काठमाडौं । वर्षको अन्तिम अर्थात् २०८० साल सकिएर २०८१ लाग्दा विगत एक वर्षको अवधिमा नेपालमा विद्युतीय सवारी (ईभी) को विस्तार तिव्ररुपमा बढेको देखिन्छ ।

चालु आर्थिक वर्ष २०८०–०८१ को फागुन मसान्तसम्म (आठ महिनामै) नेपालमा ६ हजार ४३५ विद्युतीय गाडी भित्रिएका छन् । भन्सार विभागका अनुसार यो जीप, कार तथा भ्यानको तथ्यांक मात्रै हो ।

सार्वजनिक अथवा यात्रु बोक्ने ठूला विद्युतीय गाडीको आयात समेत यसवर्ष बढेको छ । विद्युतीय दुई पाङ्ग्रेमा केही मोटरसाइकल र धेरै स्कुटरका ब्रान्ड नेपाल भित्रिएका छन् ।

गत आर्थिक वर्ष २०७९–०८० भरिमा कूल ४ हजार ५० विद्युतीय गाडी नेपाल भित्रिएका थिए । 

यसवर्ष भने आठ महिनामै करिब साढे ६ हजार बढी ईभी भित्रिएका हुन् । आर्थिक वर्ष २०७८/०७९ मा १ हजार ८०७,  २०७७र/०७८ मा २४९ र २०७६/०७७ मा ५७५ ईभी नेपाल भित्रिएका थिए ।

यसरी आर्थिक वर्षको तथ्यांकलाई हेर्दा २०८० सालमा ईभीले तीव्ररुपमा बजार विस्तार गरेको देखिन्छ ।

बीवाईडीको नेपालका लागि आधिकारी वितरक साइमेक्स इंककी प्रबन्ध निर्देशक यमुना श्रेष्ठ २०८० ईभीमय वर्ष भएको बताउँछिन् ।  सरकारको नीति स्थिर रहेमा २०८१ सालमा अझै धेरै ईभी भित्रिने उनको भनाइ छ ।

“ईभीको आयात ६० प्रतिशतसम्म पुगेको छ । सरकारको नीति स्थिर रहेमा यो २०८१ सालमा ८० प्रतिशतसम्म पुग्ने हाम्रो अनुमान छ,” उनले भनिन् ।

उनका अनुसार ईभी प्रोत्साहनका लागि सरकारबाट विशेष प्रयास नहुँदै पनि नेपाल यसको प्रयोगमा नर्वेपछि दोस्रो स्थानमा रहेको छ । टाटा मोर्टसको नेपालका लागि आधिकारीक बितरक सिप्रदी ट्रेडिङका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत राजनबाबु श्रेष्ठ भविष्यको मोबिलिटी नै ईभी भएको बताउँछन् ।

सरकारकाले पनि यसलाई प्रोत्साहन एवम् प्रमोसन गरेका कारण २०८० सालमा ईभीले राम्रो बजार लिएको उनको भनाइ छ ।

“विश्वमै ईभीको प्रयोग अबको बाटो हो, सरकारले पनि यसलाई सकारात्मक तरिकाले हेरेको छ । आउँदो बजेटबाट पनि राम्रो नीति आउने र ईभीको प्रयोगको दर यस्तै राम्रो रहिरहने विश्वास छ,” सीप्रदीका सीईओ श्रेष्ठले भने ।

सार्वजनिक सवारीका लागि पनि राम्रो वर्ष

वर्ष २०८० सार्वजनिक विद्युतीय सवारीका क्षेत्रमा पनि सकारात्मक रहेको व्यवसायी बताउँछन् । यसवर्ष निकै धेरै सार्वजनिक विद्युतीय सवारीका भित्रिएको सुन्दर यातायात एवम् अटो इन्जिनियरिङका अध्यक्ष भेषबहादुर थापा बताउँछन् ।

“ठूला विद्युतीय बसहरु त खासै भित्रिएनन् । तर साना ११ र १४ सिटे गाडी धेरै आयात भएका छन् । आउँदो वर्ष भन्सार बढ्छ कि भन्ने चिन्ताले समेत धेरै गाडी आयात भए,” पूर्व अर्थमन्त्री डा. प्रकाशशरण महतले ईभीमा भन्सार बढाउने संकेतको भाषण गरेपछि आयात झनै बढेको उनको भनाइ छ ।

सुन्दर यातायातले अहिले १९ वटा ठूला विद्युतीय बस र दश वटा साना विद्युतीय बस सञ्चालन गरिरहेको उनले बताए । “भन्सार बढेन भने आउँदो वर्ष पनि सार्वजनिक विद्युतीय सवारीले राम्रो बजार लिन्छ, अन्यथा अहिले भित्रिएकै गाडीहरु देखिनेछन्,” व्यवसायी थापाले भने ।

नेपालमा ईभीले मात्रै दैनिक करिब डेढलाख देखि दुई लाख युनिटसम्म विद्युत् खपत गर्न थालेको भन्दै ईभी नै अबको सवारी हुने उनको भनाइ छ । नेपालमा वुलिङ, फोटोन, दिगोको डीएफएसके डाँफे, किङलङ, केवाईसीलगायत ब्रान्डका ११, १४ देखि २० सिटसम्मका साना सार्वजनिक गाडी सञ्चालनमा छन् ।

साझा यातायातले ४० वटा ठूला विद्युतीय बस सञ्चालन गरेको छ ।  यात्रुवाहक मात्रै नभएर टाटाको एसीई ईभी ट्रक जस्ता विद्युतीय ढुवानी गाडीको प्रयोग समेत नेपाल बढ्दै गएको छ ।

चार्जिङ स्टेसनको नेटर्वक विस्तार

हाल देशभर साना ठूला गरी करिब डेढ सयवटा विद्युतीय चार्जिङ स्टेसन सञ्चालनमा आएका छन् । गत वर्ष २०७९ मा ७० को हराहारीमा मात्रै चार्जिङ स्टेसन देशभर थिए । गत भदौमा नेपाल विद्युत प्राधिकरणले एकै दिन देशभर ५१ वटा विद्युतीय चार्जिङ स्टेसनको उद्घाटन गरेको थियो ।

टाटा, बीवाईडीलगायत ईभी बिक्री गरिरहेका कम्पनीहरूले देशभर दजर्नाैं चार्जिङ स्टेसन सञ्चालनमा राखेका छन् ।

देशका मुख्य राजमार्गको बढीमा ६० किलोमिटर आसपासमा अहिले चार्जिङ स्टेसनको नेटवर्क विस्तार भइसकेको प्राधिकरणको भनाइ छ । प्रमुख सहरहरुमा चार्जिङ स्टेसनको नेटवर्क झनैं विस्तार भएको छ ।

गत वर्षको तुलनामा यस वर्ष निकै धेरै चार्जिङ स्टेसन सञ्चालनमा आएका कारण ईभी प्रयोगकर्तामा कहाँ चार्ज गर्ने भन्ने चिन्ता हट्दै गएको संकेत देखिन्छ । प्राधिकरणका आयोजना प्रबन्धक इन्जिनियर सागरमणि ज्ञवालीले पूर्व झापादेखि पश्चिम कञ्चनपुरसम्म चार्जिङ स्टेसन बनिसकेको बताएका छन् ।

नेपालमा उसै पनि पेट्रोलियम इन्धनको महँगो शुल्क र यसले जलवायु परिवर्तनका क्षेत्रमा पार्ने डरलाग्दो असरका कारण ईभीतर्फको आर्कषण बढ्दो छ । विश्व बजारमै पनि पछिल्ला वर्षमा ईभीको प्रयोग बढ्दै गएको छ । नेपालमा अबका वर्षहरुमा नीजि, सार्वजनिकदेखि ढुवानीसम्मका सवारी विद्युतीय नै भित्रिने सम्भावना बढ्दै गएको छ ।

विद्युतीय गाडीको आयात बढ्दै गएपछि सरकारले यी नै सवारीबाट राजस्व असुल्ने रणनीति बनाएको खण्डमा झनै ईभीको बजार विस्तारमा लगाम लाग्न सक्ने व्यवसायीहरुको चिन्ता छ ।