काठमाडौं । फुटबल रेफ्रीले अब कुनै पनि फुटबल क्लब र संघमा बस्न नपाउने भएका छन् । रेफ्री कमिटिले अखिल नेपाल फटुबल संघ (एन्फा) लाई यो प्रस्ताव पेश गरेसँगै अब कुनै पनि रेफ्री क्लब र संघको पदाधिकारी बन्न नपाउने भएका हुन् । 

यसअघि क्लब र जिल्ला संघहरुमा पदाधिकारीको रुपमा बस्दै आएका कुनै पनि रेफ्रीले दुईमध्ये एक पद छोड्नु पर्नेछ । यस वर्षदेखि लागु हुनेगरी रेफ्री कमिटिले एन्फालाई यस्तो प्रस्ताव पेश गरेको हो । 

रेफ्री स्वतन्त्र भएकाले उसले सधै न्युट्रल बस्‍नुपर्ने रेफ्री कमिटिका सदस्य बुद्धी गरुङले भने । उनले स्वतन्त्र मानिने रेफ्री कुनै क्लब वा संघमा पदाधिकारीको रुपमा बस्दा खेलका दौरान विवाद उत्पन्‍न हुने सक्ने भएकाले कमिटिले यस्तो निर्णय गरेको बताए । 

“रेफ्री भन्‍ने वित्तिकै उ आफैंमा एक स्वतन्त्र व्यक्ति हो । उसले कसैको पक्ष लिन पाउँदैन । तर, संघ वा क्लबमा रहँदा त्यससँगको उसको कुनै न कुनै भावना जोडिएर आउँछ,” उनले भने, “भोलि एक रेफ्रीले कुनै जिल्ला वा क्लबको खेल खेलाउनु पर्ने हुन सक्छ । कुनै बेला उ नै पदाधिकारी भएको क्लब र जिल्लामा खेल खेलाउँदा विवाद आउन सक्छ । त्यसैले हामीले अहिले कुनै पनि रेफ्री क्लब र संघको पदाधिकारीमा रहन नपाउने पस्ताव ल्याएका हौ ।”

हालसम्म नेपालमा रेफ्री जिल्ला संघ र क्लबको पदाधिकारीमा रहँदै आएका थिए । तर, खेलका दौरान त्यस्तो विवाद भने नआएको गुरुङले बताए । “आजसम्म त्यस्तो विवाद आएको छैन भनेर हामीले त्यसलाई अबलम्बन गरिरहनु पर्छ भन्‍ने छैन । भोलि त्यो विवाद आउन पनि सक्छ । त्यसैले भोलि त्यस्तो नहोस् भनेर हामीले एन्फामा यो प्रस्ताव लगेका हौं,” उनले भने ।

क्लब र संघको पाधिकारी बने सजाय के हुन्छ ?

गत महिना एन्फाले सन् २०२१ का लागि रेफ्रीको सूची सार्वजनिक गरिसकेको छ । तिनै रेफ्रीको सूचीमा परेकाहरुले अब नयाँ वर्षका लागि रेफ्रीको ब्याच लिने छन् । त्यसै समयमा रेफ्री र एन्फाबीच सम्झौता हुने संघका अध्यक्ष कर्मा छिरिङ शेर्पाले जानकारी दिए । 

“२०२१ का लागि सूचीमा परेका रेफ्रीलाई अब ब्याच वितरण कार्यक्रम हुनेछ । त्यसबेला रेफ्री र म्याचकमिसनरले डिक्लेरेसन फरामा हस्ताक्षर गर्नेछन्,” एन्फा अध्यक्ष शेर्पाले भने, “ डिक्लेरेसन फरामा कुनै पनि रेफ्री क्लब वा फुटबल संघमा बसेको भेटे सोतह रेफ्रीको ब्याच खारेज हुने शर्त रहनेछ । जुन फिफा र राष्ट्रिय रेफ्री दुबैका लागि लागु हुनेछ ।”

'डिक्लेरेसन फराममा रेफ्रीले आफू फिफा र एएफसीको नियम अनुसार काम गर्ने शर्त राखिएको हुनेछ । त्यस्तै न्युटलरहित 'कन्फिलिक्ट अफ इन्ट्रेस्ट' हुने गरेर काम नगर्ने र कुनै क्लब र संघको पदाधिकारी नरहने शर्त राखिएको हुनेछ । त्यस्तो भेटिएको खण्डमा स्वत: खारेज भएको मानिने छ' भन्दै रेफ्रीले डिक्लेरेसन फरामा हस्ताक्षर गर्नु पर्ने एन्फा अध्यक्ष शेर्पाले जानकारी दिए । 

“हामीले रेफ्रीका लागि २०२४ सम्मको स्ट्राजिकल प्लान बनाएका छौ । जसमा रेफ्रीको विकास र एकेडेमिक विषयका पनि योजनाहरु बनाएका छौ । जुन नेपाली फुटबलको इतिहासमा रेफ्रीका लागि बनेको यो पहिलो योजना हो,” उनले भने, “हामीले रेफ्रीको चारसम्म क्याटागोरी पनि निर्धारण गरेका छौ । अब रेफ्री उत्पादन र उत्पादिन रेफ्रीहरुलाई पारदर्शी ढङ्गले संचालन गर्नका लागि अगाडी बढी रहेका छौ ।”

रेफ्रीले अब अन्तर्राष्ट्रिय नियम अनुसार अपडेर हरनु पर्ने र नियममित कोर्सहरुमा सहभागिता जनाउनु पर्ने बताए । यसले राम्रो रेफ्री उत्पादनका लागि महत्वपूर्ण भूमिका खेल्ने विश्वास लिएको एन्फा अध्यक्ष शेर्पाले बताए ।

एन्फाले गत महिना अर्को वर्षका लागि रेफ्रीमा हेरफेर गर्दै १० पुरुष र २ महिना गरी १२ रेफ्रीको सूची सार्वजनिक गरेको थियो । फिफा रेफ्री सुदिश पाण्डे र श्रवन लामाको स्थानमा प्रज्वल क्षेत्री र प्रकाश नाथ श्रेष्ठलाई फिफा अन्तर्राष्ट्रिय रेफ्री नियुक्त गरेको थियो । पाण्डे अस्ट्रेलियमा रहेको र लामा 'मेडिकल्लि इन्जर्ड' भएकाले फिफा रेफ्री ब्याचमा सहभागिता हुन सकेका थिएनन् । 

नयाँ वर्षका लागि मुख्य रेफ्री नै सूचीमा नपरेको भन्दै सुरेन्द्र सिख्रकारले एन्फामा 'नोट अफ डिसेन्ट' पेश गरेका थिए । उनले महामारीका बेला फिटनेस टेस्ट नगरी पुरानै रेफ्रीलाई स्थान दिनु पर्नेभन्दै एन्फामा 'नोट अफ डिसेन्ट' पेस गरेको जनाइएको छ । तर, यस विषयमा रेफ्री कमिटका सदस्य बुद्धी गुरुङले परिक्षमा सहभागिता नभइ सकैलाई पनि रेफ्रीको सूचीमा राख्‍न नसकिने बताए ।

“रेफ्रीका लागि फिटनेस टेस्ट, भिजियोल टेस्ट, थेउरी सबै हुन्छ । त्यसमा सहभागीता हुन पर्ने हुन्छ । सहभागीता नै नभइ कसैलाई पनि रेफ्रीको सुचिमा राख्न सकिदैन,” उनले भने, “कुनै पनि कक्षामा परिक्षा नै नदई सर्टिफिकेट माग्न सकिन्छ ? त्यसो हो भने त्यो नियम विपरित हो । किनभने हामीले फिफा र एएफसीको नियममा चल्नु पर्ने हुन्छ ।” 

त्यस्तै महिलातर्फ अन्जना राई फिफा रेफ्री नियुक्त भएकी छिन् । उनी अश्मिता मानन्धरको स्थान फिफा रेफ्रीमा नियुक्त भएकी हुन् । पहिलो फिटनेस टेस्टमा अन्जना राई, माया लामा र अश्मिता मानन्धर फेल भएका थिए । तर, महिला फिफा रेफ्रीमा अर्को विकल्प नभएपछि महिला रेफ्रीको टेस्ट पुनः गरिएको एन्फा अध्यक्ष शेर्पाले जानकारी दिए । दोस्रो टेस्टमा अन्जना राई मात्र पास भएको उनले बताए । दोस्रो टेस्टमा माया लामा फेल हुँदा अश्मिता अनुपस्थित भएकी थिइन् ।

पुरुषतर्फ फिफा सहायक रेफ्रीमा रोजेन श्रेष्ठ र पदम भुजेलको स्थानमा विक्रम चौधरी र किशन यादवलाई नियुक्त गरिएका थिए ।