site stats
बाह्रखरी :: Baahrakhari
सम्पादकीय
Global Ime bankGlobal Ime bank
Nabil Bank Banner adNabil Bank Banner ad
SkywellSkywell

सरकारको  हस्तक्षेप र उपेक्षाले नेपालको राष्ट्रिय मानव अधिकार आयोगको हैसियत र प्रभाव दुवै निरन्तर खस्कँदै गएको छ । राष्ट्रिय तथा अन्तर्राष्ट्रिय मानव अधिकार समुदायमा आयोगको प्रभाव खस्कनुको अर्को कारण भने आयुक्तहरूको राजनीतिक भागबन्डामा नियुक्ति हो ।

पछिल्लोपटक सरकारले सचिव नियुक्तिका सम्बन्धमा आयोगको सिफारिस रोकेपछि विवाद उत्पन्न भएको हो । तीन वर्षदेखि सचिव पद रिक्त रहेको भए पनि केही महिना पहिले नै आयोगले सचिव नियुक्तिका लागि ऐनअनुसार गरेको सिफारिस प्रधानमन्त्रीको कार्यालयमा रोकिएको छ ।

राष्ट्रिय मानव अधिकार आयोग ऐन, २०६८ अनुसार सचिवको नियुक्तिसम्बन्धी सिफारिस सरकारले रोक्न हुँदैन । तर, सरकारले भने मानव अधिकार उल्लङ्घनकर्ता उपर कारबाही गर्ने निर्देशनसँगै सचिव पदमा नियुक्तिका लागि गरिएको सिफारिससमेत कार्यान्वयन गर्न अटेर गर्दैआएको छ । 

Royal Enfield Island Ad
KFC Island Ad
NIC Asia

सरकारको असहयोग तथा आयुक्तहरूकै अक्षमताका कारण देशभित्र प्रभावकारिता गुमाएको राष्ट्रिय मानव अधिकार आयोगलाई ‘ख’ श्रेणीमा झार्न सिफारिस गरिएको थियो । ‘पेरिस सिद्धान्त’प्रति पुनः प्रतिबद्धता र कानुन संशोधनको प्रतिबद्धतापछि मात्र नेपाल ‘क’ श्रेणीमै रहेको हो ।

कानुनबाट २०५७ मा स्थापना गरिएको राष्ट्रिय मानव अधिकार आयोग नेपालको अन्तरिम संविधान, २०६३ पछि संवैधानिक बनेको हो । ‘पेरिस सिद्धान्त’को मापदण्डअनुसार देशभित्र मानव अधिकारको रक्षा र प्रवर्धन गर्ने राष्ट्रिय संस्था स्वतन्त्र एवं सक्षम स्वायत्त हुनुपर्छ । 

माओवादी सशस्त्र द्वन्द्वका समयमा समेत राष्ट्रिय तथा अन्तर्राष्ट्रिय क्षेत्रमा नेपालको मानव अधिकार आयोग निकै प्रभावकारी हुनपुगेको थियो । विडम्बना, आयोगको कानुनी हैसियतसँगै सरकारको हस्तक्षेप र अवज्ञा बढ्दै गयो भने प्रभाव तथा साख खस्किन थाल्यो ।

आयोगको प्रभाव र हैसियत तत्कालीन राजा ज्ञानेन्द्रको निरङ्कुश शासनकालमै खस्कन सुरु भएको थियो । दुर्भाग्य, गणतन्त्रपछि पनि त्यसमा सुधार भएन । पछिल्लोपटक राष्ट्रिय मानव अधिकार आयोगमा पदाधिकारी नियुक्ति अपारदर्शी भएको विवाद कायमै  छ ।  

नियुक्ति विवादको मुद्दा सर्वोच्च अदालतमा विचाराधीन छ । सायद, पदावधि समाप्त नहुँदासम्म किनारा लाग्ने लक्षण पनि देखिँदैन । त्यतिन्जेलका लागि आयोगहरूको नैतिक वैधतामा प्रश्न भए पनि कानुनी हैसियतमा प्रश्न उठाउन वा तिनको कानुनी सिफारिस कार्यान्वयन नगर्नु गैरकानुनी हुन्छ । 

सरकारको यस्तै रवैया रहेमा आयोगको ‘ख’ श्रेणीमा घटुवा हुने त निश्चितै छ राष्ट्रिय संस्थाहरूको स्खलनको गति पनि तीव्र बन्नेछ । सबै राष्ट्रिय संस्थाहरुमा हस्तक्षेप गरेर हैकम जमाउने प्रधानमन्त्रीको अधिनायकवादी मनसुवा पूरा गर्न राष्ट्रकै साख गिराउने काम हुनुहुँदैन ।

यसैले राष्ट्रिय मानव अधिकार आयोगले कानुनबमोजिम गरेको सिफारिस तत्काल कार्यान्वयन गरेर नेपाल ‘पेरिस सिद्धान्तहरू’को पालनामा गम्भीर तथा इमानदार रहेको पुष्टि गर्न सरकारले सहयोग गर्नुपर्छ । सङ्क्रमणकालीन न्याय सम्पादनमा भएको विलम्बका कारण अन्तर्राष्ट्रिय जगत्मा गिरेको नेपालको साख राष्ट्रिय मानव अधिकार आयोगमा हस्तक्षेप गरेर थप नगिराऊ !

NIBLNIBL
प्रकाशित मिति: मंगलबार, चैत २७, २०८०  १४:२८
Sipradi LandingSipradi Landing
प्रतिक्रिया दिनुहोस्
NTCNTC
national life insurance newnational life insurance new
Ncell Side Bar LatestNcell Side Bar Latest
Bhatbhateni IslandBhatbhateni Island
Shivam Cement DetailShivam Cement Detail
City Express Money TransferCity Express Money Transfer
सम्पादकीय
न्यायालयको अवहेलनाको लक्ष्मणरेखा
न्यायालयको अवहेलनाको लक्ष्मणरेखा
SubisuSubisu
Hamro patroHamro patro