शुक्रबार दिउँसो सिमसिमे पानीमा रुझ्दै महफिल हुने मजलिस पुगियो । धेरै पछि पुगेको थिएँ महफिलमा । र, दर्के झरीका कारण महफिलमा पूरा समय बसियो ! 

महफिल सजिन थालेको लामो समय बितिसकेको छ । मलाई सम्झना छ, म पहिलो पल्ट महफिलमा पुगेको थिएँ पुतलीसडकस्थित एउटा सानो कोठामा । सबै वरिष्ठ काव्य स्रस्टा भूइँमा ओच्छ्याइएको चकटीमा बसेका थिए । 

त्यस दिन गजल लेखनका बेताज बादशाह मिर्जा गालिबको जन्मजयन्ती मनाइँदै थियो । त्यस कार्यक्रमका आयोजक कुन संस्था वा व्यक्ति थिए, त्यता ध्यान गएन । बस्, म तानिएको थिएँ, मिर्जा गालिबको नामले । गालिबको गजललाई यसै कहाँ पन्छाउन सकिन्छ र ! 

त्यस कार्यक्रममा गालिबको एउटा शेर मैले पनि वाचन गरेँः 

दिले नादान तुझे हुवा क्या है 
आखिर इस दर्द की दवा क्या है ।

त्यहाँ उपस्थित गजलकारहरूले, कविहरूले गालिबकै सम्झनामा आफ्नो गजल र काव्य रचना वाचन गरे । कतिले गालिबकै गजल गाए । 

त्यो कार्यक्रममा मलाई बोलाएका थिए, डा. सनतकुमार वस्तीले । उनी गजल मात्रै लेख्छन् । उनको गजलमा श्रृंगारिकता प्रचूर भेटिन्छ । उनको गजलमा मायाप्रेम अत्यधिक अभिव्यक्त हुन्छ । अर्थात्, उनी गजलमै मग्न छन् । हिजो पनि आज पनि । सायद भोलि पनि ।   

नेपाली र संस्कृत भाषाका ज्ञाता डा. वस्तीले त्यस कार्यक्रममा गालिबसँगै उर्दू भाषाको कुरा पनि गरे । उर्दूका कैयन् शब्दका अर्थ पनि लगाए । अर्थात्, उर्दू भाषामा पनि डा. वस्तीको पकड छ । यही भन्न सकिन्छ । 
अर्को पटक अनामनगरमा त्यस्तै एउटा जमघट भयो । त्यो जमघट पनि महफिल नै थियो । त्यो महफिलमा धेरैले कविता सुनाए । थोरैले गजल सुनाए । त्यसै महफिलमा पहिलो चोटी कवि नवराज पराजुलीसँग भेट भएको थियो । त्यो दिन नवराजले लामो तर चोटिलो कविता सुनाए । गजलमा वाह! वाह! नसुनिए पनि नवराजको कवितामा वाह! नभन्ने कोही थिएनन् !

यसरी महफिल महफिल हिँड्दै गरेको पनि पाँच वर्ष भन्दा बढी बितिसकेको छ । शुक्रबार सम्पन्न महफिलमा कार्यक्रमका संयोजक डा. वस्तीलाई सोध्दा उनले कतिआँै महफिल त भनेनन्, तर पाँच वर्षमा आफूहरू दगुरिरहेको बताए । 

एउटा अर्को महफिलको सम्झना हुन्छ मलाई ।  त्यो दिन धोबिघाटस्थित  ठाडोढुंगा जानु थियो । महफिल अर्का सारथी डा. कृष्णजंग राणाकै घरमा मुुसायरा हुँदैथियो । म गजलकार करुण थापाका साथ त्यहाँ पुगेँ ।
डा. राणाको घर पछाडितर्फ रहेको सानो हल सुन्दर तरिकाले सजाईएको थियो । वास्तवमा त्यो महिफलका लागि नै बनाएको मजलिस भान हुन्थ्यो । त्यो सानो तर सुन्दर मजसिल घर देखेर एकछिन चकित भएको थिएँ ।

त्यहाँ कुर्सी र सोफाहरू वरिपरि थिए । बीचमा टेबलहरू थियो । साउण्ड सिस्टम पनि जडान थियो । माइक नै नचाहिने त्यो सानो हलमा माइकमा गजल वाचन गर्दा फरक अनुभूत गर्दैथिए, गजलकारहरू । 
वास्तवमा त्यो मजलिसमा महफिलको रौनक मनलाई मोहित पार्नेखालको थियो । त्यसमाथि गजल स्रस्टा डा. कृष्णजंग राणा, अर्का गजलकार, उर्दू भाषाका ज्ञाता तथा संस्कृतिविद् चेतन कार्कीको उपस्थितिले त्यो महफिल झनै चम्किएको थियो । 

त्यहाँ डा. राणा, कार्की, डा. वस्तीसँगै थिए गजलकारहरू रवि प्रञ्जल, करुण थापा, प्रकाश सायमी, कवि राजेन्द्र शलभ अनि समाजसेवी कृष्णविक्रम थापा पनि । 

त्यसपछि नै हो, ‘महफिल–ए– काव्य उपासना’को जमघट सजिन थालेको । निरन्तर महफिल जम्न थालेको । मुसायरा गुञ्जिन थालेको । त्यहीँबाटै महफिल– ए –काव्य उपासनाको संरक्षकत्व लिए डा. राणाले र अध्यक्ष भए चेतन कार्की ।

कहिले कता कहिले कता हुँदै आइरहेको महफिलले अन्ततः एउटा गन्तव्य पायो । त्यसपछि महफिल बबरमहलस्थित एउटा कलेजको पुस्तकालय कोठामा हरेक महिना आयोजना हुन थाल्यो । त्यहीँ गजलकार कवि तथा साहित्यकारहरू महिनाको अन्तिम शुक्रबार महफिलमा जुट्न थाले । 

एकदिन महफिलका संरक्षक डा. कृष्णजंग राणासँग कुराकानी हुँदा उनी भन्दै थिए, “यो उमेरमा पनि मेरो मिल्ने साथी भएको छ गजल । ८५ वर्ष उमेर कटिसकेकोे मेरा लागि गजल लेखन र वाचन (अझै गायन, किनभने उनी तरन्नुममा गाउँछन् गजल)ले मलाई सदैव उर्जा दिन्छ ।” 

साउनको अन्तिम शुक्रबारको महफिलमा विशेष कारणबस् चेतन कार्की अनुपस्थित भए । डा. राणा कार्यक्रमको लागि तोकिएको निर्धारित समयमा आइपुगे । गजल लेखक दलविरसिंह बराईली महफिलको भिडियो खिच्ने तयारी गर्दैैथिए ।

कार्यक्रम सुरु भयो डा. राणाको तरन्नुम अर्थात् लयबाट 

तनको पीर भन्दा ठूलो मनको पीर हुँदो रैछ
सागर पानी भन्दा गहिरो आँखा नीर हुँदो रैछ ।

डा. राणाले प्रेम रसले भरिएको एउटा नेपाली र एउटा हिन्दी गजल वाचन गरे । यो उमेरमा पनि उनको गजलमा माया र प्रेम पोखिने गरी भरिएको थियो । महफिलमा पाका उमेरका केही व्यक्ति थिए । ती सबैले मायाप्रितीका कुरा गरे, आफ्नो रचनामा । पाकाहरूको प्रेमपूर्ण काव्य चर्चाले युवाहरूलाई हँसायो । यसरी नै महफिलमा बेलाबेलामा हाँसोको मूल फुटिरहेको थियो ।

गजलको सिद्धान्तमा भनिन्छ, ‘गजल भनेको प्रेमिपे्रमिका बीचको वार्तालाप हो । त्यसैले गजलमा श्रृंगारिकता अत्यधिक हुनुपर्छ ।’ त्यसैले होला, महफिलमा पाकाहरू सिद्धान्त पछ्याउँदै गजल र कवितालाई श्रृँगाररसले निथुक्क भिजाउँदै थिए । 

महफिलका संयोजक गजलकार डा. सनत वस्तीले साज (हारमोनियम)का साथ आवाज खोलेः

चैनको एक प्रहर भए पुग्छ
स्वासको दुई लहर भए पुग्छ ।
जिउने मर्ने कसमहरू छोड
साथी बन्ने रहर भए पुग्छ ।

डा. वस्तीपछि उर्दू भाषामा गजल लेखेर महफिल सजाउँदै आएका इम्तियाज वफा र मोविन खानले उर्दूका केही गजलहरू आफ्नै शैलीमा लयका साथ वाचन गरे । यिनका गजलको भावमा रमाउँदै पाका कविहरू डा. राणा, प्रा. विष्णु एस. राई र प्रकाशप्रसाद उपाध्याय भन्दै थिए, ‘गजल सुन्ने र गजल लेख्नेहरू कहिल्यै बुढो हुँदैनन् । तिनलाई गजलमा प्रयुक्त शब्द र भावले सधैँ जवान हुने उर्जा दिइरहेको हुन्छ ।’

फेरि एक पटक महफिलमा हाँसोको फोहोरा छुट्यो । तर महफिलमा उपस्थित काव्य साधक हाँसेनन् मात्रै, ती गम्भीर पनि भए । त्यहाँ गजलको रिढ मानिने बहरका विषयमा चर्चा भयो । कसको गजल कुन बहरमा थियो, र बहर गजलमा किन आवश्यक छ भन्ने कुरा पनि उठ्यो । 

बहर व्याख्यासँगै केहीले आफूले लेखेको गजलको बहरका बारेमा पनि बताए । यसरी यस पटकको महफिल– ए – काव्य उपासनामा डा. वस्ती, इम्तियाज वफा, मोविन खान, रमेश रसिक पौडेल, आर्या आयुषालगायतले बहरयुक्त गजल वाचन गरे ।

कार्यक्रममा प्रा. तिर्थराज वन्त, प्रकाशप्रसाद उपाध्याय, ढकाल राधेश्याम, शारदा पराजुली, तपन जीएमलगायतले आफ्नो रचना सुनाएका थिए धैर्यतापूर्वक रचना सुन्ने स्रोताहरू पनि मनग्यै थिए । 

उर्दू एकेडेमीका अध्यक्ष इम्तियाज वफा महफिलमा प्रायः भेटिन्छन् । उनी भन्दै थिए, “महिनामा एक पटक मात्रै पनि यहाँ आउँदा निक्कै आनन्दको अनुभूत हुन्छ ।” 

महफिल– ए – काव्य उपासनामा गजल क्षेत्रका हस्तीहरूको भीड लाग्छ कहिले काहीँ । गजलका माली ज्ञानुवाकर पौडेलदेखि डा. घनश्याम न्यौपाने परिश्रमीजस्ता पुरानादेखि नयाँ स्रस्टा त्यहाँ भेटिन्छन् । 

यस पटक महफिलमा भाषाविद् शरच्चन्द्र वस्ती पनि थिए । उनले वाचन गरिएका गजलहरूको प्रशंसा गर्दै आफूलाई उर्दूका प्रख्यात शायर साहिर लुधियानवीका गजल मनपर्ने बताए ।

अनि उनले गुनगुनाए, एउटा फिल्मी गजलः

मै जिन्दगी का साथ निभाता चला गया
हर फिक्र को धूएँ मे उडाता चला गया ।

तर, दर्के झरीले मलाई फिक्र (चिन्ता) गर्नुपर्ने अवस्था सिर्जना गरेको थियो । कारण, छाता जो बोकेको थिइनँ !