अक्सर कुहिरोले ढाकेको डाँडा, चौरी खेल्ने पाखा, हिउँबाट बन्ने आकृति, डाँडैभरि फुलेको केन्जो (पदमचाल) र गुराँस । प्राकृतिक सौन्दर्य तस्बिरमा देखेर आहा ! भन्ने धेरै छौँ । तर, यिनै डाँडापाखा डुलेर त्यहाँको जनजीवनलाई शब्दमा उतार्ने निकै कम छौँ ।

नेपालको पूर्वीपहाडी जिल्ला पाँचथरमा बसेर सञ्चार क्षेत्रमा सक्रिय एक पत्रकार हुन्, गिरिराज बाँस्कोटा । उनी नेपाल पत्रकार महासंघ पाँचथर शाखाका अध्यक्ष समेत हुन् । उनको नियात्रासंग्रहका रूपमा ‘कञ्चनजंङ्घाको काख’  नामक पुस्तक प्रकाशित भएको छ । उनको यो दोस्रो  पुस्तक हो । गत वर्ष २०७८ सालमा उनको कवितासंग्रह ‘ढुङ्गाको प्रेम’ प्रकाशन भएको थियो ।

बाँस्कोटाको जन्मघरबाट कञ्चनजङ्घा हिमशृंखला  देखिन्छ । उनलाई बुझ्ने र चिन्नेले यो मात्र कञ्चनजङ्घा हिमशृंखलाको बारेमा लेखिएको हो भन्ने पनि ठान्छन् । तर, यस पुस्तकमा उनले पाँचथरको याङ्वरक गाउँपालिकाको चिवाभज्याङदेखि बैतडीको झुलाघाटसम्म यात्रा गरेको अनुभव सँगालेका छन् ।

उनको यो यात्राको म प्रत्यक्ष सहभागी नभए पनि यात्राका कैयौँ किस्सा कफी खाँदा सुनेको थिएँ । ती किस्सा किताबका पानामा सजिएर आउँदा पक्कै पनि सुन्दर लाग्नेरहेछ । फरक राजनैतिक धारका व्यक्ति, कर्मचारी र पत्रकार मन मिल्ने साथीहरूको समूह बनाएर यात्रामा निस्किनु पाठकलाई  प्रेरणा लाग्न सक्छ । पहाडैपहाड पूर्व–पश्चिम यात्रामा उनले २६ जिल्लाको यात्रा गरेको उल्लेख गरेका छन् । एक हजार ८७९ किलोमिटर मोटरसाइकलमा यात्रा गरेको बताएका छन् ।

पढ्नेलाई आफैँ पुगेझैँ गरी भेटिएका पात्र, त्यहाँको जनजीवनलाई किताबमा हुबहु उतार्ने कोसिस गरिएको छ । मोटरसाइकलयात्रामा पाएको दुःख लेखेका छन् । यात्रामा भोगेको सकस देखिन्छ । जब यात्रा सकिन्छ, सम्झना पनि त उस्तै मिठास हुने झल्किल्छ पुस्तकमा । बाँस्कोटाको पुस्तक पढ्दै जाँदा चित्र पनि भेटिन्छ । देश हेर्ने हुटहुटीले निस्केका दाँैतरीका दुःखसुख दुवै कथा भेटिन्छ ।

२० वटा च्याप्टरमा उनले विभिन्न क्षेत्रको यात्राको विवरण राखेका छन्, रंगीन तस्बिरसहित । प्रायः बाँस्कोटा भन्ने गर्छन्– म सानो कुरामा खुसी र सानै कुरामा दुःखी हुन्छु । उनको यो पुस्तकमा पनि त्यस्तै देखिन्छ । ढाका बुन्नेको कथा, चीन नाका बन्द हुँदा गलैँचा बजार पुर्याउन नसक्दाको पीडा, गाउँले परिवेश अनि झोलुंगे पुलको सेल्फीजस्ता विषयलाई पनि आफ्नो सम्झनासहित राखेका छन् ।

यात्रा गर्नेलाइ त कठिन छ, पुस्तकले विभिन्न ठाउँको जनजीवन कस्तो होला भन्ने कल्पना गर्न सक्ने बनाउँछ । देशको भौगोलिकता झल्काउँछ । उनले पुस्तकमा यात्राभरका वृत्तान्त मात्र दिएका छैनन्, पूर्वी नेपालीलाई पश्चिम नेपालका पाठकमाझ चिनाएका छन् । अनि, पश्चिम नेपाललाई पूर्वको नेपाली गाउँहरूमा लुकेर रहेका पर्यटकीय, धार्मिक, सांस्कृतिक, प्राकृतिक सम्पदालाई कलात्मक रूपमा देखाएका छन् ।

१६४ पृष्ठको पुस्तकमा २० पाठ छन् । पुस्तकको नाम ‘कञ्चनजङ्घाको काखबाट’ शीर्षकबाट राखिएको छ । थकित यात्रीले गन्तव्य पुग्दाको खुसी पुस्तकमा भेटिन्छ । घामको पहिलो झुल्को हिमालमा पुगेको दृश्य देख्दा लेखक जसरी लोभिएका छन्, पाठकलाई त्यो दृश्य देखाउन हिमालको अनेकन् स्वरूपको चित्र प्रस्तुत गरेका छन् ।

ओलाङचुङगोला हुँदै टिप्तलाको यात्राको अत्यन्तै महत्त्वपूर्ण क्षण कैद गरेका छन् । ओलाङचुङवासीको पीडा सरकारसमक्ष पुर्याउने शब्द कोरेका छन् ।

रेडपान्डालाई प्रत्यक्ष देख्दाको उनको अनुभव साटेका छन् । फक्तालुङ यात्राको क्रममा देखिएका गाउँ चित्रमा र भेटिएका पात्र शब्दमार्फत पाठकमाझ पस्किएका छन् ।

तिम्बुपोखरी क्षेत्रमा गाडी नगुडेका कारण ‘अर्ग्यानिक तिम्बुपोखरी’ शीर्षक राखेर यात्रा गराएका छन् । पाथीभरा मन्दिर, इलामको सन्दकपुर गाउँपालिकाको माइपोखरी र आसपासका होमस्टेका रमाइला कथाहरू बुनिएको छ । चौँरी डुलाउनेको कथा, केन्जो करिस्मा, पानीटारको सुन्दरता, पहाडैपहाड पूर्व–पश्चिम हुँदै तितेमाछाको कहानी सुनाएका छन् । सरकारको नजर नपुगेको बर्मे गाउँको व्यथा पढ्दा पाठकलाई लाग्नेछ, लेखकले हिमालकै काखमा बसेर यात्राको सुगन्धित कथा शब्दचित्रमा उतारेका छन् ।