काठमाडौं । पाल्पाको रानी महल दरबारको जिर्णोद्वार कार्य सम्पन्न भएको छ । पुरातत्व विभागले २ करोड ७० लाख लागतमा जिर्णोद्वार गरेको हो ।

खड्ग शमशेरले १९५० मा निर्माण गरेको उक्त रानी महल दरबार “यसअघि विभिन्न समयमा शहरी विकास र पर्यटन विभागले सामान्य मर्मत गर्दै आएका थिए,” पुरातत्व विभागका सिनियर डिभिजन इन्जिनियर सम्पत घिमिरेले भने, “अगाडि नै जिर्ण बनेको रानी महल अहिले डेढ वर्ष लगाएर पूरै मर्मत गर्ने काम हामीले सम्पन्न गरेका छौं ।”

विभागले डेढ वर्ष लगाएर उक्त दरवार जिर्णोद्वारा गरेको हो । पुरातत्व विभागको केन्द्रीय कार्यालय काठमाडौंबाट दुई दिन अगाडि गएको टोलीले उक्त रानी महलको निरीक्षण तथाअनुगमन समेत गरेको थियो । भूकम्प अगाडि नै पुरातत्व विभागले यो दरवार जिर्णोद्वार गर्ने तयारी गरे पनि भूकम्पका कारण केही ढिलो सुरु भएको थियो ।

नेपालको ताजमहल
नेपालको ताजमहल भनेर चिनिने रानी महल दरबारलाई प्रेमको प्रतीकका रुपमा लिइन्छ । यसलाई भारतको ताजमहलसँग तुलना गरिन्छ ।
तानसेनदेखि १४ किलोमिटर उत्तरमा रहेको रानीमहल कालीनदीको तिरमा छ । उत्तरतर्फ बगिरहेको कालीनदी र उत्तरी मुख बनाएर बनाइएको ऐतिहासिक दरवारमा आकर्षक कलाकृति देख्न सकिन्छ ।

खड्ग शम्शेरले प्रेमको प्रतीक स्वरुप आफ्नो रानीको  वियोगमा यो दरबार बनाएको इतिहासमा उल्लेख छ । बि.स. १९४९ मा रानी तेजकुमारीको मृत्यु भएपछि खड्ग शमशेरले उनकै सम्झनामा रानी महल दरबार निमार्ण गरेका हुन् ।

१९५० देखि निमार्ण सुरु गरिएको दरवार निर्माणका लागि ५ वर्ष लागेको थियो । लामो समय खड्ग शमशेरत्यही रानीमहलमा बसेका थिए । पछि उनी भारत पलायन भएको इतिहासमा उल्लेख छ ।

आकर्षक कलाकृति
११ रोपनी क्षेत्रफलमा रहेको नेपालको दरबारमा २४ वटा कोठा छन् । ताजमहलको परिसरमा बगैंचा, शिवलालय, पानीपोखरी, शिबलिङमा नागनागिनीले जल शेचनको दृश्य, भान्सा घर,  घोडा बाध्ने तबेला ठूला घण्टसहितको आकर्षक कलाकृति देख्न सकिन्छ ।  

उत्तर बगेकी गंगाको जल खुट्टाले छुए मात्रै पनि पवित्र भइन्छ भन्ने मान्यताका साथ दरवारकै सिँढीबाट कालीनदीमा पुग्ने गरी कालीगण्डकीबाटै जग उठाएर दरवारको निर्माण गरिएको छ । जगबाट कालीनदी बगे पनि हालसम्म दरवारलाई भने कुनै क्षति पुर्याएको छैन ।