काठमाडौं । नोभेल कोरोना भाइरसका कारण मुलुकहरु लकडाउनमा छन् । जसका कारण लाखौंको रोजगारी गुमेको छ । रोजगारीका लागि नजिकको गन्तव्य भारतमा रहेका नेपालीहरु कामबाट निकालिएपछि कोही हिँड्दै, कोही साइकलमा र कोही गाडी बुक गरेर सीमासम्म आइपुगेका छन् ।
तर, लकडाउनसँगै कोरोना भाइरसको संक्रमण नियन्त्रण गर्ने पहलस्वरुप नेपाल सरकारले अन्तर्राष्ट्रिय सीमा नाकाहरु बन्द गरिएका छन् । भारतमा करिब दुई महिनादेखि लकडाउन जारी छ । जसका कारण हजारौं नेपालीको रोजगारी गुमेको छ भने मालिकहरुले तलब दिन नसक्ने भन्दै कामबाट निकालिएका छन् । दैनिक मजदुरी गरेर दैनिक गुजारा गर्ने र केही बचेको घर पठाउने नेपालीहरु कामबाट निकालिएसँगै अलपत्र परेका छन् ।
अलपत्र नेपालीहरुले आफूले स्वदेश फर्किन पाउनुपर्ने भन्दै दबाब सिर्जना गरेपछि त्यहाँका प्रशासनहरुले स्वेदश फर्किन चाहने नेपालीको स्वास्थ्य जाँच गरेर पास दिन थालेको छ । उनीहरुको स्वास्थ्य जाँच गरेर कोरोना नेगेटिभ देखिएकाहरुले बचेको पैसाले गाडी बुक गरेर सीमासम्म आइपुगेका छन् । तर, उनीहरुका लागि स्वदेश फर्किने मूलद्वारहरु बन्द गरिएका छन् ।
केही नेपाली ४५-५० दिनदेखि सीमामै छन् । उनीहरुले भारतीय प्रहरीले एक ठाउँबाट लखेटेर अर्को ठाउँ पुर्याएको छ भने भोकले मर्न नदिन एक ठाउँबाट अर्को ठाउँको क्वारेन्टाइनमा राखिने गरेको छ । भारतीय प्रशासनले यसअघि खटिमा क्वारेन्टाइनबाट निकालिएकाहरुलाई रुद्रपुर क्वारेन्टाइनमा राखेको छ । फेरि भारतका दिल्ली, बैंग्लोर, मुम्बई, गुजरातलगायत ठाउँमा पास दिन थालिएपछि सयौं नेपाली आएर सीमामा बसेका छन् ।
बैंग्लोरबाट मालिकले नोकरीबाट निकालेपछि लकडाउन अघि नै दिल्ली आएका थिए बैतडीका प्रकाश भुल । उनी त्यहाँ करिब डेढ महिनाभन्दा बढी समय आफन्तकोमा बसे । त्यहाँ उनीहरुको खानेकुरा सकिएपछि पास पाइने सुनेसँगै स्वास्थ्य जाँच गराए । कोरोना नेगेटिभ देखिएपछि ११ जना मिलेर गाडी बुक गरे । त्यो गाडीले उनीहरुलाई खटिमासम्म पुर्यायो । खटिमाबाट १४ घण्टा हिँडेर वनबासा पुगे ।
दुई महिला र एक ९ महिनाको शिशुसहित खटिमा पुगेका उनीहरुलाई भारतीय प्रहरीले लखट्यो । "तिमीहरुको प्रधानमन्त्रीले जान दिएको छैन, किन आयौं भन्दै भारतीय प्रहरीले लखेट्यो," उनले भने, "हामी जंगलको बाटो हुँदै प्रहरीलाई छलेर वनबासा पुग्यौं । यहाँबाट नेपाल जान दिइएको छैन । केही साथीहरुलाई त कुटपिट पनि गर्यो ।"
उनीहरुसँग केही किनेर खाने पैसा पनि सकियो । "हिजो खटिमामा खाना मिलेको थियो । त्यसपछि केही खाएको छैन । यहाँ किनेर खानका लागि पैसा पनि छैन । बस्ने ठेगान पनि छैन । कहाँ बस्ने, के खाने," मलिन मुद्रामा आफ्नो पीडा सुनाए ।
विभिन्न स्थानीय तहले आफ्ना नागरिकको उद्धार गरेको भन्ने सुनेका उनले घरमा फोन गरेर गाउँपालिकालाई आफ्नो उद्धार गर्न आग्रह गरेका छन् । उनी भन्छन्, "घरमा फोन गरेर गाउँपालिकालाई उद्धारका लागि भन्न भनेका छौं । फोन आएको छैन ।"
भारतीय प्रहरीको कुटाइबाट प्रताडित भएकार भागेका करिब २०० नेपालीहरु अझै बनबासा र खटिमाको जंगलमै अलपत्र छन् । उनीहरु सीमाका विभिन्न बाटो हुँदै नेपाल आउन खोजे नेपालका सुरक्षाकर्मीले र भारतमा रोकिए भारतीय प्रहरीले कुट्ने गरेको पीडा सुनाएका छन् ।
भारतको हरियाणाबाट पैदल आएका २६ नेपालीलाई शनिबार बिहान सीमा प्रवेश गरिरहेको अवस्थामा कञ्चनपुरको बेलौरी नगरपालिका १, फटिया नाकाबाट भारतीय अर्ध सैनिक बलको जिम्मा लगाइएको छ । भारतको बसही भएर बेलौरी प्रवेश गरिरहेका उनीहरुलाई शनिबार बिहान ७ बजे सशस्त्र प्रहरीले फटिया नाकाबाट नियन्त्रणमा लिई एसएसबीको जिम्मा लगाएको हो । जसमा कञ्चनपुरको २ र कैलालीका २४ जना थिए ।
त्यसैगरी भारतीय सुरक्षाकर्मीबाट कुटिँदै-छल्दै सीमामा पुगेका ८४ नेपालीलाई कञ्चनपुरको महाकाली नगरपालिकाले दशगजा क्षेत्रमा राखिएको छ । उनीहरुलाई स्थानीय र नगरपालिकाको सहयोगमा खान र बस्ने टेन्टको व्यवस्था गरिएको छ ।
महाकाली नगरपालिकाका मेयर वीरबहादुर सुनारले भोकै प्यासै फर्किएका नेपाली दाजुभाइलाई दैनिक खाने र बस्ने व्यवस्था मिलाइएको जानकारी दिए । उनले भने, "भारतका विभिन्न स्थानबाट घर फर्किएका नेपाली जंगलको बाटो भएर नेपाल-भारत माहाकाली नगरपालिका नजिक दशगजा क्षेत्रमै राखेका छौं । उहाँहरु सुदूरपश्चिमका विभिन्न जिल्लाका हुनुहुन्छ ।"
भारतमा संक्रमण बढेसँगै लकडाउन बढ्दै जाने भएकोले रोजगारी गुमाएका नेपालीहरु स्वेदश फर्किनेहरुको संख्या अझै बढ्नेछ । भारतमा रोजगारी गुमेपछि पैदल यत्रा तय गरेर नेपालतर्फ आइरहेका छन् । कतिपय सीमावर्ती भारतीय क्षेत्रमा क्वारेन्टाइनमा राखिएका छन् भने कतिपय लुकिछिपी नेपाल प्रवेस गरिरहेका छन् । यसरी लुकीछिपी नेपाल प्रवेश गर्दा कोरोना संक्रमणको जोखिम थप बढ्ने देखिन्छ ।
