काठमाडौं । पृथ्वीबाट सबैभन्दा टाढा पुग्न सबल मानव निर्मित वस्तु भोयजर–१ अन्तरिक्ष यान २४ अर्ब ८५ करोड किलोमिटरभन्दा टाढा पुगेको छ । बाहिरी सौर्यमण्डलको अन्वेषण गर्न अमेरिकी अन्तरिक्ष एजेन्सी नासाले सन् २०७७ को सेप्टेम्बर ५ मा यसको प्रक्षेपण गरेको थियो ।

हाल भोयजर–१ प्रक्षेपण भएको ४७ वर्ष दुई महिना २१ दिन नाघेको छ । अझै यो यान निरन्तर यात्रामा छ । यसको गति प्रतिघण्टा ६१ हजार किलोमिटरभन्दा बढी छ ।

भोयजर–१ बाट पृथ्वीसम्म प्रकाश आइपुग्न लाग्ने समय अथवा प्रकाशको गतिका आधारमा यो यान २३ घण्टा दुई मिनेट टाढा पुगेको छ ।

भोयजर–१ ले सन् १९७९ को मार्च ८ मा बृहस्पति ग्रहको चन्द्रमामा सक्रिय ज्वालामुखी पत्ता लगाएको थियो । पृथ्वीपरको आकाशीय पीण्डमा ज्वालामुखी पत्ता लागेको यो नै पहिलोपटक थियो । बृहस्पति ग्रहको वरिपरी गोला घेरा वा रिङ रहेको पत्ता लगाउने पनि भोयजर–१ नै थियो ।

बृहस्पति र शनि ग्रहबारे विभिन्न जानकारी पत्ता लाग्नुका साथै भोयजर–१ सन् २०१२ मा इन्टरनस्टेलर स्पेसमा प्रवेश गरेको थियो । वैज्ञानिकहरूले त्यसपछि सूर्यको प्रभावभन्दा परको आकाशबारे अध्ययन गर्ने मौका पाएका थिए । इन्टरस्टेलर स्पेस आकाशगंगामा रहेको तारा (सूर्यजस्तै)हरूबीचको क्षेत्र हो जुन, ग्यास, धुलो र ब्रह्माण्डीय किरणले भरिएको छ ।

यसबाहेक भोयजर–१ ले इन्टरस्टेलर स्पेसको चुम्बकीय क्षेत्र र कस्मिक किरणसम्बन्धी जानकारी पनि पृथ्वीमा उपलब्ध गराएको छ ।

रोचक कुरा के छ भने, भोयजर–१ मा दुई वटा सुनले लेपन गरिएका फोनोग्राफ छन् । जसमा पृथ्वीका तस्बिर, आवाज र संगीत राखिएको छ । पृथ्वीभन्दा परको कुनै सभ्यताले यो फेला पारेमा थाहा पाउँलान् भन्ने आशाका साथ उक्त विवरण्ण भोयजर–१ मा राखिएको हो ।

भोयजर–१ भन्दाअघि सन् १९७७ कै अगस्ट २० मा प्रक्षेपण गरिएको भोयजर २ भने पृथ्वीबाट २० अर्ब ७६ करोड किलोमिटर टाढा पुगेको छ । भोयजर–१ लाई तीव्र ट्रयाजेक्टोरीमा प्रक्षेपण गरिएका कारण भोयजर २ भन्दा उच्च गतिमा टाढा पुग्न सकेको हो ।

भोयजर २ को गति करिब ५५ हजार किलोमिटर प्रतिघण्टा छ । प्रकाशको गतिका आधारमा पृथ्वीभन्दा यो १४ घण्टा १४ मिनेट टाढा छ ।

नासाले भोयजर–१ सन् २०३६ सम्म डिप स्पेस नेटवर्कसँग प्राविधक रूपमा सम्पर्कमा रहनसक्ने जनाएको छ ।