केही दिन यता कोभिड-१९ को सङ्क्रमण काठमाडौं उपत्यकालगायत विभिन्न जिल्लामा निकै बढेको छ । यही भदौ ६ गतेसम्ममा २२वटा जिल्ला संक्रमितको सङ्ख्याका आधारमा ‘रेड जोन’मा छन् । सङ्क्रमणको जोखिम बढेअनुसार स्वास्थ्य सुरक्षा मापदण्ड भने प्रभावकारी बनाइएको देखिँदैन ।

यस‍ै क्रममा काठमाडौं जिल्ला प्रशासनले बजारमा स्वास्थ्य सुरक्षा मापदण्ड पालना भए नभएको अनुगमन सुरु गरेको समाचार छ । अनुगमनका क्रममा व्यापारीलाई मास्क र स्यानिटाइजरको प्रयोग अनिवार्य गर्न, स्वास्थ्य सुरक्षा मापदण्ड पालना गर्न व्यापारीहरूलाई निर्देशन दिइएको छ । यसैगरी, सार्वजनिक यातायात र बजारमा स्वास्थ्य सुरक्षा मापदण्ड पालन गराउन जिल्ला प्रशासनले अनुगमनमा वृद्धि गर्ने पनि बताइएको छ ।

हुन पनि नियमितरूपमा प्रभावकारी अनुगमन नहुँदासम्म सबै विधि र निषेधका नियम अर्थहीन हुन्छन् । यसै पनि कोभिड- १९ नियन्त्रणको प्रयास नेपालको फितलो अनुगमन र हेलचेक्य्राइँको उदाहरण बनेको छ । यस अवस्थामा काठमाडौं जिल्ला प्रशासनले राजधानीका व्यस्त बजार क्षेत्रमा अनुगमन गरेर मास्क नलगाउने व्यापारीलाई जरिवाना गरेर सराहनीय काम गरेको छ । 

नेपाली समाजले कोभिड- १९ को जोखिमलाई बेवास्ता गर्दै आएको देखिन्छ भने प्रशासन पनि प्रायः झारा टार्न बढी उद्यत देखिएको छ । समाजले स्वास्थ्य मापदण्डको पालनामा हेलचेक्य्राइँ गरेको छ भने सरकारले पनि सङ्क्रमण नियन्त्रणका उपायहरू कार्यान्वयनमा खेलाँची गर्दैआएको देखिन्छ ।  

कोभिडविरुद्ध खोप तयार नहुँदासम्म बन्दाबन्दी (लकडाउन)लाई मुख्य उपायका रूपमा अपनाइयो । खोप आएपछि यसैलाई रामवाण मानियो । तर, न बन्दाबन्दीले न खोपले कोभिडको सङ्क्रमण रोक्न सकिएको छ । लाग्छ, कोभिड-१९ नामको भाइरसले निकट भविष्यमा मानिस जातिलाई नछाड्ने अठोट गरेको छ ।

कोभिडले जनजीवनमात्र होइन अर्थतन्त्र पनि क्षतविक्षत बनाएको छ । अब सुरुको समयको जस्तो बन्दाबन्दी न जनजीवनले न राष्ट्रिय अर्थतन्त्रले नै धान्न सक्ने देखिन्छ । यसैले अब कोभिडसँग जोगिँदै सामाजिक आर्थिक क्रियाकलाप अगाडि बढाउनुबाहेक अरू उपाय छैन । तर, कोभिडसँगै बाँच्नुपर्ने भयो भन्दैमा नियन्त्रणका उपाय बेवास्ता गरे हुन्छ भन्ने पक्कै होइन ।  

यसैले अब कोभिड नियन्त्रणमा सरकारले र समाजले पनि नयाँ रणनीति अपनाउनु आवश्यक देखिन्छ । खोप सुरु भएपछि नेपालमा परीक्षणलाई कम महत्त्व दिइएको छ । यो गलत सिद्ध भइसक्यो । खोपका साथै परीक्षण पनि निःशुल्क र व्यापक बनाउनु सम्भवतः सङ्क्रमण नियन्त्रणको सबैभन्दा प्रभावकारी उपाय हो । परीक्षण व्यापक भएमा सङ्क्रमण नियन्त्रण गर्न सकिने हुनाले उपचारमा लाग्ने जनशक्ति र रकम जोगिन्छ ।

यसैगरी स्वास्थ्य सुरक्षाका मापदण्डको अनुगमन पनि अझ व्यापक र नियमित बनाइनु जरुरी छ । उपत्यकामात्र होइन बाहिरका जिल्लामा पनि अनुगमनमा ध्यान पुग्नुपर्छ । देशभर समानरूपमा सतर्कता र सुरक्षाका उपाय अपनाएमात्र सङ्क्रमण नियन्त्रण हुनसक्छ । यसैले प्रशासन र समाज दुवैले कोभिडसँग जुधेरै जीवनयापन गर्नुपर्ने वास्तविकता बोध गरेर सुरक्षित र सक्रिय रहने उपाय अपनाउनुपर्छ । अहिलेको भगवान भरोसे रणनीति र सनकी शैली बदल्नुको विकल्प देखिँदैन ।