काठमाडौं । वर्षाका कारण काठमाडौं उपत्यकाको फोहोर विसर्जनस्थलसम्म पुर्‍याउन दैनिक समस्या भएको छ । पुरानो ल्यान्डफिल साइट नुवाकोट सिसडोलस्थित कच्ची सडकखण्डमा फोहोरका ट्रक ‘ब्गक’ हुँदा फोहोर लैजान समस्या भएको हो । 

काठमाडौं महानगरपालिका वातावरण व्यवस्था विभागकी प्रमुख सरिता राईका अनुसार आज फोहोर उठाउन थालिएको पाँचौँ दिन हो । उनले उपत्यकाभरिको फोहोर उठाउन कम्तीमा १५ दिन लाग्ने बताइन् । “फोहोर लैजाने ट्रकहरू सिसडोल पुगेर रोकिनुपर्छ । कच्ची सडक पार गर्न मुस्किल हुन्छ । वर्षा हुँदा त झनै समस्या हुन्छ,” प्रमुख राईले भनिन् । 

विभागका अनुसार गएरातिको वर्षाका कारण फोहोर लैजाने र फर्किने ट्रकहरू सिसडोलका रोकिएका छन् । “वर्षा नभएको अवस्था भए फोहोर उठ्न कति दिन लाग्छ भनेर भन्न सकिन्थ्यो । दैनिक समस्या आएकाले भन्न सकिने अवस्था छैन,” उनले भनिन् ।  

काठमाडौं उपत्यकाबाट दैनिक १५०० मेट्रिक टनका दरले ट्रकहरूले फोहोर उठाएर विसर्जन स्थलसम्म पु¥याउँछन् । पुरानो ल्यान्डफिल साइट सिसडोलको अस्तव्यस्त सडक छिचोलेर जानुपर्ने भएकाले भनेजति फोहोर उठ्न नसकेको उनले बताइन् ।स्थानीयको मागअनुसार सहरी विकास मन्त्रालयले असार पहिलो साताभित्र सडक पिच गर्ने प्रतिबद्धता व्यक्त गरेको थियो । सडक पिच गर्नका लागि मन्त्रालयले निर्माण कम्पनी छनोट गरिसकेको विभागले जनाएको छ । 

वर्षाकै कारणले गर्दा सडक पिच हुन नसकेको अवस्थामा उपत्यकाको फोहोर उठाउन झनै समस्या निम्तिने जोखिम रहेको प्रमुख राईको भनाइ छ । काठमाडौंमा उठाउन बाँकी रहेको फोहोर फोहोर काठमाडौं उपत्यकाका चोक गल्लीमा बर्खाको पानीसँगै बगिरहेको छ । केही दिन पहिले धादिङ र नुवाकोटबासीले उपत्यकाको फोहोर व्यवस्थापनका रोक लगाउँदै आन्दोलन गरेका थिए । स्थानीयको अवरोधकैबीच प्रहरीको सुरक्षामा केही टन फोहार विसर्जनस्थलसम्म पुर्‍याइएको थियो । 

मानिस र फोहोर सँगै बस्न नहुने, बन्चरेडाँडास्थित बस्तीहरूलाई ३–४ हजार मिटर पर सार्नुपर्ने, फोहोरलाई कुहिने र नकुहिने छुट्याएर मल कारखाना शुरुवात गर्नुपर्ने, गुठीको जग्गा ९० प्रतिशत उपभोग गर्न पाउनुपर्ने स्थानीयका मागहरू कायमै छन् । 
फोहोर व्यवस्थापनको विषयमा प्रतिनिधिसभा बैठकमा बहस चलेको थियो । फोहोर व्यवस्थापनको दीर्घकालीन व्यवस्थापन गर्न कांग्रेस प्रवक्ता प्रकाशशरण महत, कांग्रेस नेता गगनकुमार थापाले यो विषयलाई प्रतिनिधिसभामा पेस गर्ने प्रतिबद्धतासमेत दिएका थिए । 

गत सोमबार र शुक्रबार सहरी विकासमन्त्री झाँक्री, काठमाडौं महानगरपालिकाका मेयर बालेन्द्र साह (बालेन), उपमेयर सुनीता डंगोल स्थानीय जनप्रतिनिधिबीच फोहोर फाल्न दिने सहमति भएको थियो । सहमतिअनुसार मन्त्रालयले प्रभावित पाँच क्षेत्रका लागि आर्थिक वर्ष २०७९÷०८० मा ४२ करोड ५० लाख रुपैयाँ, नदी नियन्त्रण, सामुदायिक भवन र मन्दिर निर्माण तथा वृक्षारोपण कार्यका लागि १ करोड ७० लाख विनियोजन गरेको थियो । 
 
जग्गा अधिग्रहण गर्न वातावरणीय प्रभाव मूल्याङ्नको प्रतिवेदन प्राप्त भएपछि प्रक्रिया थालनी गरी प्रतिवेदनका आधारमा स्थानीयका लागि १० बेडको अस्पताल सञ्चालन गर्न स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयलाई अनुरोध गर्ने, ६ महिनाभित्र सिसडोलको पोस्ट क्लोजरको प्रक्रिया सुरु गर्ने सहमति भएको थियो ।
 
त्यस्तै, महानगरले १ हप्ताभित्र धुनिबेँसी नगरको वडा १, ३ र ४ तथा ककनी गाउँपालिकाको वडा नं. १, २ र ३ प्रभावित क्षेत्रका स्थानीयबासीको स्वास्थ्य बिमा गर्ने सहमति भएको थियो । यी सहमतिपछि पनि स्थानीयको आन्दोलन नरोक्दा पुन राति फोहोर लैजाने सहमति भएको थियो । सडक, बत्ती लगायतका पूर्वाधारहरू नबनेसम्म रातिको समयमा फोहोर लैजान नसकिने महानगरले जनाएको छ । 

तत्काल ट्रकहरूले स्यानिटरी ल्यान्डफिल साइट बन्चरेडाँडामा सिसडोलजस्तो अव्यवस्थित तरिकाले फोहोर फालिरहेका छन् । महानगरले साउन १ गतेदेखि कुहिने र नकुहिने फोहोर छुट्याएर वैज्ञानिक तरिकाले फोहोर व्यवस्थापन गरिने जनाएको छ ।