काठमाडौं । गर्मीयामसँगै लामखुट्टेजन्य रोगको जोखिम बढेको छ । विशेषगरी, तराईका जिल्लाहरूमा यही समयमा डेंगुको प्रकोप देखिने गरेको छ । तर, इपिडिमियोलोजी तथा रोग नियन्त्रण महाशाखाको तथ्यांकअनुसार पछिल्ला वर्षहरूमा पहाडी जिल्लाहरूमा समेत डेंगुको संक्रमण बढ्दो क्रममा छ । 

सन् १०१९ मा मात्रै नेपालमा ७ हजार ३७० जनामा डेंगु संक्रमण देखिएको थियो, भने ६ जनाको मृत्यु भएको थियो । तीमध्ये ३ हजार ९२९ केस बाग्मती प्रदेशका जिल्लाहरूमा भेटिएको थियो । 

विश्व स्वास्थ्य संगठनका अनुसार विश्वमा ३९ करोड मानिस डेंगु संक्रमित हुने गरेका छन् त्यसमध्ये ७० प्रतिशत नागरिक एसियाली मुलकका छन् । डेंगु संक्रमणबाट विश्वमा प्रत्येक १२ मिनेटमा एक जनाको मृत्यु हुने गरेको र यो बालबालिकामा हुने मृत्युको प्रमुख एक कारण पनि रहेको संगठनको तथ्यांक छ ।

संक्रमण भएको कसरी थाहा पाउने ? 

डेंगु ‘एडिस्’ नामक पोथी लामखुट्टेको टोकाइबाट हुने संक्रमणजन्य रोग हो, यो लामखुट्टेले दिउँसो टोक्ने गर्दछ । यो लामखुट्टे शहरी वातावरणमा घरकै वरिपरि रहने गर्दछ । डेंगु संक्रमण भएमा १०४ डिग्री फरेनहाइटभन्दा बढी ज्वरो आउने, टाउको धेरै दुख्ने, बान्ता आउने, आँखाको पछाडिको भागमा दुख्ने, शरीरका विभिन्न भाग सुन्निने, रातो हुने, मांसपेशी तथा जोर्नीहरू दुख्नेजस्ता लक्षणहरू देखिन्छन् । 

मानिसबाट मानिसमा सर्छ  ?

विश्व स्वास्थ्य संगठनका अनुसार डेंगु संक्रमण मानिसबाट मानिसमा प्रत्यक्षरूपमा सर्दैन । तर, यदि, संक्रमित व्यक्तिलाई टोकेको लामखुट्टेले दोस्रो व्यक्तिलाई पनि टोकेमा संक्रमण सर्ने फैलाउने सम्भावना रहन्छ । डेंगुको कुनै विशेष उपचार छैन तर अस्पतालहरूमा नियन्त्रणका उपायहरूमार्फत् डेंगुको उपचार गरिन्छ । 

कसरी बच्ने ? 

लामखुट्टेको टोकाइबाट बच्नु नै डेंगु संक्रमणबाट बच्ने मुख्य उपाय हो । घर वरिपरि पानी जम्न नदिनु, लामखुट्टे बस्नसक्ने झाडीहरू सफा गर्नु, गमला, टायर आदिमा पानी जमाएर नराख्नु नै लामखुट्टेको टोकाइबाट बच्ने उपाय हुन् । त्यस्तै, डेंगु सार्ने लामखुट्टेले दिउँसोको समयमा टोक्ने भएकाले घरमै रहँदा वा बाहिर काममा निस्कँदा शरीर ढाक्ने तथा हल्का रंगको कपडा लगाउनुपर्दछ  ।