व्यक्ति गाउँपालिका अध्यक्ष छन् । तिनै मान्छे वडााध्यक्ष, प्रदेश मन्त्री छन् । केन्द्रमा पनि त्यस्तै भयो,” उनले बैठकमा भने, “सबैतिर यो चरणमा पार्टी र यो चरणमा यसले सरकार हेर्ने भनेर पार्टीले जिम्मेवारी तोक्यो भने पार्टी र सरकार चुस्त हुन्छ । त्यो गर्नुपर्‍यो । भूमिका पूरा गर्नुपर्‍यो ।”

'विदेशमा रहेकाले मत पठाए, साइबार दस्ता बनाऔँ'

केन्द्रीय सदस्य सुरेन्द्र बस्नेतले विदेशबाट पैसासँगै मत समेत आउने भन्दै त्यसमा ध्यानदिनुपर्ने औँल्याएका छन् । पार्टीहरू पुरानै सोचबाट माथि उठनुपर्ने सुझाव उनको छ । 

“६० लाख मान्छे विदेशमा छन् । पहिले तिनीहरूले पैसा मात्रै पढाउँथे । सामाजिक सञ्जालका कारण उनीहरूले अहिले पैसा मात्रै पठाउँदैनन् । उनीहरूले विचार, मत, धारणा, यसमा भोट हाल्नु भनेर पठाउँछन् । यसमा भोट नहाल भनेर पनि पठाउन थालेका छन्,” बस्नेतले बैठकमा भने, “नेपालको परम्पराग सोच्ने तरिका, समाजको व्यवस्था, राजनीतिक, अर्थव्यवस्थामा परिवर्तन आएको छ । तद्अनुसार राजनीतिक पार्टी र नेतृत्वले त्यो आधारमा दृष्टिकोण नबनआए आउटडेटेड हुने सम्भावना छ । पछिल्लो हावालाई बुझेर अघि बढ्नुपर्छ ।”

उनले नेतृत्वको देवत्वकरण र आलोचना मात्रै नगर्न नेताहरूलाई आग्रह गरे । “नेतृत्वको देवत्वकरण र आलोचना नै पार्टी काम हो भन्ने यी दुवै कुरा गलत छ,” बस्नेतले बैठकमा भनेका छन्, “सहीको समर्थन र गलतको आलोचना गर्नुपर्छ । आफ्नो भागमा परेको काम गर्नुपर्‍यो ।”

बस्नेतले सामाजिक सञ्जालमा प्रत्येक प्रदेशमा पाँच सयको संयन्त्र बनाउन पनि सुझाएका छन् । 

“सातवटा प्रदेशमा सूचना प्रविधि साइबार, समाजिक सञ्जालबाट प्रतिवाद गर्न प्रत्येक प्रदेशका पाँच सय दस्ता बनाउनुपर्‍यो । समय बदलिएको छ । कुनै बेला लड्ने हतियार अरू थिए भने आजको हतियार त्यो हो,” बैठकमा राखेको धारणा बाह्रखरीलाई सुनाए, “सही कुरालाई स्थापति र गलत कुरालाई प्रतिवाद गर्न संयन्त्र बनाउनुपर्‍यो ।”