काठमाडौं । नेपालमा बर्डफ्लुको नयाँ प्रजाति एच फाइभ एन एट भेटिएको पुष्टि भइसकेको छ । इपिडिमियोलोजी तथा रोग नियन्त्रण महाशाखाले काठमाडौंको तारकेश्वर नगरपालिकाको सांग्लेखोला, फुटुङ क्षेत्रमा पालिएका हाँस र टर्कीमा यो भाइरस देखिएको जनाएको छ । महाशाखाले त्यस क्षेत्रका किसानलाई समेत सतर्क हुन सुझाएको छ ।

नेपालमा अहिले देखिएको बर्डफ्लुको असरबारे हामीले वरिष्ठ सरुवा रोग विशेषज्ञ डा. शेरबहादुर पुनसँग कुराकानी गरेका छौँ । 

नेपालमा अहिले देखिएको बर्डफ्लुको भाइरस कस्तो प्रकारको हो ? 
बर्डफ्लुका धेरै प्रजातिमध्ये अहिले नेपालमा देखिएको एच फाइभ एन एट प्रजाति हो । यसले घरपालुवा र खुला आकाशमा रहने दुवै प्रकारका पक्षीलाई असर गर्छ । विशेषगरी समूहमा पालिएका पक्षीहरुमा यो संक्रमण फैलिने सम्भावना धेरै हुन्छ ।

मानिसमा एच फाइभ एन एट सर्छ कि सर्दैन ? 
एच फाइभ एन एट आफैँमा मानिसका लागि घातक भाइरस होइन । तर, जुनसुकै भाइरसको म्युटेसन हुने प्रकृतिको हुन्छ । भाइरसले जुनसुकै बेला म्युटेसन भएर आफ्नो रूप परिवर्तन गर्नसक्छ । यदि, अहिले नेपालमा देखिएको भाइरस म्युटेसन भएर एच फाइभ एन वानको रूपमा परिणत भयो भने त्यो मानिसका लागि खतरनाक हुनसक्छ । एच फाइभ एन वान बर्डफ्लुको सबैभन्दा घातक प्रजाति हो । यो पक्षीबाट मानिसमा पनि सर्छ । सर्छ मात्रै होइन, यसले प्रतिदशजनामध्ये ६ जनाको ज्यान लिनसक्छ । नेपालमा अहिले सतर्कता अपनाउनुपर्ने पाटो पनि यही हो । यदि, यो भाइरसले आफ्नो रुप परिवर्तन गरेर मानिसमा सरेको खण्डमा अहिले भइरहेको कोरोना संक्रमणभन्दा धेरै गुणा मानवीय क्षति हुनसक्छ । नेपालमा यसअघि सन् २०१९ मा एच फाइभ एन वानकै कारण एकजनाको मृत्यु भएको रेकर्ड छ ।

मानिसमा कसरी सर्छ एच फाइभ एन वान ?
यदि, मानिसको संसर्गमा आएको पक्षी एच फाइभ एन वान संक्रमित रहेछ भने मानिसमा सार्ने सम्भावना धेरै हुन्छ । पालेका पक्षीलाई हेरचाह गर्ने क्रममा उनीहरुको मुखबाट निस्कने छिटा, मलमूत्र, उनीहरुबाट उडेका प्वाँखको माध्यमबाट मानिसमा सर्दछ ।

अहिलेको अवस्थामा कुखुरा, हाँस, टर्कीको मासु र अन्डा खानु हुन्छ कि हुँदैन ? 
संक्रमित पक्षीलाई नष्ट गर्ने त सरकारको अभियान नै छ । यसबाहेक बर्डफ्लु भित्रियो भन्नेबित्तिकै पक्षीको मासु र अन्डा खानु हुँदैन भन्नु गलत हो । अहिलेको अवस्थामा असंक्रमित कुखुरा, हाँस, टर्की आदिको मासु ७० डिग्रीभन्दा माथिको तापक्रममा पकाएर खानुपर्छ  । त्यस्तै, अन्डा पनि राम्रोसँग पकाएर खाँदा कुनै असर गर्दैन । तर, हाफ बोइल भने खानु हुँदैन । यसो भएमा यदि एच फाइभ एन वान संक्रमित नै पक्षीको मासु भएमा पनि मानिसमा सर्ने सम्भावना हुँदैन ।

पक्षीपालक व्यावसायीहरुले के के कुरामा ध्यान दिनु जरुरी छ ? 
व्यावसायिक रूपमा पक्षीपालन गर्ने किसानहरुमा एच फाइभ एन वान सर्ने सम्भावना धेरै हुन्छ । तसर्थ, यस्ता व्यवसायीले पशु सेवा विभागले दिएको निर्देशनानुसार जैविक सुरक्षा विधिहरु अपनाउनु, सरसफाइमा ध्यान दिनु  जरुरी हुन्छ । त्यस्तै, आफूले पालेको पक्षी अस्वाभाविक रूपमा बिरामी परेमा सम्बन्धित निकायमा तुरुन्तै जानकारी गराइहाल्नु पर्दछ ।

आम नागरिकमा एच फाइभ एन वान नफैलियोस् भन्न के गर्ने ? 
समुदायमा एच फाइभ एन वान नफैलियोस् भन्न पक्षी फार्मदेखि मानिसको भान्सासम्म सबैले सतर्क हुनु आवश्यक छ । पक्षीपालक मात्र नभइ यसको ओसारपसार, बिक्री–वितरणमा खटिने सबैले सुरक्षा कवच अपनाउनुपर्छ । त्यसैगरी, हाम्रो भान्सामा आइपुगेपछि पनि पकाउने क्रममा संवेदनशील हुनु जरुरी छ । त्यसैले यसको नियन्त्रणमा हामी आम नागरिकको पनि महत्वपूर्ण हात हुन्छ ।