काठमाडौं । निमार्णाधिन ४५६ मेगावाटको माथिल्लो तामाकोसी जलविद्युत आयोजनाको काम अब १० प्रतिशत मात्र बाँकी छ ।  राष्ट्रिय गौरवको आयोजना तामाकोसीको काम हालसम्म ९० प्रतिशत सम्पन्न भएको छ ।

आयोजनाबाट आगामी ०७५ को असार अन्तिमसम्म पहिलो युनिट सञ्चालनमा ल्याउने तयारी छ । यस्तै सोही वर्षको मंसिरसम्म बाँकी युनिट सञ्चालनमा ल्याइने भएको छ ।

आयोजनाको मुल सुरुङ खन्न ६ सय मिटर र भेन्टिलेसन तथा सर्ज सुरुङ खन्न करिव १ किलोमिटर बाँकी रहेको प्रवद्र्धक अपरतामाकोसी हाइड्रोपावर लिमिटेडका प्रवक्ता डा. गणेश न्यौपानेले बताए । उनका अनुसार वर्षाका कारण बाँधको काम रोकिएको छ । हाइड्रोमेकानिक र इलेक्ट्रोमेकानिकलको काम जारी छ । विद्युतगृहमा सिभिल निर्माणको काम सकिएर इलेक्ट्रोमेकानिकलको काम सम्पन्न भएको उनले जानकारी दिए । 

लामोसाँघु–चरिकोट, चरिकोटदेखि आयोजनास्थलसम्म सडक स्तरोन्नोति र पहिरोले गर्दा सामान ढुवानीमा ढिलाइ हने गरेको न्यौपानेले बताए । निर्धारित समयमा सम्पन्न हुने गरी काम अघि बढिरहेको उनको भनाई छ ।

यस्तै प्रसारणलाइनतर्फ कुल १२७ वटा टावरमध्ये ११७ वटाको संरचना निर्माण सम्पन्न भइसकेको छ । ९४ वटा टावर उठाउने काम सकिएको छ । ५ किलोमिटर लामो तार तान्ने काम पनि सकिएको न्यौपानेले बताए । वर्षादले गर्दा तारतान्ने काम प्रभावित भएकाले टावरको संरचना निर्माणको काम भइरहेको छ । गोंगरबाट न्यूखिम्तीसम्म २२० केभी क्षमताको प्रसारणलाइन निर्माण भइरहेको छ । 

पछिल्लो समयमा संशोधित नयाँ कार्यतालिकाअनुसार तामाकोसीको पहिलो युनिट ०७५ असार ३१ गते सञ्चालनमा आउनेछ । यस्तै बाँकी युनिट सोही वर्षको मंसिर २७ गते सम्पन्न गर्ने लक्ष्य राखिएको छ ।  आयोजना सञ्चालनमा आएपछि वर्षादमा भारतबाट बिजुली आयात बन्द हुनेछ । 

आयोजनाको कुल लागत ३५ अर्ब २९ करोड रुपैयाँ भएपनि भूकम्प र नाकावन्दी र विभिन्न कारणले बढेर ४१ अर्ब ७८ करोड रुपैयाँ पुग्ने अनुमान गरिएको छ । आयोजनाबाट वार्षिक २ अर्ब २८ करोड युनिट बिजुली उत्पादन हुनेछ । 

आयोजनामा सिभिल ठेकेदारमा चीनको सिनो हाइड्रो कर्पोरेशन, हाइड्रोमेकानिकल उपकरण आपूर्ति भारतको टेक्सम्याक लिमिटेड, इलेक्ट्रोमेकानिकल उपकरणमा अष्ट्रियाको एन्ड्रिज हाइड्रो र प्रसारणलाइन निर्माणमा भारतको केईसी इन्टरनेसनल र परामर्शदातामा नरकन्सल्ट ल्याह्मेयर इन्टरनेसनले काम रहेका छन् । 

२२ मेगावाटको अर्को आयोजना निर्माण गर्दै तामाकोसी 
 

कम्पनीले रोल्वालिङ डाइभर्सनअन्र्तगत थप २२ मेगावाट बिजुली उत्पादन गर्ने भएको छ । जुमखोला आयोजनाको विद्युत उत्पादन अनुमतिपत्र (लाइसेन्स) नपाएपछि कम्पनीले रोल्वालिङमा २२ मेगावाटको नयाँ आयोजना विकास गर्न लागेको हो । सर्वेक्षण अनुमतिपत्र (लाईसेन्स) लिनका लागि कम्पनीले विद्युत विकास विभागमा निवेदन दिएको प्रवक्ता न्यौपानेले जानकारी दिए । विभागबाट लाइसेन्स पाएपछि आयोजनाको सर्वेक्षणको काम सुरु हुनेछ । आयोजनाबाट वर्षभरी नै बिजुली उत्पादन हुनेछ । यो आयोजना सम्पन्न भएपछि तामाकोसीमा १५ करोड ७० लाख युनिट बिजुली थप हुनेछ । लाइसेन्स पाएपछि थप अध्ययन गरेपछि मात्र लागतको विषयमा यकिन हुने छ । 

रोल्वालिङ डाइभर्सनमा केवलकार बनाउने तयारी 

माथिल्लो तामाकोसीले रोल्वालिङ डाइभर्सन निर्माणका लागि रोप वे निर्माण गर्ने भएको छ । सडक मार्ग भन्दा रोप वे बढी प्रभावकारी भएको भन्दै छेतछेतदेखि रिकुसम्म २.४ किलोमिटर लामो केवलकार निर्माण गर्न लागेको हो । केवलकार निर्माणका लागि कम्पनीले पुर्वयोग्यताको छनोटका प्रक्रियामा रहेको छ । डाइभर्सन बनेपछि सुख्खायाममा रोल्वालिङको पानी थप गरेर थप १७ करोड ६० लाख युनिट बिजुली उत्पादन बढाउने योजना छ । रोल्वालिङको पानी थप भएपछि तामाकोसीबाट सुख्खायाममा १२० मेगावाटसम्म बिजुली उत्पादन गर्नेछ । रोल्वालिङ डाइभर्सनमा २२ मेगावाटको अर्को आयोजना सम्पन्न भएपछि थप १५ करोड ७० लाख युनिट बिजुली थप हुनेछ । 

माथिल्लो तामाकोसी आयोजनाबाट वार्षिक २ अर्ब २८ करोड युनिट बिजुली उत्पादन हुनेछ । ६ किलोमिटर लामो सुरुङ खनेर रोल्वालिङको पानी तामाकोसीमा मिसाई सुख्खायाममा थप १७ करोड ६० लाख युनिट र रोल्वालिङमा नयाँ आयोजना विकास गरी थप १५ करोड ७० लाख गरी माथिल्लो तामाकोसीबाट वार्षिक बिजुली उत्पादन २ अर्ब ६१ करोड युनिट नाघ्नेछ । 

माथिल्लो तामाकोसीले वर्षादको ३ महिना पुरै विद्युत् उत्पादन गरे पनि माघ र फागुनमा घटेर ९० मात्र सीमित हुने छ । रोल्वालिङको पानी मिसाएपछि आयोजनाबाट सुख्खायाममा १ सय २० मेगावाटसम्म विद्युत् उत्पादन हुनेछ । 

माथिल्लो तामाकोसीको अर्को आयोजना रोल्वालिङको पानी तामाकोसीमा मिसाएर सुख्खायामममा बिजुली उत्पादन गर्न रोल्वालिङ डाइभर्सनको परामर्शदाता जर्मनको ल्याह्मेयर इन्टरनेशनलले आयोजना विस्तृत अध्ययन प्रतिवेदन (डीपीआर) तयार गरी बुझाइसकेको छ । आयोजनामा करिव साढे २ अर्ब रुपैयाँ लाग्ने (२ करोड ६० लाख डलर) लाग्ने प्रारम्भिक अध्ययनले देखाएको छ । 

फाइल तस्बिर