काठमाडौं । इजरायलले युद्धविराम सम्झौताको ‘उल्लङ्घन’ गरेको आरोप लगाउँदै प्यालेस्टिनी चरमपन्थी समूह हमासले इजरायली बन्धकहरूको निर्धारित रिहाइ रोक्ने घोषणा गरेको छ ।

इजरायलले हमासको घोषणालाई ‘युद्धविराम सम्झौताको पूर्ण उल्लङ्घन’ भनेको छ । यससँगै इजरायलका प्रधानमन्त्रीले आफ्नो सेनालाई सतर्क रहन निर्देशन दिएका छन् । 

यसैबीच, अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले हमासलाई चेतावनी दिँदै शनिबारसम्म सबै बन्धकहरू रिहा गर्न समयसीमा तोकेका छन् । 

ट्रम्पले भनेका छन, “यदि हमासले बन्धकहरू रिहा गर्दैन भने युद्धविराम सम्झौता रद्द गरिनुपर्छ ।” 

हमासको घोषणा

हमासले सोमबार अर्थात फेब्रुअरी १० मा इजरायली बन्धकहरूको रिहाइ रोक्ने घोषणा गरेको थियो । हमासले इजरायलमाथि ‘युद्धविराम सम्झौता उल्लङ्घन’ गरेको आरोप लगाउँदै उक्त घोषणा गरेको थियो । 

“इजरायलले युद्धविराम सम्झौताका सर्तहरू पालना गरिरहेको छैन,” हमासले आफ्नो विज्ञप्तिमा भनेको छ । 

हमासले विज्ञप्तिमा भनेको छ, “विगत तीन हप्तामा बारम्बार युद्धविराम सम्झौता उल्लंघन गरिरहेको र सम्झौताका सर्तहरू पालना नगरेको हाम्रो नेतृत्वले देखेको छ ।”

आफ्नो विज्ञप्तिमा हमासले इजरायललाई ‘विस्थापित प्यालेस्टिनीहरूलाई उत्तरी गाजामा फर्काउन ढिलाइ गरेको’ र ‘गाजा पट्टीका धेरै क्षेत्रहरूमा गोलाबारी गरेको’ आरोप लगाएको छ । यसबाहेक, हमासले सहायता आपूर्तिसम्बन्धी सम्झौता पनि इजरायली पक्षबाट पनि ‘उल्लङ्घन’ गरिरहेको बताएको छ ।

संयुक्त राष्ट्रसंघले के भन्यो ?

इजरायली बन्धकहरूको रिहाइमा ढिलाइ गर्ने हमासको निर्णयप्रति संयुक्त राष्ट्रसंघले प्रतिक्रिया जनाएको छ ।  संयुक्त राष्ट्रसंघ (यूएन)ले इजरायल र हमासले युद्धविराम सम्झौताको आ–आफ्नो पक्ष कायम राख्नुपर्ने बताएको छ ।

“हामी सबै पक्षहरूले युद्धविरामअन्तर्गत आ–आफ्नो सम्झौताको पालना गरेको सुनिश्चित गर्न चाहन्छौं,” संयुक्त राष्ट्रसंघका प्रवक्ता फरहान हकले पत्रकारहरूलाई भने ।

हमासको घोषणा युद्धविरामको उल्लङ्घन हो कि होइन ? भन्ने प्रश्न गर्दा संयुक्त राष्ट्रसंघका प्रवक्ताले ‘कुनै पनि ढिलाइ’ एक ‘समस्या’ हुने बताए ।

“हामी यो सुनिश्चित गर्न चाहन्छौं कि कुनै ढिलाइ, कुनै अवरोध नहोस् र इजरायल र हमासबीचको सम्झौता पूर्व तय गरिएको सम्झौता अनुसार कार्यान्वयन होस्,” उनले भने । 

हमासको घोषणाको अर्थ के हो ?

इजरायली बन्धक र प्यालेस्टिनी कैदीहरूका लागि अर्को रिहाई मिति फेब्रुअरी १५ (अर्को शनिबार) का लागि तय गरिएको थियो । 

उक्त दिन तीन इजरायली नागरिकलाई हमासले रिहा गर्ने भनिएको थियो, तर हमासले यो रिहाइ स्थगित गर्ने घोषणा गरेको छ । हमासले पाँच दिनअघि बन्धकहरूको रिहाइ स्थगित गर्ने घोषणा गरेको थियो ।

यसको एउटा अर्थ यो हुन सक्छ, हमासले गतिरोध समाधान गर्न समय दिइरहेको छ ।  टेलिग्राममा जारी गरिएको आफ्नो आधिकारिक विज्ञप्तिमा हमासले आफ्नो घोषणा इजरायलका लागि ‘चेतावनी’ भनेको छ ।  हमासले इजरायललाई ‘आफ्नो दायित्व पूरा गर्न पर्याप्त समय’ दिइरहेको बताएको छ । हमासले अर्को निर्धारित रिहाइलाई अस्वीकार गरेको छैन र वार्ताको विकल्प ‘खुला’ राखेको छ ।

यस्तो देखिन्छ कि हमासले गतिरोध समाधान गर्न समय दिइरहेको छ । तर प्रश्न यो छ, गतिरोध के हो ? के हमासले साँच्चै इजरायलले आफ्ना प्रतिबद्धताहरू पूरा नगरेको गुनासो गरिरहेको छ वा यो अरू नै केही हो ?

युद्धविरामको पहिलो चरणमा के भयो ?

युद्धविरामको पहिलो चरणमा ३३ जना इजरायली बन्धकहरूलाई रिहा गरिने भनिएको थियो । १६ जना इजरायली बन्धकहरू रिहा भइसकेका छन् भने १७ जना बन्धकहरूको रिहाइ हुन बाँकी छ ।

इजरायलले १७ इजरायली बन्धकमध्ये आठ जनाको मृत्यु भएको बताएको छ । यसको अर्थ ९ जना इजरायलीहरूलाई अझै रिहा गर्न बाँकी छ ।

हमासले छुट्टै सम्झौताअन्तर्गत पाँच थाई नागरिकलाई पनि रिहा गरेको छ । युद्धविराम सम्झौताअन्तर्गत इजरायलले लगभग १ हजार ९०० प्यालेस्टिनी कैदीहरूलाई रिहा गर्ने बताएको छ । तीमध्ये सयौं पहिले नै रिहा भइसकेका छन् । 

सम्झौताको दोस्रो चरणको वार्ता गर्न इजरायली प्रतिनिधिमण्डल कतारमा छ, जसमा थप बन्धक र कैदीहरूलाई रिहा गर्ने कुरा उल्लेख छ । हमासको घोषणाले यी वार्ताहरूमा कस्तो प्रभाव पार्नेछ भन्ने कुरा अझै स्पष्ट छैन ।

हमासलाई ट्रम्पको चेतावनी

हमासले गाजाबाट इजरायली बन्धकहरूको रिहाइ रोक्ने घोषणा गरेपछि अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले कडा चेतावनी दिएका छन् । ट्रम्पले हमासले शनिबार १२ बजेसम्ममा सबै बन्धकहरूलाई रिहा गर्नुपर्ने बताएका छन् । 

ट्रम्पले गाजा युद्धविराम सम्झौताको भविष्यका लागि आफ्नो तर्फबाट हमासलाई समयसीमा दिएका छन् । “जहाँसम्म मेरो चासोको कुरा छ, यदि सबै बन्धकहरूलाई शनिबार १२ बजेसम्ममा रिहा गरिएन भने, म भन्छु, यसलाई (सम्झौता) रद्द गरियोस् र विध्वंस मच्चाइयोस्,” ट्रम्पले भने । 

ट्रम्पले शनिबार दिउँसो १२ बजे हो या मध्यरात १२ बजे भन्ने अझै स्पष्ट छैन । यो समयसीमा दिँदा उनले कुन समय क्षेत्रलाई ध्यानमा राखेका थिए भन्ने पनि स्पष्ट छैन ।

ट्रम्पले सबै बन्धकहरूलाई एकैचोटि रिहा गरिनुपर्ने बताएका छन्, पटक पटक होइन ।

यदि यो भएन भने ‘विनाश मच्चाउने’ भन्ने उनको भनाइको अर्थ के हो भनी ट्रम्पलाई सोध्दा उनले जवाफ दिए, “तपाईंलाई थाहा हुनेछ र उनीहरूले पनि थाहा पाउनेछन् । हमासले मेरो मतलब के हो भनी बुझ्नेछ ।”

ट्रम्पले इजरायली प्रधानमन्त्री बेन्जामिन नेतान्याहूको नाम नलिई ‘यो मेरो समयसीमा हो’ भनेका थिए । (बीबीसीबाट भावानुवाद)