बुटवल । कम्युनिस्ट पार्टीका पुराना नेता मोहनविक्रम सिंहको गृह जिल्ला प्युठानबाट राष्ट्रिय जनमोर्चा (राजमो)की दुर्गा पौडेल तेस्रोपटक संसद यात्राको तयारीमा छिन् । पौडेल सत्ता गठबन्धनकी साझा उमेदवार हुन् ।

पार्टीको पुरानो आधार जोगाउन मसालका महामन्त्री सिंहले कहिले को त कहिले कोसँग गठबन्धन गर्दै आएका छन् ।०७४ सालमा नेकपा (एमाले) र माओवादी केन्द्रसँग गठबन्धन गरी देशभरमा एक सिट जितेर पार्टीको बिउ जोगाएका सिंह अहिले कांग्रेस, माओवादी केन्द्र, नेकपा (एकीकृत समाजवादी) र लोकतान्त्रिक समाजवादी पार्टी (लोसपा)सँग गठबन्धन गरेर पुरानो क्षेत्रलाई जोगाउन कसिएका छन् । 

८६ वर्षको उमेरमा पनि पार्टीको नेतृत्व सम्हालिरहेका मोहनविक्रमले यसपटक पनि मसालको संसदीय मोर्चाका रूपमा रहेको राष्ट्रिय जनमोर्चाको उपाध्यक्ष रहेकी उनकी श्रीमती दुर्गा पौडेललाई सत्तारूढ गठबन्धन दलको उमेदवार बनाए ।

पटक–पटक विभाजन भएर सांगठनिक आधार कमजोर बनेको अवस्थामा जनमोर्चाकी पौडेलसँग एमालेबाट उनका कटु आलोचक सूर्य थापा चुनावी मैदानमा होमिएका छन् । थापाले पहिलोपटक संसदीय निर्वाचनको अनुभव लिँदै छन् ।

०७४ सालको निर्वाचनमा एमाले, माओवादी केन्द्रसहितको वाम गठबन्धनको मतले विजयी भएकी पौडेललाई यसपटक सत्ता गठबन्धनको साथ भएकाले जित निश्चितजस्तै भएको दाबी उनी निकटकाले गर्दै आएका छन् । 

एमालेको चौथो पुस्ताको नेता भन्न रुचाउने थापाले जिल्लामा कसैको किल्ला इतिहास बनिसकेको जवाफ दिँदै आएका छन् । पार्टी पोलिटब्यूरो सदस्य तथा प्युठान इन्चार्ज ४८ वर्षीय थापा एमाले अध्यक्ष केपी शर्मा ओली प्रधानमन्त्री हुँदा उनका प्रेस सल्लाहकार थिए ।  

प्युठानबाट प्रतिनिधिसभा निर्वाचन जितेर राष्ट्रिय राजनीतिमा आफ्नो बलियो उपस्थिति देखाउन खोजेका थापालाई आलोचकहरूले छुद्र प्रतिक्रिया दिने व्यक्ति भन्छन्, भने समर्थकहरूले निडर र हक्की स्वभावको मान्छन् । उनी भने आफूले देखेका कुरा सिधै भन्दा कसैलाई मन नपर्ने भए पनि यथार्थ र सत्य बोल्ने लेख्ने गरेको तर्क गर्छन् ।

यस्तो छ स्थानीय तहको मतपरिणाम

स्थानीय तहको निर्वाचनमा दलले प्राप्त गरेको मत हेर्दा प्युठानमा गठबन्धन एमालेभन्दा अघि छ । जिल्लामा पालिका प्रमुखको मत परिणामअनुसार गठबन्धनको ४८ हजार १७१ मत छ । एमालेको ३९ हजार १२८ मत छ । यो आधारमा एमाले प्युठानमा नौ हजार ४३ मतले पछि छ ।

प्युठानमा एमालेले कुल ३९ हजार ८७७ मत प्राप्त गरेको छ । जिल्लाका २० वटा वडा जितेको नेपाली कांग्रेसले २१ हजार २२ मत पाएको छ । १० वटा वडा जितेको माओवादी केन्द्रले १५ हजार ७४६ मत र १० वटै वडा जितेको राष्ट्रिय जनमोर्चाले १३ हजार ८५४ मत प्राप्त गरेको छ । त्यसैगरी दुई वटा वडा जितेको विप्लव समूहले एक हजार ४१७ मत, कुनै पनि वडा जित्न नसकेको एकीकृत समाजवादीले एक हजार ३२२ मत प्राप्त गरेको छन् ।

मसालका महामन्त्री मोहनविक्रम सिंहको जन्मथलो झिमरुक गाउँपालिकामा स्थानीय तहमा माओवादी केन्द्र र नेपाली कांग्रेसले जितेका छन् । त्यहाँ माओवादी र कांग्रेसबीच गठबन्धन थियो । 

गठबन्धनभित्र असन्तुष्टि चुलिँदै गए यसको फाइदा थापाले लिनेछन् । 

यसअघिको चुनावमा अहिलेको सत्तागठबन्धनको प्रमुख दल नेपाली कांग्रेसका डा. गोविन्दराज पोखरेल पौडेलसँग पराजित भएका थिए । राष्ट्रिय योजना आयोगका पूर्वउपाध्यक्षसमेत रहेका पोखरेलले गठबन्धनका कारण यसपटक कांग्रेसबाट टिकट पाउन सकेनन् ।

प्रदेश सभातर्फ दुई निर्वाचन क्षेत्र रहेको प्युठानको क्षेत्र नम्बर ‘क’मा गठबन्धनको तर्फबाट कृष्ण अधिकारी ‘प्रकाश’ उमेदवार छन् भने उनको प्रतिस्पर्धी एमालेको तर्फबाट तुलसीराम शर्मा छन् । क्षेत्र नम्बर ‘ख’ मा एमालेको तर्फबाट हरिप्रसाद रिजाल र गठबन्धनको तर्फबाट कांग्रेसका रोज राणा उमेदवार छन्  ।

राणा कांग्रेस प्युठान क्षेत्र नम्बर २ का सभापति हुन् भने रिजाल एमालेका केन्द्रीय सदस्य तथा प्युठान सहइन्चार्ज हुन् । यसअघि २०७४ सालको निर्वाचनमा प्युठान ‘क’ बाट प्रदेशसभा सदस्यमा निर्वाचित भएका उनी लुम्बिनी प्रदेशका पूर्वसहरी विकासमन्त्रीसमेत हुन् । 

दुर्गालाई पाँच वर्ष गुमनाम भएको आरोप

अघिल्लो निर्वाचनको बेला जिल्लामा विकास गर्ने र जिल्लाबासीको अवस्था परिवर्तन हुने भन्दै जनमोर्चाकी पौडेल प्युठानका गाउँ बस्तीमा पुगेर भोट मागिन् । मतदाताले उनलाई विश्वास गरे, भोट दिएर जिताए । जिल्लामा आफ्नो पार्टी कमजोर हुँदाहुँदै पनि वाम गठवन्धनको बलमा कांग्रेसका पोखरेललाई पछि पार्दै प्युठानी जनताको प्रतिनिधि बनेर संसद प्रवेश गरिन् । प्युठानबाट जित्नुअघि उनी ०७० सालमा समानुपातिक सांसद थिइन् ।

तर, संसद छिरेपछि उनले प्युठानबासीको समस्या समाधान, विकासका एजेन्डा र चुनावअघि बाँडेका आश्वासन पूरा गर्न चासो नदिएको उनका आलोचकहरू बताउँछन् । पौडेलको पाँचवर्षे कार्यकालमा पनि जनताले केही पनि फरक अनुभूति गर्न पाएनन्, पाए त केवल आश्वासन अनि समृद्धिका सपना । चुनाव जितेपछि फर्किएर नआएको जिल्लाबासीको गुनासो छ । 

०७६ पछि कोरोनाको महाविपत्ति आयो, कैयौँ दुर्घटना भए, धेरै जनधनको क्षति भयो, तर, पौडेल सहानुभूति दिनसमेत प्युठान फर्किनन् । चुनाव जितेपछि जिल्लासँग गुमनाम बनेकी दुर्गा पौडेल अहिले फेरि मत माग्न गाउँ छिरेकी छन् । अघिल्लोपटक उनको पछाडि वाम गठवन्धन थियो अहिले सत्तारूढ पाँच दलीय गठबन्धन ।

“न राजनीतिक पहुँच, न ठूलो पार्टी तर, उनलाई विजयी गराउन लागि प्युठानका ठूला दलहरू किन उनको पछाडि लागेका होलान्,” स्थानीयले टिप्पणी गर्न थालेका छन् ।

पौडेल प्युठानको प्रतिनिधि भएपनि जिल्लाको केन्द्रमा पहुँच पुग्न नसकेको जिल्लाबासीको गुनासो छ । उनीसम्बद्ध दल राजमोभित्र समेत यसपालि पौडेललाई उमेदवार बनाउन नहुने चर्को दबाब थियो । तर, मोहनविक्रम सिंहक पत्नी भएकै कारण उनले पुनः टिकट पाएकी थिइन् । राजमोभित्र भएको आन्तरिक निर्वाचनमा नेता बोमबहादुर केसी एक भोटले उमेदवार हुनबाट वञ्चित भएको स्रोतले बताएको छ । गठबन्धनभित्र रहेका राजमो बाहेकका दलका नेता, कार्यकर्ता र मतदाताहरू फेरि दुर्गालाई नै जिताएर पठाउने कुरामा अलमलमा परेका छन् । 

प्युठानमा फेरिइरहने राजनीतिक वर्चस्व ? 

०३६ सालमा प्युठानमा निर्दलले जित्यो । 

०४८ सालको निर्वाचनमा जिल्लाका दुई निर्वाचन क्षेत्रमा नेपाली कांग्रेस विजयी भयो । क्षेत्र नं. १ मा शिवराज सुवेदी र २ मा मुक्तिप्रसाद शर्मा विजयी भए । 

०५१ सालको निर्वाचनमा क्षेत्र नं. १ मा मसालका नवराज सुवेदी विजयी भए । क्षेत्र नं. २ मा उनै शिवराज सुवेदी विजयी भए । 

०५६ सालमा दुई वटै निर्वाचन क्षेत्रमा जनमोर्चा विजयी भयो । क्षेत्र नं. १ मा हरिप्रसाद आचार्य र २ बाट नवराज सुवेदी विजयी भए । 

०६४ सालमा शान्ति प्रक्रियासँगै निर्वाचनमा आएको माओवादीले प्युठानका दुईवटै निर्वाचन क्षेत्रमा विजय हासिल गरेको थियो । प्युठानी जनताहरू त्योबेला माओवादीले ‘कि गोठ, कि नोट, कि भोट’ भन्दै दबाबमा पारेर निर्वाचन जितेको बताउँछन् । त्यतिबेला क्षेत्र नं. १ मा नारायणप्रसाद अधिकारी र २ मा दीपक केसी विजयी भए । 

०७० सालको दोस्रो संविधान सभा निर्वाचनमा भने प्युठानका दुईवटै निर्वाचन क्षेत्रमा एमाले विजयी भयो । क्षेत्र नं. १ मा वामदेव गौतम र २ मा हिराबहादुर केसी विजयी भए ।

त्यसपछि प्युठान दुई निर्वाचन क्षेत्रबाट एकमा खुम्चियो । अनि ०७४ सालको निर्वाचनमा एमाले, माओवादी र जनमोर्चासहितको गठबन्धन बनेर संघीय चुनावमा जनमोर्चाकी दुर्गा पौडेलले जितिन् । उनै पौडेल अहिले फेरि सत्ता गठबन्धनबाट उमेदवार बनेकी छन् । उनी २०७० मा समानुपातिकतर्फबाट संविधानसभा सदस्य भएकी थिइन् । 

प्रदेश सभातर्फ एमालेका हरि रिजाल र माओवादीका कृष्णध्वज खड्का निर्वाचित भएका थिए । जिल्लामा यसरी फेरिएको नतिजाका कारण मंसिर ४ को नतिजा कसको पोल्टामा जान्छ भन्ने आकलन गर्न सकिने अवस्था छैन ।