कानुन मिच्नुलाई  ‘पौरख’ देख्ने नेपाली समाजमा ठालुहरूले कहिल्यै कानुनको सम्मान गर्दैनन् । सडकको बार नाघ्नदेखि कानुनी निषेधका बार भत्काउन पनि उनीहरू पटक्कै हिचकिचाउँदैनन् ।  

पृथ्वीनारायण शाहको सालिगमा माल्यार्पण गर्ने निहुँमा मंगलवार राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारी र तत्कालीन राजा ज्ञानेन्द्रविक्रम शाहले कोभिड-१९ को सङ्क्रमणको जोखिम रोक्न स्थानीय प्रशासनले जारी गरेको निषेधाज्ञा उल्लङ्घन गरे । मूलतः भिडभाड नहोस् भन्ने हेतुले स्थानीय प्रशासनले २५ जनाभन्दा बढी जम्मा हुन निषेध गरेको थियो । 

राष्ट्रपति भण्डारी रामशाह पथमा सिंहदरबार अगाडि रहेको  पृथ्वीनारायणको सालिगमा माल्यार्पण गर्न लावालस्कर लिएर पुग्दा सडक अवरुद्ध भयो । सिंहदरबारको व्यस्त सडक थोरै बेर नै पनि रोकिँदा भिड हुनु स्वाभाविकै हुन्छ । भिडमा कोभिड फैलने जोखिम धेरै हुन्छ । राष्ट्रपति भण्डारी यसै वर्ष माल्यापर्णका निम्ति पुगेकी हुन् । 

ज्ञानेन्द्र शाहलाई पनि यस वर्ष पृथ्वीनारायण शाहको सालिगमा माल्यापर्ण गर्ने रहर जाग्यो । प्रचारप्रसार गरेर तामझामसहित शाह सिंहदरबारको ढोकामा पुगे । शाहसँग निकट मानिएको राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टीले जुलुसै लिएर गयो ।

राष्ट्रपति भण्डारीले नै सरकारको निषेधाज्ञा तोडेपछि  ज्ञानेन्द्र शाहका लागि पनि सजिलो त भयो । यद्यपि, भण्डारीले कानुन उल्लङ्घन नगरेकी भए पनि ज्ञानेन्द्र शाह र राप्रपाले कानुन मिच्न सक्थे ।

पृथ्वीनारायण शाहप्रति श्रद्धा प्रकट गर्न महामारीलाई चुनौती र निषेधाज्ञाको अवज्ञा गर्नु जरुरी थिएन । कानुन मिच्नेहरूले पौरख गरेको ठाने पनि त्यो सङ्क्रमण फैलाउने कारक बन्न सक्छ ।

मंसिर महिनामा दलहरूको महाधिवेशनमा गरिएको स्वास्थ्य मापदण्डको अवज्ञा महामारीको तेस्रो लहर फैलाउने कारक बन्न पुग्यो । काठमाडौ‌मा गरिएको निषेधाज्ञाको अवज्ञाले पनि पक्कै जोखिम थप्नेछ । 

राष्ट्रपति भण्डारी वा तत्कालीन राजा शाह दुवैले आफूले कानुन मान्न नपर्ने वा आफूलाई कानुनभन्दा माथि ठानेकै कारण यस्ता क्रियाकलाप गर्न नहिचकिचाएको हुनुपर्छ । यसले पुराना शासकको मात्र होइन नयाँ शासकहरूको पनि सामन्ती मानसिकता उजागर गरेको छ ।

एक्काइसौ‌ं शताब्दीमा कानुन मिच्न पौरख ठान्ने प्रवृत्तिलाई स्वीकार गर्न सकिँदैन । सरकारले कानुनको अवज्ञा गर्ने कसैलाई पनि उन्मुक्ति दिनु हुँदैन थियो । कानुन पालना गराउन चाहिने नैतिक शक्ति सरकारको राजनीतिक र प्रशासनिक नेतृत्वसँग छैन । 

यही कारणले बल हुनेहरू मौका पुग्नेबित्तिकै कानुन मिचेर पौरख देखाउन तम्सने हुन् । शासकहरू स्वयं कानुन मिच्ने प्रवृत्तिका भएकाले कानुनको अवज्ञा हुँदा चासो नलिएको हुनुपर्छ । 

यसरी महामारी नै फैलने अवस्थामा पनि यसरी जनहितको उपेक्षा गर्ने ठालुहरूको सामूहिक प्रतिवाद गर्नुमात्र यस रोगको उपचार हुनसक्छ । नत्र, कानुन मिचेर पौरख देखाउनेहरू रोकिनेछैनन् ।