काठमाडौं । निर्मला पन्तको बलात्कारपछि हत्या भएको बुधबार (आज) २ महिना पूरा भयो । कञ्चनपुर भीमदत्त नगरपालिका २ की निर्मला साउन १० गते घरबाट साथी रोशनी बमको घरमा जान्छु भन्दै हिँडेकी थिइन् । तर उनी ११ गते नजिकैको उखुबारीमा मृत अवस्थामा फेला परेकी थिइन् । अनुसन्धानका क्रममा उनको बलात्कारपछि हत्या गरेर ल्याएर फालिएको प्रारम्भिक रिपोर्टले देखाइसकेको छ ।

राष्ट्रिय तथा अन्तर्राष्ट्रिय चर्चाको विषय बनेको यस हत्याकाण्डको सत्यतथ्य अहिलेसम्म बाहिर आउन सकेको छैन । तर अनुसन्धानका लागि थुप्रै समिति बनेका छन् । प्रहरीले एकपछि अर्को अनुसन्धान जारी राखेको छ । तर नतिजा शुन्यप्रायः छ । 

प्रहरीले स्थानीय दिलिप विष्टलाई अभियुक्तका रुपमा सार्वजनिक गरेपछि स्थानीय आक्रोशित भएका थिए । उनीहरुले वास्तविक दोषी लुकाउन प्रहरीले यस्तो गरेको आरोप लगाए । त्यसपछि कञ्चनपुरमा आन्दोलन भयो । आन्दोलन दबाउन प्रहरीले नै चलाएको गोली लागेर एकजना स्थानीय शनी खुनाको ज्यान गयो भने कैयौं घाइते भए ।

यस घटनाले नेपाल प्रहरीको व्यावसायिक छविलाई शंकाको घेरामा पार्यो । अनौपचारिक कुराकानीका क्रममा प्रहरीकै एकजना उच्च अधिकृत भन्छन्,‘‘निर्मला हत्याकाण्डमा प्रहरी बदनाम भयो । यो बदनामीले लामो समयसम्म संगठनलाई पोलिरहन्छ ।’’ 

सुरक्षाका दृष्टिले बलियो मानिएको कञ्चनपुरको सदरमुकाम महेन्द्रनगरकै छेउमा निर्मलाको शव फेला पर्नु, प्रहरीले सार्वजनिक गरेका अयिभुक्तको डीएनए परीक्षण गर्दा दोषी पुष्टि नहुनु, कञ्चनपुरका स्थानीयले तत्कालीन एसपीमाथि नै आशंका  गर्नु, प्रहरीले समयमै सेवा प्रवाह गर्नुको साटो पीडित परिवारलाई उल्टै धम्क्याउनुले निर्मला हत्याकाण्ड थप रहस्यमा धकेलिएको हो । 

यसै घटनाको अनुसन्धान गर्ने तत्कालीन एसपी विष्टसहित ६ जनालाई निलम्बन गरिएको छ भने विष्ट, उनका छोरा किरण र स्थानीय आयुस विष्टको डीएनए परीक्षण हुँदैछ । दुईमहिना पूरा हुँदासम्म पनि किन हत्याराको सुइकोसम्म पाइएको छैन त ? कञ्चनपुर प्रहरीका एसपी कुवेरसिंह कडायतको जवाफ एउटै छ– अनुसन्धान जारी छ ।”

जिल्ला प्रहरी कार्यालय कञ्चनपुरका डीएसपी कृष्णराज ओझा घटनाको गम्भीरतापूर्वक अनुसन्धान भइरहेको बताउँछन् । ‘‘केहीलाई निगरानीमा राखेर अनुसन्धान अगाडि बढाएका छौं । बजारमा तथ्यभन्दा हल्ला बढी आइरहेका छन्,” डीएसपी ओझाले बाह्रखरीसँग भने ।

उच्चस्तरीय छानबिन समितिको प्रतिवेदन– निशाना एसपी विष्टतिरै

निर्मला हत्याकाण्डको विरोधले उग्ररुप लिएपछि भदौ ७ गते गृह मन्त्रालयले सह–सचिव हरिप्रसाद मैनालीको नेतृत्वमा उच्चस्तरीय समिति गठन गरेको थियो ।  समितिमा  नेपाली सेनाबाहेक ३ वटै सुरक्षा निकायका एक–एक जना डीआईजी र एकजना प्रदेश ७ कानुन मन्त्रालयका उप–सचिव सदस्य राखिएको थियो ।

समितिले भोलिपल्टैबाट काम सुरु गरेको थियो । ८ गतेबाट काम सुरु गरेको टोलीले असोज ९ अर्थात मंगलबार गृहमन्त्री रामबहादुर थापा ‘बादल’ लाई प्रतिवदन बुझाएको छ । गोप्य राखिएको प्रतिवेदनलाई पूर्ण कार्यान्वयन गर्ने गृहमन्त्री थापाले आश्वासन पनि दिएका छन् । तर स्रोतका अनुसार प्रतिवेदनले ‘संदिग्ध हत्यारा’ को पहिचान र किटान भने गर्न सकेको छैन । 

प्रतिवेदन मूलतः प्रहरीले गरेको अनुसन्धानका क्रममा भएका त्रुटिमा केन्द्रित रहेको स्रोतले जानकारी दियो । उच्चस्तरीय समितिले प्रहरी अनुसन्धानमा गल्ती भएको निष्कर्ष निकालेको छ । साउन १० गते निर्मला हराइन् भने आमा दुर्गाले प्रहरीलाई खबर गर्दा चासो नदिएको कुराबाट प्रतिवेदन सुरु भएको छ । समितिका एक सदस्य भन्छन्, “प्रहरीले चासो नदिनुको पछाडिको कारण गम्भीर देखिन्छ ।”  प्रतिवेदनमा एसपी डिल्लीराज विष्टले प्रमाण नष्ट गर्न खोजेको आशंका छ । 

“साउन १० गते नै प्रहरीलाई निर्मला हराएको खबर थियो । तर भोलि खोजौंला भनेर टारियो । त्यसपछि अर्को दिन निर्मलाको शव उखुबारीमा भेटिँदा प्रमाण नष्ट गर्ने नियतले निर्मलाको सुरबाल पखालियो । घटना हेर्दा त्यो प्रमाण लुकाउन खोजेको देखिन्थ्यो । त्यतिमात्रै नभएर निर्मलाको बाहिर नै हत्या गरेर उखुबारीमा ल्याएर शव राखेको जस्तो देखिन्थ्यो । त्यो पनि प्रमाण नष्ट गर्न घोप्टो पारेर राखिएको थियो,” प्रतिवेदन उद्धृत गर्दै गृह मन्त्रालय उच्च स्रोतले भन्यो ।

स्रोतका अनुसार घटनाको सुरुदेखि नै अनुसन्धान गर्ने हो भने प्रमाण नष्ट गर्न आदेश दिने प्रहरीलाई नै नियन्त्रणमा लिनुपर्ने प्रतिवेदनको सार रहेको छ ।

गृह मन्त्रालय स्रोतले दिएको जानकारीलाई पुष्टि हुने गरी समितिका एक सदस्यले बाह्रखरीसँग गरेको अनौपचारिक कुराकानीः
हामी भदौ ८ गतेबाट नै घटनाको अनुसन्धानमा केन्द्रित भयौं । अनुसन्धान समितिमा रहेका सदस्यहरु आ–आफ्नै किसिमले पनि अनुसन्धानमा जुटे । निर्मला हत्याकाण्ड सम्वेदनशील भएकाले हामी पनि गम्भीर थियौं । प्रहरीका एसपी डिल्लीराज विष्ट, डीएसपी अंगुर जिसी, पीडितका आमाबुवा लगायतसँग बयान लिने काम पनि भयो । सबैको कुराकानीबाट निर्मला हत्याकाण्डमा प्रहरी अनुसन्धानमा गम्भीर त्रुटि भएको पाइयो ।

एसपी डिल्लीराज विष्टकै योजनामा प्रमाण नष्ट भएको देखिन्छ । एसपी विष्ट र अन्य सम्बन्धित प्रहरी अधिकारीले साउन १० गते नै सेवा प्रदान गरेको भए आज निर्मलाको हत्यारा कानुनको कठघरामा पनि हुन सक्न्थ्यो । तर त्यतापट्टि प्रहरी नियतवस चुकेको देखिन्छ ।

जनताको सेवामा रातदिन खटिनुपर्ने प्रहरी संगठन वा हाकिमहरुले आज ढिलो भैसक्यो भोलि आउनू भनेर टार्नु सामान्य कमजोरी होइन यो गम्भीर अपराध हो । अर्को कुरा के हो भने प्रहरीले दिलिपलाई नियोजित रुपमा फसाउन खोजेको थियो । कञ्चनपुरका जनताको व्यापक दबाबका कारण दिलिपलाई फसाउने योजना सफल हुन सकेन । एउटा निर्दोषलाई प्रहरी किन फसाउन खोजिरहेको थियो, यसको जवाफ डिल्लीराज विष्ट र अंगुर जिसीसँग खोज्नुपर्छ । यो त पछिको कुरा भयो । तर साउन ११ गते शव भेटिएको स्थान र प्रकृति हेर्दा निर्मलाको हत्या अन्त कतै गराइएको थियो । उखुबारीमा व्यवस्थापन मात्रै गरेको देखिन्छ । निर्मलाको शव घोप्टो पारेको देखियो । शव घोप्टो पार्नुका कारण छन् ।

उखुबारीमा पानी नै पानी थियो । त्यो पानीमा सुरबाल खोलेर शव राख्दा निर्मलाको शरीरमा बलात्कारीको प्रमाण नष्ट भएर जान्छन् । प्रमाण आफैँ लोप हुन्छ । त्यसपछि निर्मलाको घाँटीको हड्डी भाँचेर हत्या गरिएको देखिन्छ । यो आम मान्छेले गर्न सक्दैन । ‘वेल ट्रेन्ड’ व्यक्तिले मात्रै यस्ता कुराको ज्ञान राख्दछ । योबाहेक बचेखुचेको प्रमाण प्रहरीले पखालेर नष्ट गर्न खोजेको देखिन्छ । निर्मला साथी रोशनी बमको घरमा गएकी थिइन् । तर उनी फर्केर आइनन् ।

यस्तो अवस्थामा रोशनी र उनकी दिदी बबितालाई नियन्त्रणमा लिएर अनुसन्धान गर्न प्रहरीले  किन आवश्यक ठानेन ? जुन स्थानीयले नै आशंका गर्दै आएका छन् । केही कुरा शंकास्पद अवश्य छन् । यी कुरा प्रतिवेदनमा समेटिएको छ । निर्मला हत्याकाण्डको प्रतिवेदन सार्वजनिक हुने हो भने त्यसमा धेरै कुरा उल्लेख पनि गरिएका छन् । मेरो बुझाइ निर्मला हत्याकाण्डको सबै कुरा एसपी विष्ट र डीएसपी जिसीको टोलीलाई थाहा छ । उनीहरुले नक्कली अभियुक्त नै बनाएर किन निर्दोष फसाउन खोजे ? त्यो कुरा पनि बाहिर आउनुपर्छ । तर हत्याजस्तो जघन्य अपराधमा निलम्बन परिसकेपछि प्रहरी अधिकारीलाई कानुनी दायरमा ल्याएर अनुसन्धान गर्न राज्य किन चुकिरहेको छ ? यो हामीले पनि बुझ्न सकेका छैनौं ।

यसबीचमा हामीले होटल ओपेराको सीसीटिभी पनि हेरेका छौं । सुरुमा त सीसीटिभी फुटेज देखाउनै मानेको थिएन होटल प्रशासनले । पछि प्रशासन कार्यालयमा सीसीटिभीको हार्ड डिस्क हेर्यौं । त्यसमा पनि केही कुरा छन् । त्योबीचमा महेन्द्रनगरमा रहेका ७ वटा सीसीटिभी क्यामेरा पनि एकाएक बिग्रिए भनियो । जसको कन्ट्रोल जिल्ला प्रहरी कार्यालयमै छ । अहिले पनि डिल्ली विष्टले डीएनए परीक्षण गरेर आफु अनुसन्धानमा सहयोग गर्न तयार रहेको देखाउन खोजेको भएपनि त्यो एउटा नाटक मात्रै हो । घटनास्थल ‘शील’ गर्ने कुरामा प्रहरी किन चुक्यो ? २४–२५ दिनपछि दिलिपलाई सार्वजनिक गरियो । त्यो नै शंकास्पद थियो ।’