पोखरा । स्याङजाका २ प्रदेशसभा क्षेत्रको मात्रै मतपरिणाम आउन बाँकी छ । एमाले उमेदवारले लगाएको बुथ कब्जा गरेको भन्ने आरोपका कारण त्यहाँको मतगणनाको लागि निर्वाचन आयोगको टोली नै अनुसन्धानका लागि स्याङजा आएको छ । छानबिनपश्चात् प्रतिवेदन तयार गर्ने र मतगणना थाल्ने वा पुनः मतदान गर्ने भन्ने निर्णय आयोगले गरेपछि मात्र स्याङजा २ प्रतिनिधिसभा र उक्त क्षेत्रभित्रका दुई प्रदेशसभा क्षेत्रको बारेमा निर्णय होला ।

प्रदेशसभाका प्रत्यक्षतर्फका ३६ मध्ये स्याङजा २ का ‘क’ र ‘ख’ बाहेकका ३४ वटा क्षेत्रको मतपरिणाम आइसकेको छ । शुक्रबार दिउँसो आएको स्याङजा १ ‘ख’ को मतपरिणाम हालसम्म सार्वजनिक भएकामध्येकै रोचक बन्न पुग्यो । गठबन्धनबाट उमेदवार बनेका बुद्धिबहादुर राना (कुमार) ६ मतले पराजित हुन पुगे । ०७९ को निर्वाचनमै सम्भवतः हालसम्म सबैभन्दा कम मतान्तरले पराजित हुने उमेदवार नै राना बन्न पुगे ।

उनलाई नेकपा (एमाले)का सुधीर पौडेलले हराएका हुन् । सुधीरले १७ हजार ४४१ मत ल्याए भने रानाले १७ हजार ४३५ मत ल्याएर पराजित हुन पुगे ।

कांग्रेसले जित्न सक्ने सूचीमा राखेको यो क्षेत्रसहित एमालेले गण्डकीमा हालसम्म कूल १२ सिट जितेको छ । अघिल्लोपटकको निर्वाचनमा प्रत्यक्षमा १८ सिटमा उमेदवारी दिएर एमालेले १७ सिट जितेको थियो । अहिले एमालेले प्रदेशसभामा ५ सिट गुमाउन पुगेको छ । गण्डकीमा एमाले मात्रै होइन, कुनै पनि पार्टीको सरकार बन्ने देखिँदैन । 

गण्डकी प्रदेशका ३६ प्रत्यक्ष निर्वाचन क्षेत्रमा एमालेले सबैभन्दा बढी ३४ ठाउँमा उमेदवारी दिएको थियो । मनाङ १ ‘ख’ मा एमालेसहित ठूला दलले उमेदवार उठाएनन् भने एमालेले बागलुङ २ ‘१’ मा स्वतन्त्र उमेदवारलाई समर्थन गरेको थियो । 

०७४ को निर्वाचनमा वाम गठबन्धनका कारण गण्डकीमा कांग्रेस प्रत्यक्षमा ६ सिटमा खुम्चिन बाध्य भयो । तर, अहिले गठबन्धन गर्दा कांग्रेसले हालसम्म १६ सिट जितिसकेको छ । प्रत्यक्षमा ०७४ मा नौ सिटमा चुनाव जितेको नेकपा (माओवादी केन्द्र) भने अहिले पाँच सिटमा खुम्चिएको छ । पाँचमध्येमा पनि बाबुराम भट्टराई नेतृत्वको नेपाल समाजवादी पार्टीका एकजना उमेदवार पनि सामेल छन् । हँसिया हथौडा चुनाव चिह्न लिएर चुनाव जितेका कारण माओवादीले उक्त सिटलाई पनि आफ्नो सांसद भनेर गनेको छ ।

मनाङ ‘ख’बाट चाहिँ स्वतन्त्र उमेदवार गण्डकीका खेलकुदमन्त्री दीपक मनाङे (राजीव गुरुङ) सबैभन्दा पहिले निर्विरोध भएका थिए ।

यो त भयो, हालसम्मको सार्वजनिक परिणाम ।

समानुपातिकतर्फको हिसाब गर्ने हो भने ०७४ मा गण्डकीमा सबैभन्दा बढी मत एमालेले ल्याएको थियो । यसपटक पनि हालसम्म गणना भएको समानुपातिकतर्फको मत हेर्दा एमाले नै पहिलो बन्नेछ । अघिल्लोपटक २४ समानुपातिक सांसदमध्ये एमालेबाट १०, कांग्रेसबाट नौ, माओवादी केन्द्र तीन, राष्ट्रिय जनमोर्चा र नयाँशक्ति पार्टीबाट १÷१ सांसद बनेका थिए ।

यसपटक गण्डकीमा गठबन्धनको भगबण्डामा कांग्रेसले २१, माओवादी केन्द्रले १२, नेसपा र एकीकृत समाजवादीले एक–एक सिट पाएका थिए । कांग्रेसले पाएका २१ मध्ये तीन सिट गुमाइसकेको छ । कांग्रेसका उमेदवार भएको दुई ठाउँको नतिजा आउन बाँकी छ । दुईवटै सिट जित्दा कांग्रेसको कूल १८ जना हुन्छन् । समानुपातिकमा यसअघि कांग्रेसले नौ सिट पाएको थियो । यसपटक पनि नौ सिट पाउँदा २७ हुन्छ र कांग्रेसको पनि एकल बहुमत पुग्दैन ।

अहिले नयाँ शक्ति पार्टी भने छैन । हँसिया हथौडा चुनाव चिह्न लिएर बाबुरामले आफ्ना उमेदवार चुनावमा उठाएपछि समानुपातिकतर्फ माओवादीको मत बढ्ने देखिन्छ । अघिल्लोपटक राष्ट्रिय जनमोर्चाले समानुपातिकबाट एक सांसद जितेको थियो । अहिलेको मतपरिणाम हेर्दा जनमोर्चाभन्दा पनि राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टीको मत बढी देखिएको छ । तर, गणना भने सकिएको छैन । हालसम्मको मतपरिणाम हेर्दा चौथो नम्बरमा रहेको राप्रपाको समानुपातिकबाट गण्डकी प्रदेशमा ‘इन्ट्री’को सम्भावना देखिएको छ ।

निर्वाचन आयोगको वेबसाइटमा उल्लेखित विवरणअनुसार राप्रपाले हालसम्म समानुपातिकमा ३६ हजार ६१५ मत पाइसकेको छ । पहिलो एमालेले दुई लाख ४९ हजार ३६९, कांग्रेसको दुई लाख २४ हजार २१ र माओवादी केन्द्रले ९९ हजार १४१ मत पाएको छ ।

सरकार सम्भावना ः माओवादी र कांग्रेस अथवा माओवादी र एमाले 

०७४ मा वाम गठबन्धनबाट तत्कालीन नेकपाले प्रत्यक्ष र समानुपातिक गरी ४१ सिट जित्न सफल भएको थियो । एमाले प्रत्यक्ष १७ र समानुपातिक १० गरी २७ तथा माओवादी केन्द्र प्रत्यक्ष नौ र समानुपातिक तीन गरी ४१ जनाको बहुमत नेकपासँग थियो । पृथ्वीसुब्बा गुरुङ नेतृत्वको उक्त सरकारलाई प्रारम्भमा तीनजना सांसद भएको जनमोर्चाले पनि समर्थन ग¥यो ।

एकचौथाइ (१५) मा खुम्चिएको कांग्रेस र दुई सिट रहेको नयाँ शक्ति प्रतिपक्षमा बसे । तर, केन्द्रको राजनीतिक किचलोको बाछिटास्वरुप एमालेको सरकार सबैभन्दा पहिले गण्डकीमा नै ढल्यो । १५ सिटको कांग्रेस ११ सिटको माओवादी (सभामुख बाहेक), दुई सिटको नयाँ शक्ति (पछि जसपा), दुई सिटको जनमोर्चा (पार्टीको निर्देशन नमानेका कारण एकजना कारबाहीमा परेका) र स्वतन्त्र दीपक मनाङे गरी कूल ३१ सांसदसहित कांग्रेस नेतृत्वको गठबन्धन सरकार बन्यो । जुन अहिलेसम्म कायम छ । तर, पहिला जस्तो एकता भने छैन, झनै तिक्तता बढेको छ ।

लमजुङबाट प्रतिनिधिसभामा पराजित माओवादी महासचिव देव गुरुङले चुनाव हार्नासाथ एमाले उपमहासचिव पृथ्वीसुब्बा गुरुङलाई बधाई दिँदै वाम एकताको पहल गर्न भनेका छन् । माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल प्रचण्ड र एमाले अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीबीच पनि फोनसंवाद भइसकेको छ । यिनै परिघटनाका बीच पुनः एमाले र माओवादीबीचको सरकार बन्ने हो कि भन्ने चर्चा व्यापक छ ।

तर, पहिलो पार्टी बन्ने भएका कारण सुरुमा सरकार बनाउनको लागि प्रदेश प्रमुखले ठूलो दललाई आह्वान गर्ने संवैधानिक व्यवस्था छ । कांग्रेस नेतृत्वमा सरकार बन्ने सम्भावना नभएमा मात्र दोश्रो विकल्पको रुपमा एमाले माओवादी सरकारको सम्भावना रहन्छ ।

एमालेले जितेको १२ र माओवादीले जितेको पाँचसहित प्रत्यक्षमा १७ जना सांसदले मात्रै सरकार बन्दैन । बाँकी १४ जना चाहिँ समानुपातिकबाट आउनुपर्ने हुन्छ । अघिल्लो निर्वाचनमा पाएको समानुपातिक मतकै हाराहारी आएमा मात्रै सरकार बन्न सम्भव छ ।

कांग्रेस र माओवादीको गठबन्धन सरकार

अहिले गण्डकी सरकारको नेतृत्व कांग्रेस कृष्णचन्द्र नेपाली पोखरेलले गरेका छन् । उनका अर्थमन्त्री रामजी बराल, हटाइएका भौतिक पूर्वाधारमन्त्री कुमार खड्का, हटाइएका ऊर्जामन्त्री हरिशरण आचार्यको बेमेलले गण्डकी सरकारको बदनाम भयो । पोखरेलले आफ्नै पार्टीका र सरकार बनाउन मुख्य भूमिकामा रहेका कुमार खड्कालाई चुनावको सम्मुखमा हटाइदिए ।

अर्थमन्त्री बराल र मुख्यमन्त्रीको बजेट द्वन्द्व त बालुवाट हुँदै खुमलटारसम्म पुग्यो । बजेटमा मन्त्रिपरिषद्को निर्णय उल्लंघनदेखि मनपरि कर वृद्धिका कारणले आलोचित अर्थमन्त्रीसँग पनि मुख्यमन्त्रीको सम्बन्ध सुमधुर छैन । वास्तवमा भन्ने हो भने गठबन्धनको सरकार भएका कारण मन्त्री पद जोगिएका छन्, तर गण्डकी सरकारमा एकता होइन, तिक्तता र अनेकतामात्रै छ ।

यही तिक्तताले गर्दा माओवादी सरकारमा जान मान्छ वा मान्दैन भन्नेमा पनि शंका छ । अर्कातर्फ माओवादीको प्रारम्भिक समीक्षा बैठकमा पनि कांग्रेससँगको गठबन्धन उपयुक्त नभएको निर्णय भएको छ ।

तर, तत्कालै गठबन्धन छाड्ने भनेर निर्णय गरिनसकेको र पहिलो ठूलो पार्टी बन्ने क्रममा रहेको कांग्रेसले नै सरकार बनाउन पहल गर्ने भएका कारण माओवादीलाई साथ लिएर गण्डकीमा कांग्रेसको सरकार बन्न सक्ने सम्भावना छ ।

यसरी हेर्दा गण्डकी प्रदेशमा गठबन्धनकै सरकार बन्नेछ । माओवादी जता मिल्छ, उसैको सरकार बन्ने देखिन्छ । माओवादीले हालसम्म चार सिट जितेको छ र समानुपातिकमा यसअघिको जस्तै तीन सिट ल्याए सात हुन्छ । 

कहाँ कसले जिते ?
कास्की १ (१) – खगराज अधिकारी, एमाले 
कास्की १ (२) – वेदबहादुर गुरुङ, एमाले 
कास्की २ (१) – भीम कार्की, एमाले
कास्की २ (२) – विन्दुकुमार थापा, कांग्रेस
कास्की ३ (१) – गणेशमान गुरुङ, एमाले
कास्की ३ (२) – प्रकाशल बराल, कांग्रेस
तनहुँ १ (१) – अशोककुमार श्रेष्ठ, कांग्रेस
तनहुँ १ (२) – हरिबहादुर चुमान, माओवादी केन्द्र
तनहुँ २ (१) – श्यामराजा महत, एमाले
तनहुँ २ (२) – जीतप्रकाश आले, कांग्रेस
लमजुङ १ – डा. टकराज गुरुङ, कांग्रेस
लमजुङ २ – भेषबहादुर पौडेल, कांग्रेस
मनाङ १ – मुनिन्द्र गुरुङ, कांग्रेस
मनाङ २ – राजीव गुरुङ (निर्विरोध निर्वाचित)
मुस्ताङ १ – नाम्डु गुरुङ, कांग्रेस
मुस्ताङ २ – विकल शेरचन, कांग्रेस
म्याग्दी १ – हरि भण्डारी, माओवादी केन्द्र 
म्याग्दी २ – रमेश जुग्जाली, माओवादी केन्द्र 
बागलुङ १ (१) – दीपेन्द्रबहादुर थापा, कांग्रेस
बागलुङ १ (२) – डिल्लीराम सुवेदी, कांग्रेस
बागलुङ २ (१) – जित शेरचन, कांग्रेस
बागलुङ २ (२) – द्रोण कुँवर, कांग्रेस
पर्वत १ – भक्त कुँवर, एमाले 
पर्वत २ – मित्रलाल बस्याल, एमाले
स्याङ्जा १ (१) – सीता सुन्दास, एमाले 
स्याङ्जा १ (२) – सुधीर पौडेल, कांग्रेसको अग्रता
स्याङ्जा २ (१) – मतगणना अनिश्चित
स्याङ्जा २ (२) – मतगणना अनिश्चित
नवलपरासी पूर्व १ (१) – महेन्द्रध्वज जीसी, कांग्रेस
नवलपरासी पूर्व १ (२) – रोशन गाहा, एमाले
नवलपरासी पूर्व २ (१) – पद्मा जीसी श्रेष्ठ, एमाले
नवलपरासी पूर्व २ (२) – लक्ष्मण पाण्डे, एमाले
गोरखा १ (१) – कृष्ण धिताल, नेकपा (माओवादी केन्द्र)  
गोरखा १ (२) – नन्दप्रसाद न्यौपाने, कांग्रेस
गोरखा २ (१) – फणिन्द्र देवकोटा, नेपाल समाजवादी पार्टी 
गोरखा २ (२) – सुरेन्द्रराज पाण्डे, कांग्रेस