काठमाडौं । सत्तारूढ नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (नेकपा)को मंगलबारको स्थायी कमिटी बैठकमा सीमा समस्या र समाधानको कार्यसूचीमाथि शीर्ष नेताले बोल्ने पालो थियो ।

प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओली र पार्टी अध्यक्ष पुष्पकमल दाहालले सुरुकै दिनमा मन्तव्य राखेको, उपाध्यक्ष वामदेव गौतम, प्रवक्ता नारायणकाजी श्रेष्ठ, ईश्वर पोखरेलसमेत विषयमा बोलिसकेकाले धारणा राख्ने पालो झलनाथ खनाल र माधव नेपाललगायत नेताको थियो ।

तर, बैठक बरालिन पुग्यो । 

प्रवक्ता नारायणकाजी श्रेष्ठका अनुसार स्थायी कमिटीको बैठकमा अचानक प्रधानमन्त्रीको अभिव्यक्तिले प्रवेश पाएको थियो ।

“कार्यसूची सीमा समस्या, समाधानबारे थियो । तर, आज छलफल मदन भण्डारीको जन्मजयन्तीका दिन प्रधानमन्त्री ओलीले बालुवाटारमा दिएको अभिव्यक्तिमै छलफल केन्द्रित भयो । पार्टी अध्यक्षलगायत १८ जना नेताले आफ्नो विचार राख्नुभएको छ,” प्रवक्ता श्रेष्ठले भने ।

स्रोतका अनुसार नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (नेकपा)को स्थायी कमिटीको चौथो दिन बैठकमा भाँडभैलो नै मच्चियो । बैठकमा नेताहरूको प्रस्तुति, आक्रामक शैलीले कतिपय नेता निराश बन्न पुगेका थिए । शीर्ष नेताहरूको कुरा सुनिसकेपछि दिउँसो ३ बजेतिर प्रधानमन्त्री बैठकस्थलबाट बाहिरिएका थिए । त्यसपछि उनी फर्किएर आएनन् । प्रधानमन्त्री बाहिरिएपछि बैठकमा चर्काचर्की परेको र विषय गम्भीर मोडतिर पुगेको सङ्केत बाहिर आएका स्थायी कमिटी सदस्यले दिएका थिए ।

कुर्सीबाट सुरु भएको चर्काचर्की

सत्तारूढ नेकपाको बैठकमा विषयले भन्दा कुर्सीले महत्त्व पाउँदै आएको छ । सरकारको कार्यशैली, पार्टी सञ्चालनको तौरतरिका बदल्न बैठक आयोजना गरिएको भनिए पनि बैठक ‘कुर्सी बदल्न’मा केन्द्रित छ ।

त्यसो त नेकपाको विमति, असहमति कुर्सीमै गएर ठोक्किने गरेको छ । र, यसले सुरुदेखि नै पछ्याउँदै आएको पनि छ । मंगलबार पनि बैठक सुरु हुनेबित्तिकै रघुजी पन्त र अष्टलक्ष्मी शाक्यले नेताहरूले मञ्चबाट बोलेकाप्रति आपत्ति प्रकट गरेका थिए । उनीहरूले स्थायी कमिटी सदस्य सबैको हैसियत बराबर हुने भन्दै ‘कम्युनिस्ट प्रणाली’बाट बैठक सञ्चालन गर्न माग गरेका थिए ।

स्रोतका अनुसार उनीहरू मञ्चबाट तल झरेर भुइँबाटै बैठक चलाउन नेतृत्वको ध्यानाकर्षण गराएका थिए । लगत्तै मञ्च हटाएर भुइँबाटै बैठक सञ्चालन गर्ने व्यवस्था मिलाउन सचिवालय केन्द्रित रह्यो ।  प्रचण्डले उपाध्यक्ष र महासचिवलाई अग्रभागमा कुर्सी राख्नुपर्ने बताएका थिए । माधव नेपाल र झलनाथ खनालले प्रतिवाद गरेपछि उनीहरूलाई पनि सोही लहरमा बस्ने प्रबन्ध मिलाइयो ।

स्मरण रहोस्, बैठकको सुरुको दिन पनि दुवै नेताले प्रतिवाद गरेपछि अध्यक्षद्वयको दायाँबायाँ उनीहरूका लागि कुर्सीको व्यवस्था गरिएको थियो । बैठक सुरु भएपछि प्रचण्डले असार १४ गते प्रधानमन्त्री ओलीले दिएको अभिव्यक्तिको प्रष्टीकरण चाहे । प्रचण्डले बैठकको सुरुआतमै नक्सा प्रकाशन गरेपछि भारतले मलाई हटाउन खोज्दैछ भन्ने अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्ध, कूटनीतिक मर्यादाविपरीत रहेको र यसले सरकार र पार्टीलाई गम्भीर असर पुर्‍याउने बताएका थिए ।

उनले ‘दिल्लीले होइन मैले नै राजीनामा माग गरेको हुँ’ भनेर प्रधानमन्त्री ओलीलाई ठाडै चुनौती दिएका थिए । उनले वैशाख १७ गतेको परिघटना पनि सम्झाएका थिए । वैशाख १७ गतेको सचिवालय बैठकमा प्रचण्डले ‘यस्तो अवस्थामा मैले भए राजीनामा दिन्थेँ’ भनेर घुमाउरो भाषामा पद छाड्न दबाब दिएका थिए ।

लगत्तै प्रधानमन्त्रीले नक्सा प्रकरणपछि भारतीय सत्तामा उत्पन्न तरङ्गबारे जानकारी गराउन खोजेको बताएका थिए । अरू सदस्यले प्रधानमन्त्रीको जवाफ चित्त बुझाएनन् । रोलक्रममा बोलेका वरिष्ठ नेताद्वय झलनाथ खनाल र माधवकुमार नेपालले पहिलोपल्ट मुख फोरेर राजीनामा माग गरे । र, वामदेव गौतम पनि त्यही लहरमा उभिए ।

रोचक कुरा, दुवै नेता यसअघि बैठकमा यसरी प्रस्तुत भएका थिएनन् । राजीनामा दिने विषयमा प्रचण्डलाई साथ दिए पनि माधव मौन नै बसेका थिए ।

“केपी ओलीमा अधिनायकवादी चरित्र हाबी भएको छ । तानाशाह बनेका छन् । यस्तो अवस्थामा पार्टी पनि उहाँको नेतृत्वमा चल्दैन । र, सरकार पनि चल्न सक्दैन,” खनालले त स्पष्टै शब्दमा प्रधानमन्त्री पदमा रहन लायक नरहेको बताएका थिए ।

बिहानै रिहर्सल

प्रधानमन्त्री ओलीले पार्टीभित्र राजीनामा माग्ने आफूइतर समूहलाई दिल्लीका उक्साहटमा लागेको करार गर्न लागि परेका थिए, छन् । प्रचण्ड–माधव गठबन्धन स्रोतका अनुसार मदन जयन्तीका दिन उनको अभिव्यक्तिको निहितार्थ पनि यही थियो ।

आफू बैठकमा उपस्थित हुने, बाहिरिने र अरूका कुरा नसुन्ने ओली प्रवृत्तिबाट आजित भएकाले मङ्गबार बिहानै नेताहरू खुमलटारमा भेला भएका थिए ।  प्रचण्ड निवास खुमलटारमै आजको बैठकमा प्रधानमन्त्रीको जवाफसँगै राजीनामा माग्ने योजना तयार भएको ओली पक्षको दाबी छ । बिहानै तय भएको योजनाअनुसार प्रचण्ड–नेपाल प्रस्तुत भएको उनीहरूको तर्क छ । 

त्यही योजनाअनुसार बैठकमा वरिष्ठ नेताद्वय झलनाथ खनाल र माधवकुमार नेपाल, उपाध्यक्ष वामदेव गौतम, प्रवक्ता नारायणकाजी श्रेष्ठ र सदस्यहरू बेदुराम भुसाल, अष्टलक्ष्मी शाक्य, मुकुन्द न्यौपाने, भीम रावल, रघुजी पन्त, युवराज ज्ञवाली, गणेश साह, सुरेन्द्र पाण्डे, जनार्दन शर्मा, पम्फा भुसाल, गोकर्ण विष्ट र भीम आचार्यले बोलेको ओली निकट नेता बताउँछन् । मंगलबार बोल्नेजति सबै ओलीइतर समूह (प्रचण्ड–नेपाल पक्षीय) हुन् ।

चौथो दिनको बैठकमा नेताहरूको प्रस्तुति सुनेपछि बालुवाटारले ‘स्थायी कमिटी बैठकमा भारत प्रविष्ट भएको’ सङ्गीन आरोप लगाएको छ । र, प्रधानमन्त्रीको आइतबारको प्रस्तुति जबरजस्त स्थापित हुन पुगेको बालुवाटारको धारणा छ । प्रधानमन्त्री ओलीले आज पनि यही कुरा उठाएका थिए ।

“हाम्रो स्थायी कमिटीमा उठेका विषय र भारतका सञ्चारमाध्यममा आउने विषय किन मिल्दाजुल्दा छन् ?,” उनले प्रचण्ड, झलनाथ र माधवतिर औंला ठड्याएर प्रश्न गरेका थिए ।

“आजको बैठकमा नेताहरूको अभिव्यक्ति भारतीय मिडियामा आएका विषय, प्रस्तुतिसँग मिल्दाजुल्दा छन् । मूल विषयबाट बाहिरिएर प्रधानमन्त्रीको अभिव्यक्तिमा केन्द्रित हुनुको तात्पर्य के हो ? नेकपाका नेताहरूलाई भारतको बचाउ र प्रधानमन्त्रीको अभिव्यक्तिको प्रतिवाद गर्न किन पर्‍यो ?,” बालुवाटार स्रोत प्रश्न गर्दै भन्छ, “नेकपाको स्थायी कमिटी बैठकमा भारत पसेको स्पष्ट सङ्केत यही हो ।

स्याल पनि कराउनु, कुखुरा पनि हराउनु

‘स्याल पनि कराउनु, कुखुरा पनि हराउनु’, नेपालीमा प्रचलित उखान छ । नेकपा स्थायी कमिटीको बैठक यही मनोरोगको शिकार भयो । वैशाख ८ गतेको अध्यादेश प्रकरणको तरङ्ग अझै सेलाएको छैन । बैठक तातेकै छ । प्रधानमन्त्रीले जवाफ दिन बाँकी नै छ । सारमा भन्दा यो बैठक त्यही प्रकरणले निम्त्याएको हो ।

नेकपाको बैठकमा आज अर्को विषयले प्रवेश पाएको थियो । दुई दिनअघि निर्वाचन आयोगमा नेकपा एमाले नामको पार्टी दर्ताका लागि निवेदन परेको भन्दै स्थायी कमिटी सदस्य सशङ्कित बन्न पुगेका थिए ।

अध्यादेश प्रकरणजस्तै नेकपा नेताले कतै ओलीकै चालबाजी त होइन भने शङ्काको सुविधा दिएको थियो । प्रवक्ता नारायणकाजीले सन्ध्या तिवारी नामकी महिलाबाट आवेदन परेको नयाँ पार्टीबारे बैठकले ओलीसँग सोधनी गरेको बताए । जवाफमा ओलीले मेरो पार्टी नेकपा हो, दर्ताका लागि निवेदन परेको पार्टीबारे आफूलाई थाहा नभएको बताएको उनको भनाइ थियो ।

कतिपय नेताले जारी बैठकलाई काउन्टर दिन एमाले पार्टी ब्युँताएको हुन सक्ने लख काटेका थिए । र, बैठकमा प्रष्टीकरण माग गरेका थिए । प्रधानमन्त्री ओली बैठक सुरु हुनुपूर्व राष्ट्रपति भेट्न शीतल निवास पुगेका थिए । पार्टीभित्र सङ्कट आइपर्दा उनी राष्ट्रपति निवास जाने गरेका छन् । कतिपय बसाइले सङ्कट निवारण गर्न बल पनि पुर्‍याएको पनि छ ।

आज पनि उनले यसलाई निरन्तरता दिएका थिए । बिहान १०ः२८ बजे बालुवाटारबाट निस्किएका प्रधानमन्त्री बिहान ११ः२० बजेतिर प्रधानमन्त्री निवास प्रवेश गरे । र, त्यहीँबाट सीधै बैठक कक्षमा गएका थिए । यसलाई पनि नयाँ ‘चालबाजी’का रूपमा लिँदै स्थायी कमिटी सदस्य थप आक्रोशित बन्न पुगेका थिए ।