भाउपन्थी

महिनावारी भात खाने ठाउँ । शनिबार । खाना त खाइन्छ । बिहानको चिया पनि खाइहेरूँ न त भनेर पसेको छु । साहुनी मोबाइलमा भनिरहेकी छ— ‘मोना त मेरी दिदी नि । उसलाई कसले सक्ने ? बाबाले अरूलाईभन्दा उसलाई बढी गर्नु हुन्थ्यो । तर उसैले यस्तो गर्ली भन्ने कसैको मनमा थिएन । बाबा त गइहालनुभो, देख्नसुन्न परेन ।’

साहुनीको कुरा सुनिरहूँ जस्तो भइहाल्यो । मेरी पनि एउटी दिदी छिन् । तर कता छिन् मलाई थाहा छैन अहिलेसम्म । आसातिरको केटोसँग बिहे गरिदिएको हो । तर, मोनाले केही समस्या खडा गरेजस्तो थियो । साहुनीका कुराले त्यही झल्किरहेथ्यो ।

फोन राखेपछि सोध्नुपर्ला । साहुनीले अन्तिम वाक्यमा यो भनी, ‘मोनाको केही भर छैन ।’

मोना निकै बोल्ड थिई जस्तो लाग्यो । तर, अहिले यो निष्कर्ष टिकाउ नहुन पनि सक्छ । पहिले साहुनीसँग सोधौँ, मोनाबारे । साहुनीको घाँटी पनि खसखसाइरहेको हुन सक्छ—मोनाको बारे विस्तारमा कुरा गर्न ।
 
यो मेरो अनुमान हो, नहुन पनि सक्छ । ‘उसो भए त्यता के भइरहेछ थाहा दिने गर्नोस् है !’ यति भनेर साहुनीले फोन राखी ।

मोना साहुनीको दिदी हो भने कुन उमेरकी हो ? साहुनीले भनी, ‘हामी जुम्ल्याहा, पाँच मिनेटपछि म जन्मेको हुनाले ऊ दिदी म बहिनी ।’

उसो भए साहुनीजत्तिकै मोनाको उमेर होला । साहुनी यही पच्चिस–छब्बिसकी लाग्थी । उमेर बढाएर मैले सोचिन । सोच्न सक्थेँ—साहुनी पच्चिस–तीसकी होली । उमेर नबढाएर सोच्नुको कारण यो थियो—साहुनी कलिलो उमेरकी लाग्थी । राम्री पनि थिई हिरोइन जस्ती ।

म महिनावारी खाना खान आकर्षित भएको यो एउटा कारण हुन सक्थ्यो । तर, उसको होटेल अलि कुनामा पथ्र्यो । तैपनि म यहाँ आएँ ।

उसको लोग्ने हाम्रै कार्यालमा सहायक थियो । बाहिरबाट आएका कर्मचारीहरूलाई त्यतै खाइदिन अनुनय—विनय गथ्र्यो । भन्थ्यो— ‘सर, मेरो होटेलमा खाइदिनोस् । दुई पैसा भए पनि मलाई हुन्छ । म स्टाफ नै त हुँ सर ।’

यो मोनाको कथा थियो यद्यपि मोना देखिएकी थिइन । मोना अदृश्य थिई तर साहुनी उसको कुरा निस्केपछि फुरुङ्ग हुँदी रहिछ । मैले पनि मौका छोपेर भनिहालेँ— ‘यो मोना अहिले कहाँ छे साउनी ?’

मेरो उत्सुकता देखेर साहुनीले भनी यद्यपि साहुनी उसको उमेर र जिउडाल हेरी साहुनी सम्बोधन अलि गरुङ्गो सम्बोधन अलि गरुङ्गो लाग्थ्यो— ‘खै के थाहा ?’

थाहा नहुनु अलि रहस्यमय लाग्यो ।

‘तर तपाईंले त उसलाई बुवाले असाद्धे पुलपुल्याएर पालेजस्तो गरी कुरा गर्नु हुँदै थियो फोनमा ?’

‘त्यसैको परिणामको कुरा गर्दै थिएँ नि त म ।’

‘तर, एउटा कुरा के साउनी, उसको नाम मुना भए राम्रो सुनिने थियो, हैन ?’

साहुनी एकछिन घोत्लिई, मेरो बसेको कोणबाट हेर्दा ऊ अझ राम्री देखिई । तर, मैले यो सोध्न सक्दिनथेँ— ‘साउनी के मोना तपाईं जत्तिकै सुन्दर थिई ?’ यस प्रश्नले अर्कै आशय दिन सक्थ्यो ।

मोना सुन्दर त थिई नै होला तर, प्रकारान्तरले साहुनीलाई राम्री छौ भनेर फुर्काएजस्तो पनि हुने थियो । एक अधिकृत स्तरको व्यक्तिले त्यस्तो भन्नु स्वाभाविक देखिएन, शङ्कास्पद हुन सक्थ्यो ।

उसमाथि साहुनी आफ्नै कार्यालयको सहायककी पत्नी । धर्मसङ्कट थियो । साहुनीको सुन्दर रूपले बेलाबेला मलाई उसको सुन्दरताको तारिफ गर्न उमाल्न खोज्थ्यो जसलाई म बलजफती दबाएर राख्न विवश थिएँ ।

भनी, ‘अहिले यता आएर थाहा भयो मुना नाम उसको हुनुपर्ने रहेछ । तर, बाबा जो थिए उनी इन्डियन आर्मीबाट रिटायर्ड भएका हवल्दार थिए । त्यसको के भने इन्डियातिर मोना भन्ने बढी चल्दो रहेछ । म त नेपालमै जन्मेको ।’

‘त्यसो भए मोना इन्डियामै जन्मेकी हो ।’

साहुनीले उत्तरमा भनी, ‘इन्डियामै जन्मेको भए पनि ऊ नेपालमै हुर्केबढेकी हो । पढेकी पनि यहीँ हो । डिप्लोमा गरेकी पनि हो । तर...।’

तरपछि साहुनी मौन भई । शनिबारको दिन थियो र मजस्तै महिनावारी खाना खान आउनेहरू ढिलै आउने थिए । तरपछि साहुनी अलि गम्भीर भई । उसको अनुहार अलि उदास भयो । तर, भित्री कुरा लुकाउनु पर्ने हुनाले उसले तरपछि अरू कुरा थपिन ।

‘अनि बिहे पनि त नेपालमै भयो होला ।’

‘त्यो त हुने कुरै भो ।’ साहुनी कस्तो बेकुफ प्रश्न गरेको भन्ने आशय जनाउन फिस्स हाँसी ।

‘केटी यहीँ हुर्कीबढी भनेपछि उसको बिहे यहीँ हुने भएन र ?’ साहुनीले प्रश्न उल्टै मतिर तेस्र्र्याई ।

‘तपार्इंको पनि बिहे यतै भएको होला ?’

‘धत् ! यो पनि सोध्ने हो ? मेरा श्रीमान् त तपाईंकै कार्यालयमा काम गर्नुहुन्छ भनेपछि....।’

त्यसमा प्रश्नोत्तर हुन सक्तैनथ्यो ।

‘बाबा अहिले कहाँ हुनुहन्छ ? तपाईंको माइत कहाँ हो ?’

‘बाबा अहिले माथि गइसक्नुभो ।’ साहुनीले पुष्ट गोरो चोरऔँलोले माथितिर देखाई । नङ्मा रातो नेलपालिस थियो ।

‘बाबा नै नभएपछि माइतको के कुरा ?’

‘दाइभाइ त हुँदा हुन् ?’

‘यो इन्टरभ्युको के फाइदा ? तपाईं मलाई सुहाउँदो जागिर लगाइदिनुहुन्छ ?’ यति भनेर साहुनी खितित्त हाँसी । हाँस्दा भन्न सकिन्थ्यो, साहुनी झन् राम्री देखिई ।

‘मोनाको के भएको हो नि ?’ मैले सोधेँ ।

‘के कुरा ?’ साहुनी काउन्टरपछाडि थिई, टाउको उठाएर मतिर हेरी ।

‘त्यै, मोनाले त्यसो गर्न नहु्ने भन्दै हुनुहुन्थ्यो नि अगि फोनमा ।’

‘एउटा कुरा के सर,’ उसको लोग्नेको सम्बोधनको देखासिकी उसले पनि मलाई ‘सर’ नै भन्थी । सरको सम्बोधनले म अलि खस्कन्थेँ । उमेरमा केही वर्ष अरू थपिए भैmँ हुन्थ्यो । खान बसेको बेलामा पनि काम गर्ने केटोलाई अराउँथी— ‘ए सरलाई खाना थप् ।’ ‘मासुको रस ? दाल ?’

मलाई अनौठो लाग्थ्यो, साहुनीले सर भनेर सम्बोधन गर्दा । कममा पनि मेरो नाम लिएर सम्बोधन गर्न सक्थी । म अलि अझ तन्नेरीपन अनुभव गर्ने थिएँ होला ।

मैले यो पनि भनिन, ‘मेरो नाम कोमल हो साहुनी । यसै नामले बोलाउँदा हुन्छ साहुनी ।’ तर, एउटा स्मरणीय कुरो यो थियो, मैले अभैmसम्म साउनीको नाम सोधेको थिइन । होटेलको नाम त थियो ‘सनम होटेल’ ।

के साहुनीको नाम सनम हो ? उसको नाममा होटेल स्थापना गरिएको हो ? सनम नाम पनि ठीकै हो । नाम अझ मधुरो हुन सक्थ्यो, तर भएन । पक्कै पनि यो साहुनीको न्वारनको नाम हुन सक्दैन ।

हवल्दार बाउले राखिदिएको बोलाउने नाम हुन सक्छ— सनम । ‘सनम तेरी कसम....’ हवल्दार यो गीतबाट प्रभावित हुन सक्छ ।

‘मोनाको के भएको भन्नु नि सर, ऊ पढ्दापढ्दै पोइल हिँडी । बाबा कति रुनुभो । आमा त हामी जन्मेको केही समयपछि बित्नुभएको हो । के गर्ने अभागी रहेछौँ ।’

मलाई झड्का लाग्यो । मोना पोइल हिँडी भने साहुनी के टिक्ली ? तर, यो मेरो सरोकारको विषय थिएन ।

‘तपाईंका कति वटा छन् सन्तान ?’ मैले मोना पोइल हिँड्नुको सन्दर्भ टिकाएर उसको सन्तान हुनु नहुनुको प्रश्न उठाएको लाग्न सक्थ्यो ।

तर उसले त्यसतिर ध्यान दिइन । लागेको हुँदो हो, यो प्रश्न सबैले सोध्छन्, आशय जे भए पनि ।

साहुनीले उज्यालो मुख लगाएर भनी, ‘एउटा छ । ऊ यता देखा पर्दैन । काकाको घरमा बसेर पढ्छ । खर्च हामी भर्छौं । हामीले नै भनेका छौँ यता होटेलमा नआइज । अनेक थरी मानिस आउँछन् । दारुपानी, भैmँझगडा । होटेल थापेपछि सहनै पर्ने रहेछ, सर । सरले कत्तिको पिउनुहुन्छ ?’

म झसङ्ग भएँ । तर, यो भन्न सकिन— ‘छोराछोरीकी आमाजस्ती त लाग्नुहुन्न यद्यपि साहुनीको एउटा मात्र छोरो थियो । एउटाले स्त्रीको रूप र जीउडाल खुकुल्याउन सक्दैन कि ?

साहुनीको मान्यतामा म पनि पिउनेमा पर्दो रहेछु । तर, मैले हाँस्दै भनेँ, ‘साहुनी म पिउँदिन । अहिलेसम्म रक्सी छोएको छैन । तर हेर्नोस्, त्यस्तै परेमा पिउने काम सिक्न सकिन्छ ।’

साहुनीले मेरा कुरातिर ध्यान दिइन । आशय समात्नतिर पनि लागिन । तर, मोनाको प्रसङ्ग अभैm सकिएको थिएन ।

मैले दारुपानीका कुरा पन्छाएर सोधेँ— ‘अनि अहिले मोनाले के गरिछ त ? त्यस्तो के चिन्ता प¥यो तपाईंलाई ?’

‘चिन्ता के हुनु ? आफ्नै जुम्ल्याहा दिदी । उसले गरेको कर्तुतले हामी पनि लज्जित हुन सक्छौँ नि सर ।’

साहुनी इज्जतदार देखिई ।

‘के गरिछ त्यस्तो ?’ मैले तैपनि सोधेँ । साहुनीले आवाज अलि तल झारी तर मैले सुन्ने गरी भनी— ‘फेरि पोइल हिँडिछ ।’

साहुनी थोरे हाँसी । मोना मेरा आँखाअगाडि पटाक्षेप भई । कथा सकियो ।