काठमाडौं । सानो कद, शान्त स्वभाव र एकनासको प्रदर्शन । बल पाउनुअगावै कहाँ पास दिने मानसिकता । नेपाली राष्ट्रिय महिला टिमकी डिफेन्सिफ मिडफिल्डर रेनुका नगरकोटेको खेल हेर्दा लाग्छ, उनी चर्चित क्याटालन प्रशिक्षक पेप ग्वार्डिओलाको उत्पादन हुन् । यसमा विशेष कारण पनि छ– ग्वार्डिओलाको सरल प्रशिक्षण नीति ‘पिक द बल पास द बल’ (बल लेउ र बल पास देउ) लाई रेनुका दुरुस्तै मैदानमा उतार्छिन् ।

निःसन्देश रेनुका नेपाली महिला टिमकी आधारभूत आवश्यकता हुन् । डिफेन्सबाट बललाई अट्याकिङ मिडफिल्डरसम्म पुर्‍याउन माहिर उनको खेल हेर्दा बार्सिलोनाका लेजेन्ड सर्जी बुस्केट्सको झल्को दिन्छ । उनको स्वभाव पनि उस्तै छ । न उनी विपक्षी टिमसँग विवादमा तम्सिन्छिन् न त उनलाई चर्को चर्चाको सोख छ ।

फुटबल विश्लेषकका निम्ति रेनुका नेपाली टिमकै सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण सदस्य हुन् । तर, आम समर्थकमा रेनुकाबारे खास चर्चा छैन । ‘अन्डररेटेड’ भन्दा फरक नपर्ने । र, पनि यसमा रेनुकालाई कुनै गुनासो छैन ।

“जितमा सधैँ गोल हान्नेको नाम आउँला । तर, टिमलाई अफ्ठ्यारो पर्दा कसले बचायो । कठिन अवस्थामा खेलाडीले कसलाई बल दिइराखेका छन् भन्दा त्यो हो रेनुका नगरकोटे । मेरो लागि उनी नेपाली टिमकै सबैभन्दा अब्बल खेलाडी हुन्,” नेपालका कमेन्टेटर अमनप्रताप अधिकारीले यसरी रेनुकाको तारिफ गरे ।

बुधबार (फागुन १४ गते) सम्पन्न चारदेशीय अन्तर्राष्ट्रिय महिला च्याम्पियनसिपमा नेपाल २–० ले पराजित हुँदै उपाधि विमुख भयो । स्वभावैले नेपाली टिमका निम्ति नतिजा निराशजनक रह्यो । तर, यही प्रतियोगिता रेनुकाका निम्ति भने केही विशेष बन्यो । उनी प्रतियोगिताकै सबैभन्दा उत्कृष्ट खेलाडी चुनिइन् । सर्वोत्कृष्ट खेलाडीमा रेनुकाको नाम आएपछि उनले आफ्ना सहकर्मीबाट न्यानो माया पाइन् । दशरथ रंगशालामा यो दृश्य हेर्नलायक थियो । यो रेनुका आफैँलाई पनि अनपेक्षित उद्घोष थियो ।

“प्रतियोगिताको उत्कृष्ट खेलाडीमा मेरो नाम आउँछ भन्ने कल्पना पनि थिएन । एकदमै खुसी लागिरहेको छ,” खेलपछि आयोजित पत्रकार सम्मेलनमा रेनुकाले उत्कृष्ट खेलाडी हुँदाको भावना यसरी पोखिन् ।

रेनुकाको फिल्मी कमब्याक
सन् २०१० मा भएको साफ च्याम्पियनसिपमा नेपालबाट ‘डेब्यु’ गर्दा रेनुकाले तत्कालीन एसएलसी समेत उतीर्ण गरेकी थिइनन् । बंगलादेशमा डिसेम्बर १२ देखि २३ सम्म भएको प्रतियोगितामा नेपालले फाइनलसम्मको यात्रा तय गर्दा रेनुकाले पहिलोपटक अन्तर्राष्ट्रिय खेल र प्रतियोगिताको अनुभव लिइन् ।

सन् २०१२ मा भएको साफ च्याम्पियनसिपमा भने रेनुकाले स्थान बनाउन सकिनन् । त्यसयता उनले २०१४, २०१६, २०१९ र २०२४ को गरी साफ महिला च्याम्पियनसिपका कुल पाँच संस्करणमा प्रतिस्पर्धा गरिसकेकी छन् ।

राष्ट्रिय टिमकी नियमित सदस्य रहे पनि २०७९ यताका डेढ वर्ष रेनुकालाई सबैभन्दा कठिन बन्यो ।

१९औँ एसियाली खेलकुदको तयारीका लागि बन्द प्रशिक्षणमा रहँदा २०७९ असार २० गते रेनुकाको बायाँ क्ल्याभिकल बोन (घाँटीमुनिको हड्डी)मा चोट लाग्यो । असार २१ गते भएको शल्यक्रियापछि क्ल्यारिकल बोनमा स्टिल राखिएको थियो । चोटका कारण रेनुकाले ०७९ भदौ तेस्रो सातादेखि असोज पहिलो सातासम्म घरमै भएको साफ महिला च्याम्पियनसिप गुमाइन् । यो चोटले रेनुकालाई सात महिना मैदानबाहिर बस्न बाध्य बनायो ।

सात महिनापछि सोही वर्षको माघमा रेनुकाले राष्ट्रिय टिममा कमब्याक गरिन् । पहिलोपटक चोट निको भइसकेपछि एक वर्ष खेलिन् । त्यसबेलासम्म फ्याक्चर भएको ठाउँमा स्टिल राखिएको थियो । तर, रेनुकाको यो पुनरागमन एक वर्षभन्दा लामो समय टिक्न सकेन । भारतसँगको दुई मैत्रीपूर्ण फुटबल र चीनको हाङ्झाउमा भएको १९औँ एसियाली खेलकुदमा सहभागी भएर स्वदेश फिर्ता आएपछि अप्रेसन गरेर स्टिल झिकिन् । त्यसको एक महिनामै फेरि त्यही हड्डी भाँच्चियो । त्यसपछि उनमा झनै तनाव थपियो । चोटले लामो समय मैदानबाट बाहिरिनुअघिसम्म रेनुका नेपाली टिमको नियमित कप्तान समेत थिइन् । मैदानबाट बाहिर हुँदा रेनुकाको कप्तानी भूमिका गोलकिपर एन्जिला तुम्बाप्पो सुब्बाले पाइन् । सन् २०१६ मा अनु लामापछि रेनुकाले राष्ट्रिय टिमको कप्तानी जिम्मेवारी पाएकी थिइन् । तर, पुनरागमनपछि पनि एन्फाले उनलाई कप्तानी जिम्मेवारीमा फर्काउन भने आवश्यक सम्झेन ।

“मेरो लागि ती दिन सबैभन्दा कठिन रहे । त्यसबेला नै साथको अर्थ बुझे । कहिलेकाहीँ परिवारको सहयोगले मात्र नपुग्ने रहेछ । त्यसबेला बाहिरबाट एक्लो भएको अनुभव गरे । दोस्रोपटक चोट लाग्दा पुनरागमन गर्छु भन्ने सोच्न पनि नसक्ने भएकी थिए । तर, आफूले आफैँलाई प्रेरित गरे । आज यहाँसम्म आइपुग्नुमा म आफैँले आफूलाई सबैभन्दा ठूलो प्रेरणा दिएको छु,” बाह्रखरीसँगको कुराकानीमा रेनुकाले यसरी ती दिन सम्झिइन् ।

आफूलाई नै आफ्नो प्रेरणाको स्रोत बनाएकी रेनुकाले राष्ट्रिय महिला लिग–२०२४ बाट दोस्रोपटक फुटबलमा पुनरागमन गरिन् । महिला लिगमा अब्बल प्रदर्शनसहित उदाहरणीय ‘कमब्याक’ गरेकी रेनुकाले यही प्रदर्शन राष्ट्रिय टिमसम्मको आधार बन्यो ।

गत कात्तिकमा घरेलु मैदानमा भएको साफ महिला च्याम्पियनसिपमा नेपालले फाइनलसम्मको यात्रा तय गर्दा उनको प्रदर्शन लोभलाग्दो थियो । सोही लयमा अडिग रहेकी रेनुका अन्तर्राष्ट्रिय महिला च्याम्पियनसिपको सबैभन्दा उत्कृष्ट खेलाडी चुनिइन् । चोटमा एक्लै लडेकी रेनुका अहिले पुनरागमनपछिको प्रदर्शनबाट नेपाली समर्थक र फुटबल विश्लेषकमाझ चर्चाको विषय बनेकी छन् । उनलाई आफ्नै फुटबल यात्रा फिल्मी कथाजस्तै लाग्छ ।

“फुटबल नै सकियो जस्तो लाग्थ्यो । अहिले यी प्रतियोगिताकै उत्कृष्ट खेलाडीमा मेरो नाम आयो । कसरी ती दिन पार गरियो अहिले सोच्दा आफैँलाई कुनै फिल्मको कहानी जस्तै लाग्छ,” उनले बाह्रखरीसँग भनिन् ।

शेरे गुरु : बिर्सनै नहुने व्यक्ति
आफू फुटबलमा लाग्नुको सबै श्रेय स्वर्गीय ‘शेरबहादुर गुरु’लाई दिन्छिन्, रेनुका । महिला फुटबलको उर्वर भूमिको परिचित चन्द्रपुर (तत्कालीन चन्द्रनिगाह, चपुर)मा मरणोपरान्त पनि उच्च सम्मानित नाम हो, शेरबहादुर दर्लामी । हुन पनि शेरबहादुरले रेनुका र रेनुकाजस्ता कैयन् महिला फुटबलरलाई खुट्टा समातेर बल हान्न सिकाएका थिए । रेनुकाले बुधबार पाएको ‘सर्वोत्कृष्ट खेलाडी’को सम्मान पनि शेरबहादुर गुरुप्रति समर्पित गरिन् ।

“म फुटबलमा जे छु, पछि जे हुनेछु ती सबैको श्रेय शेरे गुरुलाई नै जान्छ । मैले यो हरेकपटक भन्दै आएको पनि छु । मेरो यो उपलब्धि पनि गुरुप्रति समर्पित गर्न चाहन्छु,” रेनुकाले भनिन् ।