काठमाडौं । कोडिभ १९ सुरु भएदेखि अवरोध भएको चिनियाँ नाका अझै सहज हुन सकेको छैन । चीनतर्फको तातोपानी र केरुङ नाकाबाट हुने आयात–निर्यातमा चीनले अपेक्षाकृत सहजीकरण नगरिदिएको गुनासो व्यवसायीको छ । 

यी नाकाबाट निकै कम मात्रामा सामान आयात भएका छन् भने निर्यात ठप्प छ । नेपालले प्रभावकारी कूटनीतिक पहल नगर्दा आयात सहज हुन नसकेको बुझाइ व्यवसायीको छ । कुनै समय दैनिक ७/८ सय कन्टेनर सामान आयात/निर्यात हुने यी नाकामा हाल मुस्किलले २० कन्टेनर पनि सामान आएको छैन ।

नेपाल हिमालय सीमापार वाणिज्य संघका अध्यक्ष अशोक श्रेष्ठ पटक पटक उद्योग, वाणिज्य तथा आपूर्ती मन्त्रालय र परराष्ट्र मन्त्रालयलाई ध्यानाकर्षण गराउँदा पनि अवस्था सहज नभएको बताउँछन् । “हामीले धेरै पटक प्रभावकारी कूटनीतिक पहल गरिदिन परराष्ट्र मन्त्रीसहित उद्योग, वाणिज्य तथा आपूर्ती मन्त्रालयलाई आग्रह गर्‍यौँ । उहाँहरूले पनि पहल त गर्नुभयो होला ।तर, हामीले अनुभव गर्न सक्ने गरी समस्या समाधान भएको छैन,” उनले भने ।

चीनले कोरोनालाई मुख्य कारण बनाए पनि प्रभावकारी कूटनीतिक पहल नहुँदा समस्या समाधान नभएको हुन सक्ने उनले बताए । “नेपाल सरकारले पहल नै गरेन जस्तो त लाग्दैन तर चीनले नाका समस्या समाधानका लागि खासै वास्ता गरेको जस्तो पनि लाग्दैन,” उनले भने । गएको दसैँका लागि मगाएको सामान अझै आउन नसकेको समेत उनले बताए ।

पछिल्लो समयमा तातोपानी नाका भन्दा बढी समस्या केरुङ नाकामा भएको उनले बताए । “तातोपानी नाकामा दैनिक २० वटा कन्टेर चीनले पठाउने भनेको थियो । अहिले दैनिक १०/१२ वटा मात्रै कन्टेनर आएका छन्,” उनले भने, “तर, अझै धेरै समस्या केरुङ नाकामा छ ।” नेपाली व्यवसायीले अर्डर गरेका करिब ७/८ सय कन्टेर सामान आउन बाँकी नै रहेको संघका अध्यक्ष श्रेष्ठ बताए ।

उनले आयात–निर्यातलाई सहजा बनाउने गरी प्रभावकारी रुपमा पहल आवश्यक भएको बताए । “आयात त केही मात्रामा भएपनि भएको छ तर निर्यात ठप्प छ जसले गर्दा हाम्रो व्यापार घाटा पनि बढेको छ । आयात निर्यात सहज बनाउन सरकारलाई अनुरोध छ,” उनले भने ।

तातोपानी नाका भन्सार कार्यालयका प्रमुख नारद गौतमले पनि यो नाकाबाट अपेक्षाकृत रूपमा सामान आउन नसकेको बताए । “चीनले दैनिक २० गाडि पठाउने आश्वासन दिएको थियो । तर, त्यस अनुरूप नतिजा देखिएन,” उनले भने ।

उनकाअनुसार हिजोआज ८/१० गाडि मात्रै सामान यो नाकाबाट भित्रिएका छन् । आवतजावत पूर्ण रूपमा रोकेकाले चीनले कन्टेनर पुलमा ल्याइदिने र त्यहाँबाट नेपालतर्फ ल्याइने गरेको छ । नेपाली पक्षतर्फको कारणले यो समस्या नभएको उनको दाबी छ । “हाम्रोतर्फबाट कुनै कारण होइन । बाटो पनि राम्रो छ । आएका समान केही रोकिएको छैन । हाम्रो ड्राइपोर्टमा आएका समान तत्काल जोडिएको छ । हाम्रोतर्फबाट कुनै समस्या छैन,” उनले भने ।

यता, रसुवा भन्सार कार्यालय प्रमुख रामप्रसाद मैनाली पनि आयात सहज नभएको बताउँछन् । “पहिले जस्तो थियो, आज पनि त्यस्तै छ । दिनको ७ वटा गाडी मात्रै आउँछ । कोडिभको समयदेखि सहज रूपमा सामान आएका छैनन्,” उनले भने । सहज रूपमा सामान आउन नसक्नुको कारणबारे आफूले मन्त्रालयलाई जानकारी गराएको उनले बताए । चिनियाँ पक्षले कोभिडलाई नै दोष दिँदै आएको छ । नेपालस्थित चिनियाँ दूतावासका कर्मचारी पनि कोडिभका कारण बाहिर आउन नसकेको भन्दै छलफलमा तर्कने गरेको भन्सार विभाग स्रोतले भन्यो ।

उता, ल्हासास्थित नेपाली महा वाणिज्यदूत नवराज ढकालले नेपाल जाने कार्गो ट्रकको सहजिकरण र संख्या बढाउने विषयमा तिब्बतका सरकार प्रमुख यान जिन हेइसँग छलफल भएको जनाएका छन् । बुधबार उनले हेइसँगको शिष्टाचार भेटमा नेपाली वस्तु तिब्बत ल्याउने, नेपाल जाने कार्गो ट्रकको सहजीकरण र संख्या बढाउने, सडक, रेल, प्रसारणलाइनबाट कनेक्टिभिटी बढाउने विषयमा तिब्बत सरकार प्रमुखको ध्यानाकर्षण गराएको जनाएका छन् ।

चीनतर्फको नाकामा आयात सहज नहुँदा त्यसको प्रत्यक्ष असर नेपाली उपभोक्ताले भोग्न बाध्य भएका छन् । सामान आउन धेरै समय लागेको र त्यसले बैंकको ब्याजसहित लागत बढ्दा बस्तुको भाउ स्वतः बढेको सोही कारण उपभोक्ता मारमा परेको संघका अध्यक्ष श्रेष्ठले बताए ।

“नेपालतर्फबाट कुनै समस्या छैन । समस्या भएको चीनतर्फबाट हो । लामो समयसम्म अर्डर गरिएको सामान आएको छैन । त्यसले लागत बढाएको छ । त्यसको प्रत्यक्ष मारमा उपभोक्तालाई पर्ने नै भयो,” उनले भने ।

केही समय अगाडि सभामुख अग्नि सापकोटा, अर्थमन्त्री जनार्दन शर्माले तातोपानी नाकाको स्थलगत अवलोकन पनि गरेका थिए । त्यस नाकामा भएको समस्याको बारेमा उनीहरूलाई सरकारी अधिकारीहरूले अवगत गराएका पनि थिए । तर, त्यसपछि पनि कुनै उपलब्धि हासिल नभएको अधिकारी बताउँछन् ।