मेरो बुवा एसएल शर्मा भद्रपुर झापामा पत्रकारिता गर्नुहुन्थ्यो । झापाको जेठो पत्रकार । हाम्रो प्रेस पनि थियो, शर्मा प्रेस । त्यहाँबाट ‘मेची सन्देश’, ‘पञ्चामृत’,  विवेचना, सिद्धार्थलगायत पत्रपत्रिका छापिन्थ्यो । बुवा पत्रकारितामा संलग्न हुनुभएकाले त्यहाँ पत्रकारहरूको जमघट हुनु स्वाभाविक थियो ।

तर, त्यसबेला मेरो रुचि पत्रकारितातिर खासै थिएन । मैले एसएलसी गर्दासम्म मैले पत्रकारिता गरिनँ । तर, थोर–बहुत लेख्ने काम भने गरिन्थ्यो । अर्थात कविता अलिअलि लेखिन्थ्यो । झापामा रहँदा नै मैले ‘विवेचना’ र ‘सिद्धार्थ’मा लेखेँ । मेरो लेखन भनेको त्यतिकैमा सीमित थियो ।

म २०३१ सालमा काठमाडौं आएँ । काठमाडौं आउनुको उद्देश्य उच्च शिक्षा अध्ययन थियो । काठमाडौंमा आएर ल क्याम्पसमा पढ्न सुरु गरेँ । केही समयपछि नै पत्रपत्रिकाहरूमा लेख्ने क्रम सुरु भयो । यसरी धेरै साप्ताहिक पत्रपत्रिकाहरूमा स्तम्भ नै लेखेँ । जस्तो, पद्मसिंह कार्कीको ‘गतिविधि’मा लामो समय नै लेखेँ । ‘युग सम्वाद’मा पनि लेखेँ । पछि ‘गोरखा एक्सप्रेस’मा पनि लेखेँ । यसरी साप्ताहिक पत्रिकाहरूका माध्यमबाट मेरो लेखनले अलिकति गति लिएको थियो । 

एक समय ‘पर्दा’ साप्ताहिक र ‘उर्वशी’ सिने मासिकमा पनि संलग्न भइयो । यसरी पत्रकारितामा जानी नजानी लाग्दै गइयो । र, अहिले पनि थोर–बहुत संलग्नता पत्रकारितामा छ । साहित्यिक अनलाइन ‘अक्षरंग’सँग जोडिएको छु । 

म एउटा निश्चित यात्रामा मात्रै लागिनँ । कविता लेख्नु र कानुन पढेर कानुन पढाउनुबाहेक अरू कुनै एउटै काम मात्रै गरिनँ । साथीभाइसँग जेजसो काम कुरो जुर्छ, त्यसरी नै काम गर्दै गइयो । यसो हुनुको कारण थियो, जे गरे पनि सिर्जनात्मक काम गरौँ भन्ने सोच । त्यसैले सिर्जनात्मक कार्यमा म कुनै न कुनै रूपमा संलग्न हुँदै गएँ । 

सिर्जनाप्रतिको त्यही मोहले होला, नाटकमा अभिनय गरेँ । नाटक निर्देशन गरेँ । साहित्यिक पत्रिका निकालेँ । भर्खर खुलेको नेपाल टेलिभिजनका लागि साहित्यिक कार्यक्रमको निर्माण गरेँ । टेलिफिल्म निर्देशन गरेँ । ठूलो पर्दाको फिल्म पनि निर्देशन गरेँ । एफएम रेडियोमा कार्यक्रम सन्चालन गरेँ । यसरी छापा, रेडियो, टीभी र फिल्म सबैमा संलग्न भइयो । 

यसको मूल कारण सिर्जनाप्रतिको अथाह लगाव नै हो । त्यसैले पनि समयले जताजता डोहोर्‍यायो, त्यतैत्यतै लागेँ । 

काठमाडौं आएपछि पत्रपत्रिकाहरूसँग नजानिँदो पाराले जोडिएँ । कविता लेखनमा रुचि त थियो नै । त्यसका अतिरिक्त साप्ताहिक पत्रिकाहरूमा नियमित स्तम्भ लेख्न सुरु गरेकोले पनि ‘दूबो’ साहित्यिक पत्रिका प्रकाशनको हुटहुटी जागेको हो । 

२०३३३४ सालतिर होला, मेरो साथी भरत भूर्तेल र म स्कुलमा सँगै पढ्ने भएकोले एकापसमा अनेक कुराकानी हुन्थ्यो । एकफेर कुरैकुरामा पत्रिका प्रकाशन गर्ने चर्चा चल्यो । ऊ पनि लेख्ने । म पनि लेख्ने । त्यस पछि नै हामी दुवै ‘दूबो’ प्रकाशनको निष्कर्षमा पुगेका हौँ । 

खासमा हामी अरूको पत्रपत्रिकामा लेख्थ्यौँ । अरूकै सम्पादनमा पत्रिका निस्किन्थ्यो । आफै सम्पादक भएर पत्रिका निकालौँ न त भन्ने सोचले पनि ‘दूबो’को प्रकाशनलाई मलजल गरेको हो । एकपटक बिदामा झापा गएको बेला मैले बुवालाई सोधेँ । बुवाले पनि हुन्छ गर् भन्दै कार्तिकलाई सोध्न भन्नुभयो । कार्तिक प्रेसका व्यवस्थापक थिए । उनलाई नै सारा जानकारी थियोे, प्रेसको बारेमा । 

त्यसपछि हामीले थाहा पायौँ, साठी पेजको एकप्रति दूबो निकाल्नलाई एक सिट न्युजप्रिन्टले भ्याउने रै’छ । र, छापेर निकाल्दा एक रुपैयाँ पर्ने रहेछ एकप्रतिलाई । 

त्यसपछि झापाबाटै ‘दूबो’ साहित्यिक द्वैमासिक पत्रिका दर्ता गर्‍यौँ । र, ‘दूबो’ प्रकाशन गर्न थाल्यौँ । सामान्यतया पत्रिका डिमाई साइजमा निस्किन्थे । केही फरक गरौँ भन्ने सोचले नै हामीले त्यसलाई गोजीका (पकेट साइज)को आकार दियौँ । हुन त अरू पत्रिका पनि प्रकाशित भइसकेको थियो, पकेट साइजमा । सायद, हरिभक्त कटुवालले त्यस्तै साइजमा पत्रिका निकालेका थिए । कवि स्नेह सायमिले पनि त्यस्तै साइजमा पत्रिका निकालिसकेका थिए । हामी पनि त्यो फरक साइजमा आयौँ ।

हामीलाई कविता, मुक्तक, लघुकथालगायतका साहित्यिक सामग्री पस्कन त्यो साइज सहज थियो । र, पत्रिका थोरै रकममा पनि छापिन सक्ने भएकोले पनि त्यो आकार दिएका थियौँ । अर्को कुरो, पत्रिकाको नाम जुराउँदा दूबो कहिल्यै मर्दैन भनेरै ‘दूबो’ नाम राखेका थियौँ । तर, ‘दूबो’ पनि मर्‍यो ! अर्थात ‘दूबो’ केही वर्षपछि यसको प्रकाशन बन्द भयो । आज कतना वर्ष बितिसकेको छ !

पत्रिका निकाल्न सजिलो थिएन । बुट्टा र फोटोका लागि जिङ्क ब्लक बनाउनुपथ्र्यो । त्यसैको जमाना थियो । जिङ्क ब्लक महँगो पर्दथ्यो । त्यसैले हामी प्रेसमा भएको लिनोलियममा नहरनी (नङ काट्ने औजार)ले अक्षर र बुट्टा कुँदेर पत्रिकाको कभर बनाउँथ्यौँ । त्यसका लागि खुबै मिहिनेत गर्दथ्यौँ भरत र म । कहिलेकाहीँ प्रेसमा उपलब्ध ब्लकहरू पनि प्रयोग नगरेको होइन । 

हामीले हरेक अंक विशेष अंकका रूपमा ‘दूबो’ प्रकाशन गरेका थियौँ । कहिले कविता अंक, कहिले मुक्तक अंक र कहिले लघुकथा अंक । अनि, कहिले चाकडी अंक पनि । एक दुई अंक त हामीले अटो अंक पनि निकाल्यौँ । एकताका साथीभाइसँग अटो भर्न लगाउने चलन खुबै चलेको थियो । र, अटोमा कुनै साहित्यकारले के लेखेको छ भन्ने खोजेर त्यसलाई दूबोमा प्रकाशित गर्दथ्यौँ । अटो अंकका लागि भने अटो खोज्न गाह्रो हुन्थ्यो । तर पनि हामीले अटो अंक निकाल्यौँ ।

‘दूबो’ झापा, भद्रपुरबाटै प्रकाशित हुन्थ्यो । किनभने, भरत मेची क्याम्पसमै पढ्थ्यो । र, यहाँबाट प्राप्त सामग्रीहरू पठाएपछि त्यसको प्रुफ हेर्नेदेखि अरू काम भरतले झापामै गर्दथ्यो ।

काठमाडौंमा मेरो काम ‘दूबो’का लागि रचना कलेक्सन गर्नु पनि हुन्थ्यो । त्यसले धेरैजनासँग सम्पर्क पनि गरायो । सम्बन्ध बढायो । कतिपय अंकका लागि सानो फरम्याट तयार गरेका थियौँ । त्यो भर्न लगाएर त्यसमा लेखिएको म्याटर दूबोमा प्रकाशित गर्दथ्यौँ । जस्तो, चाकडी अंक । हरेकले कसै न कसैको चाकडी गर्छ नै । हो, त्यही चाकडीको सानो अंश तिनले त्यो फरम्याटमा भरेर दिन्थे र हामी पत्रिकामा छाप्थ्यौँ ।

त्यसबेला लेखकसँग भेटेरै दूबोका लागि सामग्री जुटाउँथेँ म । मेरो बसाइ मोहनराज शर्मा बसेको ठाउँमा भएकोले केही सजिलो थियो । उहाँकहाँ लेखकहरू आइरहन्थे । त्यसले पनि सजिलो थियो, दूबोको लागि सामग्री जुटाउन । 

कहिलेकाहीँ गोष्ठी वा कार्यक्रममा लेखकहरूसँग भेट हुन्थ्यो । कहिले पिपलबोटमा भेटघाट हुन्थ्यो । पिपलबोट त सबैजना आउने ठाउँ नै थियो । त्यहीँ भेट्यो । दूबोका लागि सामग्री माग्यो । पत्रिकाका लागि सामग्रीका विषयमा मैले कसैलाई दोहोर्‍याएर भन्नु परेन । 

पछि भरत पनि काठमाडौं आयो । ऊ काठमाडौं आएपछि नै हो, दूबो पनि बन्द भएको । किनभने, यहाँ त दूबो निकालिदिन एसएल शर्माको शर्मा प्रेस त थिएन !

हामीले दुई वर्षसम्म त दूबो निकालेका हौँ । १२ अंक । तर, त्यो सबै अंक मसँग पनि छैन । साँचेर राख्ने काम नै कहिल्यै गरिएन !

दूबो जसले बेच्थ्यो, त्यसैले पैसा खान्थ्यो । हामीले त एक पैसा पनि पाएनौँ । तर पनि त्यो बेला गरेका कामहरूले सन्तुष्टि दिन्थ्यो ।  

विभिन्न साप्ताहिक पत्रपत्रिकाहरूमा मेरो स्तम्भ लेखन निरन्तर थियो । मैले लेख्ने भनेको साहित्यिक विषय नै हुन्थ्यो । समसामयिक विषयमा यदाकदा मात्रै लेखेँ ।  

त्यसबेला ‘गतिविधि’का पद्मसिंह कार्कीले दसैं दसैंमा घर जाने बेला पैसा दिनुहुन्थ्यो । गोरखा एक्सप्रेसका राजन कार्कीले पनि स्तम्भ लेखेबापत पैसा दिनुहुन्थ्यो ।

पछि शैलेश आचार्यका कारण ‘पर्दा’मा म जोडिएँ । रमण घिमिरे, सरोज खनाल पनि थिए । शैलेश दाइ ‘उर्वशी’ फिल्मी पत्रिकामा गएपछि म पनि उर्वशीमा गएँ । हामी टिम नै गयौँ । पछि दीपकजीको ‘चाँदनी’मा पनि लेखेँ । यसरी पत्रकारितामा मेरो निरन्तरको आबद्धता रह्यो । जुन आजसम्म चलिरहेको छ ।

पत्रकारितासँग जोडिएको एउटा रोचक प्रसँग मेरो सम्झनामा छ । मेरो स्कुले साथी सावरमलले मसँग फिल्म बनाउने कुरा गर्‍यो । उसले लगानी गर्ने भयो । शैलेश दाइ निर्माण परिकल्पनाकार हुनुभयो । फिल्म ‘विजय पराजय’ बनाइने भइयो ।

त्यसका लागि अर्को निर्देशक खोजिएको थियो । तर, उनले भाउ खोजे । त्यसपछि शैलेश दाइले मलाई तिमीले टेलिभिजनमा काम गरेका छौ । क्यामेरा र छायांकनको बारेमा सबै थाहा छ । तिमीले नै निर्देशन गर भन्नुभयो । तर, मैले मलाई फिल्मबारेमा थाहा छैन नै भनिरहेँ ।

त्यसपछि शैलेश दाइले भन्नुभयो, ‘त्यसो भए पत्रिकाका लागि सुटिङ रिपोर्ट लिन जाऊ । र, फिल्म मेकरले काम गर्ने तरिका हेर ।’ त्यसबेला प्रकाश थापाको ‘कन्यादान’, तुलसी घिमिरेको ‘कोसेली’ र यादव खरेलको ‘चेलिबेटी’को सुटिङ भइरहेको थियो । 

र, म पत्रिकाको लागि सुटिङ रिपोर्ट लिन भनेर फिल्म मेकिङका विषयमा जानकारी लिन, केही सिक्न ती फिल्महरूको सुटिङ स्पटमा पुगेको थिएँ ! 
  
शिक्षणकर्मबाहेक गर्न त थोर–बहुत भए पनि धेरै काम गरियो । तथापि, म कवि कि टेलिभिजनकर्मी ? म फिल्मकर्मी कि नाट्यकर्मी ? म शिक्षक कि पत्रकार ? यो प्रश्न कहिलेकाहीँ म आफैसँग गर्छु । यतिबेला  प्राध्यापन पेसाबाट अवकाश लिइसकेकाले र कुनै न कुनै रूपमा सञ्चारकर्मसँग जोडिएकाले आफूलाई सञ्चारकर्मी नै भन्ने गर्छु । 

(कुराकानीमा आधारित ।)