काठमाडौं । नेपाली कांग्रेसको संस्थापन इतर पक्षका नेताहरूले चलाएको 'रूपान्तरण अभियान'लाई लिएर संस्थापन पक्षले असन्तुष्टि जनाएको छ । पार्टीभित्र छलफलै नगरी आन्तरिक असन्तुष्टि छताछुल्ल पारेर पार्टीलाई कमजोर बनाउन इतर समूहले अभियान चलाको बझुाइ संस्थापन पक्षको छ । 

कांग्रेस रूपान्तरणका लागि भन्दै संस्थानप इतर पक्ष निकट नेताहरूले जेठ ११ गते मधेस प्रदेशको राजधानी जनकपुरबाट अभियान थालेका थिए । उनीहरूले चार प्रदेशमा कार्यक्रम गरिसकेका छन् ।

तर, अभियानका गतिविधिलाई पार्टी सभापति शेरबहादुर देउवा स्वयंले विशेष निगरानी गरिरहेको उनी नेताहरू बताउँछन् । 

पार्टी प्रचार विभाग प्रमुख तथा केन्द्रीय सदस्य मीन विश्वकर्माले इतर समूहनिकट नेताहरूले चलाइरहेको अभियानले पार्टीलाई नै कमजोर बनाउने काम गरेको बताए । पार्टी नेतृत्वसँग परामर्श नै नगरी अभियानका नाममा पार्टीका कमजोरी ओकल्ने काम भइरहेको विश्वकर्माको आरोप छ । 

“सुरुमा केन्द्रीय समितिमा नभएका साथीहरू लाग्नुभएको थियो, पछि केन्द्रीय सदस्यहरू पनि लाग्नुभयो । यस पार्टीसँग केही असन्तुष्ट विषयहरूलाई सार्वजनिक रूपमा व्यक्त गर्ने हिँड्नुभएको हो,” विश्वकर्माले बाह्रखरीसँग भने, “पार्टीको परामर्शमा भएको कार्यक्रम पनि हैन । नेताहरूलाई कुनै कुरा थाहा पनि छैन । सोधपुछ पनि भएको हैन । उहाँहरू आफूखुसी हिँड्नुभएको छ ।”

अभियानले देशका विभिन्न ठाउँमा गएर पार्टी नेतृत्वमाथि अनावश्यक प्रश्न उठाइरहेको संस्थापन पक्षको भनाइ छ । प्रचार विभाग प्रमुख विश्वकर्मा यसले पार्टीलाई घाटा भएको बताउँछन् । उनले एक–अर्कालाई हिलो छ्याप्ने क्रियाकलाप प्रत्युत्पाक भइरहेको बताए ।

“यसले पार्टीलाई उल्टो घाटा गरेको छ । पार्टी पङ्क्तिमा निराशा छाएकाले हामी निराशा भएका साथीहरूमा उत्साह भर्न हिँडेको भन्नुभएको छ,” विश्वकर्माले थपे, “तर, उहाँहरूले पहिरो रोक्न भनेर हिँड्ने पहिरो यसरी गयो भनेर अत्याउने काम गरिरहुनभएको छ । यो चाहिँ विरोध गरेको हिँडेको कुरा प्रत्युपातक भएको देखिन्छ । उहाँहरूका लागि, पार्टी पद्धति र विधि पद्धतिका लागि पनि यो अभियान पक्षमा छैन, विरुद्ध छ ।” 

पार्टी नेतृत्वका कारण 'स्वर्णिम इतिहास' बोकेको कांग्रेस कमजोर र महत्त्वहीन बनेको निष्कर्ष निकालेका इतर समूहका नेताहरूले अभियान सञ्चालन गरेका हुन् । उनीहरूले कांग्रेसका कमजोरीहरूको फाइदा 'अलोकतान्त्रिक शक्ति'हरूले उठाएको निष्कर्ष निकालेका छन् । 

देशको राजनीतिमा उग्रवामपन्थी र दक्षिणपन्थी शक्तिहरूको उदय भएकाले अब कांग्रेसले आफ्नो इतिहासलाई साक्षी राखेर 'नयाँ कांग्रेस' निर्माण गर्नुपर्ने आवश्यकताका साथ अभियान घोषणा गर्नुपरेको नेता गुरूराज घिमिरे बताउँछन् । 

अभियान्ता भन्छन्– आफू पनि नगर्ने, विरोध पनि गर्ने !

'जमेको पोखरी' भएको कांग्रेसको चाल, चरित्र र चेहरा बदल्न अभियान थालिएको अभियान्ताहरूको भनाइ छ । अभियानमा सहभागी केन्द्रीय सदस्य मधु आचार्यले अहिलेसम्म चार प्रदेशमा कार्यक्रम सम्पन्न भइसकेको र बाँकी प्रदेशमा छिट्टै कार्यक्रम गरिने जानकारी दिए । 

आफूहरूको अभियानले नयाँ आशाको सञ्चार भएको उनको दाबी छ । “उत्साहजनक सहभागितामा हामीले अभियान चलाइरहेका छौँ । साथीहरूमा नयाँ आशाको सञ्चार भएको छ,” अचार्यले बाह्रखरीसँग भने, “उपल्लो तहका नेताहरू हामीले उठाएको मुद्दाको पक्षमा भए पनि प्रत्यक्ष सहभागी हुन असहज मान्ने गर्नुहुन्छ । तर, तल्लो तहका नेताहरूमा यही अभियानले कांग्रेस बचाउने आशा छ । पार्टीलाई पुनर्जीवन दियोस्, विचलित भएकाहरूलाई नयाँ बाटो देखाउने काम गरोस् भन्ने आवाज छ ।”

विधिसम्मत पार्टी चलेपछि बाध्य भएर आफूहरूले अभियान थालेको नेताहरू बताउँछन् । विशेष गरी पार्टी सभापतिले पार्टीकै नेताहरूको कुरा नसुन्ने, एकलौटी गर्ने, बैठक नबोलाउने, दुई महिनामा बस्नुपर्ने केन्द्रीय समिति बैठक ९ महिनासम्म नबोलाउने, विधानले नचिन्ने पदाधिकारी र पूर्वपदाधिकारीको बैठक निजी निवासमा राख्ने गरेको भन्दै संस्थापन इतर समूहका नेताहरू आक्रोशित छन् । 

उसो त संस्थापन पक्षका केन्द्रीय सदस्यहरू पनि बैठक नबसकेप्रति सन्तुष्ट छैनन् । तर, केहीबाहेक अधिकांश बोल्नै डराउँछन् । 

केन्द्रीय सदस्य आचार्य कार्यकर्तामा चरम निराशा छाएको र पलायन बढेको समयमा थालिएको अभियानको स्वागत गर्नुपर्ने बताउँछन् । तर, उल्टै नेतृत्वले नै यसको विरोध गर्नु विडम्बना भएको उनको गुनासो छ । 

“पार्टी रूपान्तरण र परिवर्तन गर्ने हुटहुटी उहाँहरूलाई हुनुपर्ने हो । यसको नेतृत्व लिएर हामीलाई आदेश दिनुपर्ने पनि उहाँहरूले नै हो,” आचार्यले भने, “उहाँहरूबाट नभएपछि हामीले जनतामा देखिएको निराशा पार्टी छोड्ने निष्क्रिय बस्ने पद्धति बढ्दै गएपछि हामीले आफूलाई सम्हाल्न सकेनौँ र आफैँ मिलेर पार्टीलाई रूपान्तरण गर्नका लागि केही न केही गर्नुपर्छ भन्ने भएपछि उपलब्ध भएका साथीहरू बसेर हामी कार्यकर्तामाझ गएका हौँ ।”

अभियान्तालाई प्रश्न– कारबाहीको डर छैन ?

सभापति देउवा निकट सहमहामन्त्री फरमुल्लाह मन्सुर लोकतान्त्रिक दलमा सबैलाई गतिविधि गर्ने छुट भएको बताउँछन् । तर, यसको सकारात्मक र नकारात्मक पक्षको विषयमा आफू नबोल्ने उनले बताए ।

“मलाई भन्दा पनि उहाँहरूले गरेको कार्यक्रम हो उहाँहरूकै धारणा लिन उपयुक्त हुन्छ । लोकतान्त्रिक पार्टीमा गतिविधि गर्न नपाइने भन्ने हुँदैन,” उनले बाह्रखरीसँग भने । 

पार्टीको छवि धुमिल बनाउन नक्कली भुटानी शरणार्थी काण्डले पनि ठूलो भूमिका खेलेको छ । देउवाका विश्वासपात्र बालकृष्ण खाँणविरुद्ध मुद्दा चल्नु, प्रमाणित नभए पनि केन्द्रीय सदस्य तथा आफ्नै पत्नी आरजु राणा र खाण पत्नी मञ्जुको नाम जोडिनुले पनि पार्टीलाई ठूलो धक्का लागेको छ । तर, नेतृत्व आफ्नो कमजोरी सुधार गर्नुभन्दा पनि जनतासँग जोडिएको विषयमा शंका गरेर बसेको छ ।

केन्द्रीय सदस्य विश्वकर्मा अहिले संस्थापन इतर समूहका नेताहरूले गरेको गतिविधिलाई सभापति स्वयम्ले एकदमै सुक्ष्म ढंगले निगरानी गरिरहेको बताउँछन् । 

“केन्द्रीय समिति बैठक बसेर भएका असन्तुष्टि र समस्याहरूमा छलफल गर्नुपर्छ । केही नेताहरूलाई भ्रातृ संस्थाको जिम्मेवारी दिँदासमेत छाडेर अभियान भन्दै हिँड्नुभएको छ,” विश्वकर्माले भने, “जिम्मेवारी पाएका नेताहरू पनि किन गठन भएन भन्दै हिँडेको देखिन्छ । त्यसकारण पार्टीले गर्नुपर्ने जिम्मेवार पदमा बसेर काम नगर्ने अनि हल्ला गर्दै साथीहरू अव्यस्थित ढंगबाट हिँड्नुभएको छ, यसलाई केन्द्रीय नेतृत्व र स्वयं सभापतिले पनि जानकारी नोटिसमा लिनुभएको छ।”

तर, यस अभियानलाई नेता शेखर कोइराला, महामन्त्री गगन थापालगायत रूपान्तरणको पक्षधरहरूले भने अपनत्व लिएका छन् । 

अभियान्ता तथा इतर समूहका नेता भुपेन्द्रजंग शाही अभियानले पार्टीभित्र बैचारिक संवादलाई अघि बढाएको र पार्टीमा माथिल्लो तहका र तल्ला तहका नेताहरूबीच कमजोर भएको संवादलाई जोडेको दाबी गर्छन् । अभियान अराजकताका लागि नभएको भन्दै उनले कारबाहीको डरले नरोकिने बताए । 

“अराजक भएर जादैनौँ । हामीले जनताको कुरा सुन्न गएका हौँ । पहिले सात प्रदेश त्यसपछि जिल्ला र वडा तहसम्म हाम्रो पुग्ने तयारी हो,” उनले भने, “हामी प्रतिवेदन तयार गर्छौं र केन्द्रीय नेतृत्वलाई बुझाउँछौँ ।”

आगामी '१५औँ महाधिवशेनको तयारी हो ?' भन्ने प्रश्नमा शाही विशुद्ध पार्टी कार्यकर्ताको राय र भावना बुझ्ने 'महान अभियान' भएको बताउँछन् ।