काठमाडौं । काठमाडौं महानगरपालिकाका मेयर बालेन्द्र शाह (बालेन) डोजरसहित मैदानमा उत्रिएपछि घरधनी आफैले अवैध संरचना हटाउन थालेका छन् । नक्सापासविपरीत अण्डरग्राउण्ड पार्किङमा राखिएका पसल, टहरालगायत व्यापारिक प्रयोजन घरधनी आफैले हटाउन थालेका हुन् ।
 
महानगरले दैनिक अवैध संरचना निर्माण गर्ने घरधनीमाथि अपरेसन थाल्दा उनीहरुले समय माग गरेको महानगर सहरी सुव्यवस्था विभागका प्रमुख सुरज शाक्यले बताए । 

“न्युरोड, बानेश्वर, वनस्थली–ढुंगेधारा क्षेत्रमा अपरेसन भइसकेको छ । न्युरोड क्षेत्रमा व्यापारीलाई अल्टिमेटम दिएर छाडिएको छ,” शाक्यले भने, “अर्केड कम्प्लेक्स, रुप फेसन र माछापुच्छे« बैंकले सञ्चालन गरेको अवैध संरचना आफै हटाएका छन् ।”

नक्सापासविपरीत अन्डरग्राउन्डमा व्यापार व्यवसाय चलाउँदा आफूहरु डोजर चलाएर भत्काउन बाध्य भएको महानगरका नगर प्रहरी प्रमुख एसपी राजुनाथ पाण्डेले बताए । उनले हाल घरधनीहरुले आफै हटाउने भनेपछि लिखित कागजसहित अल्टिमेटममा छोडिएको बताए ।
 
“नगर प्रहरीको अल्टिमेटम सकिएपछि पुन व्यापारिक क्षेत्रमा अपरेसन हुन्छ । अल्टिमेटमपछि पनि अन्डरग्राउन्डको अवैध व्यापार नहटाएको पाइए नगर प्रहरी टोलीले हटाउँछ, भत्काउँछ,” एसपी पाण्डेले भने, “आवश्यकता अनुसार घरधनी र व्यापारीले अटेर गरे डोजर पनि चल्छ ।” 

डोजरसहित मैदानमा उत्रिएका बालेनले अवैध संरचना भत्काउँदा पीडित भएकाहरुलाई सम्बन्धित घरधनीले नै क्षतिपूर्ति दिनुपर्ने बताएका थिए । पार्किङमा धेरै आम्दानी नभएको भन्दै घरधनीले अवैध संरचना बनाएर पसल सञ्चालन गर्न बाध्य बनाएको भन्दै व्यापारीहरु असन्तुष्ट छन् ।
 
महानगरले भत्काएका संरचनाहरुको व्यवस्थापन र सरसफाइ पनि घरधनीले नै गर्नुपर्ने एसपी पाण्डेले बताए । हाल कोटेश्वर, बानेश्वर, सुविधानगर, तीनकुने, न्युरोड, रत्नपार्क, भोटाहिटी, महाराजगञ्ज, बालाजु, कलंकी, चाबहील र जोरपाटी क्षेत्रका व्यापारीहरुले आफै अवैध संरचना हटाउन थालेका उनले बताए ।

नबिल बैंक न्युरोड शाखा, बी एण्ड बी कम्प्लेक्स, सुरज अर्केड, रुप फेसन, माछापुच्छ्रे बैंक न्युरोड शाखा पनि घरधनी आफैले हटाएको एसपी पाण्डेले बताए । त्यस्तै, न्युरोडस्थित बिरा कम्प्लेक्सको अन्डरग्राउन्ड गोदाम प्रयोजनमा ल्याउने गरी नक्सा पास भएको खुलेको छ । 
 
महानगरले साउन १ गते ३५ दिने अल्टिमेटम जारी गर्दै महानगरभित्रका अन्डरग्राउन्डमा सञ्चालित अवैध संरचना हटाउन भनेको थियो । बालेनले सुरुमा नर्भिक इन्टरनेसनल अस्पतालले बनाएको अवैध टहरादेखि सुरु गरेका थिए । तर, सर्वोच्च अदालतले तत्काल नर्भिकको टहरा नहटाउन अल्पकालीन आदेश जारी भएपछि बालेन झस्किएका थिए ।
 
नर्भिकको संरचना हटाउन नमिलेपछि नयाँ तरिकाबाट अघि बढेका बालेनले भदौ ६ गतेदेखि बानेश्वर क्षेत्रका अवैध संरचनामा डोजर चलाए । सुनधारास्थित काठमाडांै मल, न्युरोडको आरबी कम्प्लेक्स, बानेश्वरस्थित अल्फाबिटा कम्प्लेक्स र बालाजु–ढुंगेधारा क्षेत्रका अवैध संरचनामा महानगरको डोजर चलेको थियो ।
 
ठाउँको ठाउँ ‘एक्सन’मा उत्रँदै आएको बालेनको टोली अहिले अल्टिमेटममा झरेको छ । बालेनको निर्देशनमा नगर प्रहरीले काम गर्दै आएको छ । आइतबार भने रत्नपार्क–भोटाहिटीको अवैध संरचनामा नगर प्रहरीको हम्मर बजारिएको थियो । चार दिनदेखि बालेन फिल्डमा निस्किएका छैनन् । तर, अवैध संरचना हटाउने/भत्काउने अभियान जारी छ ।
 
वान ९९ कम्प्लेक्स, महर्जन कम्प्लेक्समा पनि नगर प्रहरी टोली पुग्नेछ । विशाल बजार बसन्तपुरतर्फको भवनको नक्सापासको लागि पनि महानगरले २४ घण्टे अल्टिमेटम दिएको थियो । सो अल्टिमेटम हिजो नै सकिसकेको छ । 

महानगरभित्रका ३०० बढी व्यापारिक भवनहरुमा अवैध संरचना बालेनको निशानामा छन् । 

भवन निर्माण मापदण्ड २०६४ अनुसार व्यावसायिक सार्वजनिक भवन, तारे होटल, सिनेमा हल, थियटर, व्यापारिक कम्प्लेक्स, नर्सिङ होम, पोलिक्लिनिक, सरकारी/अर्धसरकारी कार्यालयका लागि जमिनको २० प्रतिशत भाग पार्किङको लागि छुट्याउनुपर्छ । त्यस्तैै, स्कुल, क्याम्पसजस्ता शैक्षिक संस्थाका लागि १५ प्रतिशत भाग छोड्नुपर्छ ।

भवन निर्माण मापदण्ड २०७५ अन्तर्गतको बेसमेन्टसम्बन्धी व्यवस्थामा बेसमेन्टसहितको नक्सापासको हकमा पुरानो सहरी क्षेत्रमा जमिनमुनि एक तल्ला मात्रै बेसमेन्ट र अन्य क्षेत्रको हकमा जमिनमुनि दुई तलासम्मको बेसमेन्ट निर्माण गर्ने भएमा सधियार तर्फको सेट ब्याक कम्तीमा तीन मिटर छोड्नुपर्छ । 

व्यापारी र घरधनीले महानगरको अवैध संरचना हटाउने अभियानलाई साथ दिएर आफै हटाउन एसपी पाण्डेले आग्रह गरेका छन् । अवैध संरचना हटाउने महानगरको अभियान जारी रहेकोे विभागीय प्रमुख शाक्यले बताए ।