भारत। आँखाबाट आँसु खसेन, न त मुखबाट बोली नै फुट्यो । आलिङ्गन गर्ने होस जुटेन । खुसीले मुटु भक्कानियो । मञ्जुदेवी निःशब्द बनिन् । छत्तीस वर्षीय निरजले पाउमा ढोगे । चिनेजानेका अरुलाई पनि उनले ढोग गरे । निरजका झैं गाउँलेका आँखामा आँशु टिलपिलाए । 

पिंढीको खाटमा निरज थ्याच्च बसे । कोही बोल्न सकेनन् । हेराहेर मात्रै भयो । एकछिन सन्नाटा छायो । निरजका नजर सबैतिर डुले । पाँच वर्षकी छोरी सनिकुमारी पहिलो भेटमै नौलोको काखमा लुटपुटिइन् । ऊ पनि आश्चर्यचकित भयो । 

एक सय वर्षकी हजुरआमा दादी चम्पादेवी सकि नसकी निस्किइन् । नातिको अनुहार सुम्सुम्याई । आँशु खसाल्दै आवाजविहीन तोते बोलीले हालखबर सोधिन् । म्वाइँ खाइन् । 

‘कलेजा जोड्गिया अर क्या’ जिज्ञासामा आमा मञ्जुदेवीबाट मलिन स्वरमा फुत्त वाक्य निक्लियो । 

विहार राज्यको सारन डिस्ट्रिक । थाना अखिलपुर । वाकरपुर ग्राम । रक्सौलबाट करिव साढे २ सय किलोमिटर पटनाबाट केही पर सोना नदी । नदीपारि करिब ७ किलोमिटरको दूरी । दुई नदीको बीचको टापूमा सानो गाउँ । बर्खाका बेला बाढी पस्ने । हिउँदमा पाँगो र बालुवाले भरिने । त्यही गाउँमा बिहीबार कल्पनै नगरिएको पारिवारिक मिलाप भयो । 

आस हराएकाको सास आइपुगेपछि परिवारलाई पत्याउन मुस्किल भइरहेको थियो र यसबीचमा बाबुजी कमलाकान्त सिंहले भने, ‘संसार धर्ती उज्वल भैलिया ।’ 

निरजले भारतको गवाँटीमा रहेको काकाका छोरा सन्तोष सिंहको फर्निचर उद्योग पुगेर करिब २ महिना काम गरे । केही मानसिक समस्या समेत देखिएपछि उनलाई सन्तोषले घर फर्काइदिए । उनी घर पुगेनन् । आफन्तजन सबैतिर खोजियो तर उनको पत्तो लागेन । यो सन् २०११ को अन्त्यतिरको कुरो हो । 

तिन सुकियाबाट आसाम जाने ब्रम्हपुत्र रेलमा चढेका थिए उनी । रेलवेमा पनि सोधियो । छोराको तस्बिर लिएर कमलकान्तले सहर चहारे । गाउँवस्ती घुमे । कहीं पत्तो लागेन । आमा शोकमा परिन् । सात दिनपछि परिवारले डिसेम्बर ३१ मा प्रहरी थानामा निरज हराएको भन्दै निवेदन दिए । स्थानीय पत्रिकामा हराएको सूचना पनि छापियो । कहीं कतैबाट कुनै जानकारी नआएपछि भगवान् भरोसामा बस्न थाले परिवार । परिवारले भुलिसकेका थिए । मात्र काजकिरिया गर्न बाँकी थियो । ‘आशै नै था,’ सन्तोषले भने । 

घरको कुल धान्ने एक मात्र छोरो । दुई दिदीबहिनीका एक्ला निरज हराएपछि बालखा छोरी सनीकुमारीलाई छाडेर श्रीमती दुई तीन वर्षदेखि घरमा छैनन् । 

उनीहरु हिन्दी वा रैथाने भाषामा कुरामा गरिरहेको थिए । पुरानो चारैतिर घेरिएको घर र बीचमा खुला आँगन । बुधबार एक्कासी फोन आयो । छोरा भेटिएको नेपालबाट खबर आएको कुरा गाउँका अन्य व्यक्तिबाट खबर पाए । छोरा नेपालमा छ । जिउँदै छ । नेपालबाट फेसबुकमा पठाएको तस्वीर पनि पुग्यो घरमा । मोबाइलबाट फोटो पनि हेरे । आमा मञ्जुदेवीलाई भने विश्वास लागिरहेको थिएन । निरज जिउँदो रहेको खबर गाउँभर आगो झै फैलिसकेको थियो । 

मञ्जुदेवीको घरमा गएको बुधबारदेखि नै भीडले छोप्न थालिसकेको थियो । मानवसेवा आश्रम चितवनका अभिभावक तथा समाजसेवी केशव अधिकारी मार्फत खबर घरमा पुगेपछि गाउँलेले आश्रम र उनलाई भगवान् सम्झेका छन् । टेलिफोनबाट ठूलो प्रयासपछि परिवारका सदस्य पत्ता लगाएको अधिकारी बताउँछन् । 

छोरा फेला परेको खबरले उत्साहित भएका बाबु कमलाकान्त र उनका सहयोगी बलेखर शाह बुधबार घरबाट रक्सौल हिँडिसकेका थिए । घर परिवार र यी दुईको फोन सम्पर्क जारी थियो । उनीहरु नेपालमा पनि बेलाबेलामा सम्पर्कमा आउँथे । निरजसँगै केशव अधिकारी, अर्का अभिभावक प्रेमप्रभा अधिकारी र आश्रमका अभियन्ता राजगोपाल श्रेष्ठ निस्किए । निरजलाई घर पुग्न हतारो थियो । ‘जब स्वास्थ्य राम्रो भयो त्यो दिनदेखि घर पहुँचा दो भनिरहनुहुन्थ्यो’, अभियन्ता राजगोपालले सुनाए । 

गाडीमा पनि उनले भनेका थिए – ‘हाम् को नयाँ जीवन दे दिया । आप लोगों उपरवालें हो ।’ 

घरपरिवारको नाम, ठाउँ, ठेगाना सबै निरजले नै लेखेर दिएपछि खोज्न सजिलो भएको हो । नेपाली ढाका टोपीमा थिए निरज । वीरगञ्जको भारतीय सीमामा लिन आइपुगेका उनका बुवा कमलाकान्त भेटेपछि उनले खुट्टा ढोंगे । गाडीमा छँदै आमाको फोन बारम्बार आइरहेको थियो । ‘बेटा मिलगयल बा, हम् लेकर आ रहा हे’, जवाफ फर्काइयो । 

विसं २०७३ साउन २९ गते मानवसेवा आश्रम चितवनका अभियन्ता सडक सेवामा निस्किएका बेला नारायणी पुल नजिकै गैंडाकोटको यात्रु प्रतिक्षालयमा कपडाविहीन अवस्थामा निरज भेटिएको थियो । निधारमा गम्भीर चोट र शरीरका विभिन्न भागमा घाउ थियो । आक्रामक भएकाले जबरजस्ती उठाएर ल्याइएको थियो । गन्धले उनको नजिक जानसक्ने अवस्था थिएन । 

‘झुस्स दारी–कपाल थियो, मानसिक अवस्था पनि ठीक थिएन,’ उद्धारकर्ता आदर्श ढकाल आफ्नो अनुभव सुनाउँछन् । उद्धार गरेर ल्याइएपछि उनको सरसफाइदेखि औषधोपचार सुरु भयो । छोटो समयमै बोल्न सक्ने भए र नाम ठेगाना बताए । घर जाने भने पनि खुसी लागेको आश्रमकी संयोजक रुपा केसी सम्झन्छिन् । 

घरमा खेतीकिसान गरेर बस्ने धोको सुनाएका उनले आगामी दिन आफूजस्तै असहायको सहयोग गर्ने प्रतिबद्धता समेत जनाए । 

मानवसेवा आश्रमले चितवन, मकवानपुर र काठमाडौँमा गरी अहिलेसम्म सडकबाट ५०० जनाको उद्धार गरेकामा १६६ जनालाई यसरी नै परिवारसँग पुनर्मिलन गराइसकेको छ । रासस