काठमाडौं । नेपालले भूकम्पको तथ्यांक राख्न थालेको ३० वर्ष भएको छ । सन् १९९४ बाट नेपालमा भूकम्पको तथ्यांक राख्न सुरु गरिएको थियो । त्यसअघि पनि भूकम्पको मापन त हुन्थ्यो तर अहिलेको जस्तो धेरै भूकम्प मापन केन्द्र थिएनन् । 

३० वर्षमा नेपालमा ६० हजार भूकम्प गएको राष्ट्रिय भूकम्प मापन तथा अनुसन्धान केन्द्रले जनाएको छ । “१९९४ यता नेपालमा हालसम्म ६० हजारभन्दा धेरै भूकम्प गइसकेका छन्,” भूकम्पविद् लोकविजय अधिकारी बाह्रखरीसँग भन्छन्, “यो संख्या २ म्याग्निच्युडभन्दा माथिका भूकम्पको हो ।” 

नेपालमा २ म्याग्निच्युडभन्दा माथिका भूकम्पको मात्रै रेकर्ड हुने गरेको अधिकारी बताउँछन् । नेपालमा हाल ४२ वटा भूकम्प मापन केन्द्र रहेका छन् । 

भूकम्पविद् अधिकारीका अनुसार ३० वर्षमा ५५ हजार परकम्प गएका छन् । सबैभन्दा धेरै परकम्प गोरखा भूकम्पको गएको उनले जानकारी दिए । 

हिमालय आसपासका सबै क्षेत्र भूकम्पीय दृष्टिले उच्च जोखिममा हुन्छन् । नेपाल पनि सोही क्षेत्रमा पर्ने भएकाले भूकम्पको उच्च जोखिममा छ । 

नेपालको पश्चिम र पूर्वी भू–भागमा लामो समयदेखि ठूलो भूकम्प नगएकाले यसको जोखिम कायमै रहेको केन्द्रले जनाएको छ । 

नेपालको पश्चिम क्षेत्र विशेषगरी पोखरादेखि पश्चिमको भागमा वि.सं. १५०५ देखि ठूलो भूकम्प गएको छैन । त्यस क्षेत्रमा करिब ५०० वर्षमा ठूलो भूकम्प जान सक्नेगरी शक्ति संचय भइसकेको धेरै अध्ययनहरूले देखाएका छन् । 

नेपाली वैज्ञानिकहरूसहित संलग्न एक अनुसन्धानले काठमाडौंलगायत नेपालको पूर्वि भाग पनि अझै उच्च जोखिममा रहेको देखाएको छ । करिब एक हजार वर्षदेखि  यस क्षेत्रमा ठूलो भूकम्प नगएकाले जोखिम कायमै रहेको छ । यसको अर्थ नेपालको पूर्व र पश्चिम सबै क्षेत्रमा जुनसुकै बेला पनि ठूलो भूकम्प जान सक्छ भन्ने रहेको केन्द्रले जनाएको छ ।