site stats
बाह्रखरी :: Baahrakhari
विचार
Global Ime bankGlobal Ime bank
Nabil Bank Banner adNabil Bank Banner ad
SkywellSkywell
दलहरूलाई सावधानी नयाँ शुभकामना

मुलुकको राजनीति अत्यन्त तरल अवस्थातिर जाँदैछ । जानकारहरुले व्यवस्था वा प्रणालीमा स्थायित्व आएको अनुभूति गरेका छैनन् । नेपालको संविधान, २०७२ बनेपछि प्रणालीप्रति राखिएको स्थायित्वको विश्वास क्षणिकजस्तो लाग्दैछ । किन यस्तो भयो ? 
विश्वका अधिक देशमा स्थायित्व दिएको लोकतान्त्रिक प्रणाली नेपालमा भने फेरि किन तरल लाग्न थालेको हो ? प्रणालीको दोष कि राजनीतिक नेतृत्वमा रहेको प्रवृत्तिको दोष ? सुनिदैछ, संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्रात्मक अभ्यासमाथि नै प्रश्न तेर्सिएका छन् । 

नेपालमा स्थापित अहिलेका राजनीतिक दल, नेतृत्व र जनताले बारम्बार प्रजातन्त्रको लागि संघर्ष गरे । बारम्बार स्थापित पनि गरे तर स्थायित्वको प्रत्याभूति अझैसम्म भएन र विरक्ति अहिले पनि घट्नेभन्दा बढ्नेतिर गएको सुनिन्छ । 

नेपालको भूअवस्थिति र जनमतले प्रजातन्त्रलाई आवश्यक मानेको छ र बारम्बार अनुमोदन पनि गरेको छ । समग्रमा यहाँ लोकतान्त्रिक प्रणालीको विकल्प छ भन्ने पनि लाग्दैन । उदाहरणस्वरुप केन्द्रीकृत अधिनायकत्वमा विश्वास गर्ने कम्युनिस्टदेखि विगतको राजशाहीले पनि प्रजातन्त्रकै वाणी बोल्नु परेबाट पुष्टि हुन्छ । 

KFC Island Ad
NIC Asia

यसरी हेर्दा हाम्रो सन्दर्भमा पनि सर्वस्वीकार्य सुनिएको लोकतन्त्र बारम्बार धरापमा परेको देखिन्छ । गणतन्त्रात्मक संविधानअघिको राजतन्त्रले प्रजातन्त्र भन्ने तर प्रजातन्त्रकै खिलाप चल्ने नीति लिएको राजनीतिक वा सामाजिक ठम्याइ थियो । यही ठम्याइ राजतन्त्र अन्त्यको प्रमुख कारण बन्यो । 

राजतन्त्र गयो । संघीय, समावेशी, लोकतान्त्रिक, गणतन्त्र  र धर्म निरपेक्ष राज्य व्यवस्था स्थापित गरियो । यस्ता बहुल मान्यता र उदार संविधान प्रत्याभूत प्रणालीप्रति केही वर्षभित्र किन नागरिक अपनत्व स्खलित भयो ? यस व्यवस्थाका पक्षधर र स्थापित अहिलेका राजनीतक दलहरुले गम्भीरता साथ सोच्नुपर्ने चुनौती देखिएको छ । 

Royal Enfield Island Ad

उल्लिखित सामाजिक विरक्ति कल्पनाको सविस्तार व्याख्या होइन, अहिले प्रस्टै देखिएको यथार्थ हो । दलगत सत्ता र सरकारी सत्तासँग प्रत्यक्ष टाँसिएका समर्थक कार्यकर्ताका भनाइले अहिलेको यथार्थ बोल्दैन र तिनको बोली ज्यादै अविश्वसनीय ठान्ने जमात निकै ठूलो हुँदै गएको परिदृश्य देखिँदै छ । 

सत्ताधारीहरुको भीषण भाषणमा उपस्थित मानिस देखेर दल वा तिनका नेताले आफ्नो विश्वसनीयताको परख र उच्च मूल्यांकन गरेका छन् भने त्यो ठूलै भ्रम हो । कुनैबेला राजा ज्ञानेन्द्र देश दौडाहामा थिए र मानिसको जमघट देखेर उनी आफ्नो लोकप्रियता र शक्तिको दम्भ अनुभूत गर्दै थिए तर त्यही राजा फालिने बेला त्यो भिड उनीसँग होइन अन्तै थियो । त्यो प्रतिबद्ध उपस्थिति थिएन बरु दर्शकदीर्घाको भिडभाड थियो । 

भुइँ हिड्न छोडेका र वातानुकूलित गाडीको अपारदर्शी कालो सिसाभित्र बसेका सत्ताधारी फक्कड भेषमा चिया, चौतारी र खेत, खलियानमा पुगुन् वा सामान्य नागरिककै बाटो हिँडुन् अनि तिनलाई सुनून् बल्ल थाहा हुन्छ भुइँ मान्छेको विरक्ति । दलकै भुइँ कार्यकर्ताको निराश विरक्तिसमेत यही क्रममा छरपस्ट भेटिनेछ । 

अविश्वास, निराशा, अभाव र कुण्ठाजन्य विरक्ति विद्रोहको विस्फोटक भुङ्ग्रो सरह संग्रह भइरहेको छ । यो भुँग्रो विस्फोट भए अहिलेका स्थापित दलहरु वा प्रणालीका स्वघोषित रक्षकहरु त्यही धुँवामा धुमिल हुन बेर छैन । सरकारमा बसेका वा बसी सकेका र पुनः बस्ने सपना सजाएका जो सुकै किन नहुन् ?  

स्वीकार नगर्नु एउटा कुरा होला, दम्भले त्यसो गर्न पनि नमान्ला तर विरक्ति विद्रोहको चित्र स्पष्ट नै देखिन थालेको छ । त्यस्ता दिनको यथार्थ अत्यन्त भयावह आउने नै छ । तरल राजनीति अविश्वसनीय हुनै नै भयो । निकट नसुध्रिए जतिसुकै टालो हाले पनि, टाले पनि अर्थनीति असफल साबित हँुदैछ । गरिबी, अभाव, असुरक्षा र चर्को महँगीले थला परेको समाजले अहिलेका नेतालाई पक्कै धन्यवाद दिनेछैन । 

हुनेखाने भएकाले हुँदा खानेहरुलाई कुराले कहिलेसम्म, कतिपटक ढाँट्ने ? हुँदा खानेले तिनलाई कहिलेसम्म पत्याउने ? हद नाघ्दै छ । भ्रष्टाचार छ, सुशासन छैन । पारदर्शी सत्ताको लोकतान्त्रिक जनअपेक्षा अधुरो, मधुरो जे भन्नोस् अपूरै छ । सन्तोष लिने र खुसी मनाउने ठाउँ कहाँ छ ? सत्ताधारी दलहरुसँग पनि यस्ता प्रश्नको सायद सही जबाफ छैन । 

संघीयता, लोकतन्त्र, समावेशिता र गणतन्त्र स्वयं साध्य होइनन्, साध्य बनाइनुपर्छ । साध्य नबनाइँदासम्म यी साधनमा सीमित हुन्छन् । साध्य त यस्ता मान्यताको प्रतिफल भुइँ तहमा पुग्नु, पुर्याइनु हो, जरा सिञ्चित गरिनु हो । 

अहिलेका ‘कथित’ स्थापित राजनीतिक दलहरुलाई सत्य स्वीकार्न सहज छैन । ती यथार्थ भन्दैनन् रकमी भाषा बोल्छन् र तथ्यांक अर्थात् परे मिथ्यांक भन्छन् । नेपाली कांग्रेस, नेपाल कम्युनिस्ट पार्टीका एमाले, माओवादी केन्द्र, एकीकृत समाजवादी र जसपा, लोसपा केही तलमाथि होला तर समग्रमा सबै यही लाइनमा लामबद्ध सुनिन्छन् । 

राजनीति, नेता र दल अविश्वसनीय हुँदैछन् कि छैनन् ? अर्थतन्त्र जोखिमको ओरालो लागेको हो कि होइन ? महँगाइ थेगी नसक्नु भएको छ कि छैन ? अर्थमन्त्री सफल हुन् कि असफल ? राजनीतिक झगडा कति नैतिक, कति अनैतिक ? यस्ता यावत् प्रश्नको उत्तर नकारात्मक नै आउँछ र विरक्ति जन्माउँछ । तर यिनै प्रश्न ती नेता, मन्त्री वा ओहोदाधारीलाई सोधियो भने भन्छन् – निराश हुनुपर्दैन, उपलब्धि छ । सत्तापक्ष र प्रतिपक्षको उत्तर चाहिँ यस्ता प्रश्नमा सदाबहार उल्टो सुनिन्छ । सत्ताले होइन भन्छ र प्रतिपक्षले हो भन्छ । यथार्थ कहाँ लुक्यो ? 

समष्टिमा नेपाली राजनीति र अर्थतन्त्रमा समेत आएको यावत् जोखिमले क्रमशः विद्रोह बोल्दैछ । त्यस्तो विद्रोह जसले अहिलेको व्यवस्थापनलाई भस्मिभूत गर्दिन सक्छ । त्यसपछि हुन्छ के ? विद्रोहजन्य भुङ्ग्रोमा पुनः एकपटक नेपाली जनता पर्नेछन् । 

अबको विद्रोह अहिलेको संस्थापनविरुद्ध हुने हो, व्यवस्था र व्यवस्थापनविरुद्ध हुने हो । तीबाहेक अब अरु कोसँग हुन्छ त विद्रोह ? त्यसपछि मुलुक कुनै प्रकारको तानाशाही दुश्चक्रमा पुनः फस्ने सम्भावना छ । अहिलेका स्थापित दलहरु यही आउँदो चुनौतीप्रति सावधान हुनुपर्ने देखिन्छ । 

दक्षिणतिर उर्लिएको धार्मिक कट्टरवाद (हिन्दुत्ववादी राजनीति) वा उत्तरतिर जरा गाडेको कम्युनिस्ट अधिनायकवादी राजनीतिमध्ये कुनै एकको बाछिटामात्रै होइन, भेलै यहाँ आउन सक्छ वा यी दुई अतिवादको घर्षणको रापमा यो मुलुक सेकिनेछ । लोकतन्त्र भन्ने दलको औचित्य र अस्तित्व नै अनिश्चित हुनेछ । 

यस्तो अवस्थाको संकेत नेपाली जनताले चाहेर आएको होइन । यहाँका राजनीतिकर्मीले बाटो छोडेर जनतालाई दिग्भ्रमित, निराश र विरक्त बनाएर आएको हो । समय बाँकी छ कि ? नयाँ वर्ष चुनावी वर्ष मानिदैछ । भनिएका आगामी निर्वाचन (हरु) ले देखाउने नै छ । दलहरु सावधान होऊन् । देशवासी नागरिक समक्ष खुला मनले क्षमा मागून् गल्तीप्रति । सच्चिने प्रतिबद्धता गरुन् र सच्चियून् ।

साल बित्यो । विसं २०७८ अब स्मृति भयो । हुने त यही हो नियमित । तर, समयबोधी सन्देश दिन आयो विसं २०७९ नयाँ वर्ष । वर्षारम्भकै पहिलो दिन नचाहेको विद्रोहको भाषा सन्देश लेख्नुपर्यो । लोकतन्त्र सचेत बनोस् । सोच्ने त सधैँ शुभ हो । सबैलाई सावधानीको नयाँ शुभकामना !    

 

NIBLNIBL
प्रकाशित मिति: बिहीबार, वैशाख १, २०७९  १०:३९
Sipradi LandingSipradi Landing
worldlinkworldlink
प्रतिक्रिया दिनुहोस्
NTCNTC
Ncell Side Bar LatestNcell Side Bar Latest
Nepatop (PlastNepal)Nepatop (PlastNepal)
national life insurance newnational life insurance new
Bhatbhateni IslandBhatbhateni Island
Shivam Cement DetailShivam Cement Detail
सम्पादकीय
SubisuSubisu
Hamro patroHamro patro